To χάος με τον ΕΦΚΑ και το κρίσιμο τεστ στα έσοδα

Το απόλυτο και το πλέον κρίσιμο «τεστ» για την πορεία των εσόδων του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) αναμένεται να δώσουν μέσα σε 18 ημέρες η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και η διοίκηση του υπερταμείου.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών σε πάνω από 1,5 εκατ. ασφαλισμένους, ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες, αλλά και μισθωτούς με παράλληλη απασχόληση, οδήγησαν την ηγεσία του υπουργείου να λάβει την απόφαση για παράταση της καταβολής των εισφορών Ιανουαρίου έως τις 17 Μαρτίου.

Μέχρι τις 31 Μαρτίου βέβαια θα πρέπει να καταβληθούν και οι εισφορές Φεβρουαρίου. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι οι αλλαγές, σε συνδυασμό με τη σύγχυση που επικρατεί ακόμη, θα έχουν ακριβώς το αντίθετο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα, ήτοι θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση της εισπραξιμότητας του υπερταμείου και θα μειώσουν τα έσοδα κατά τουλάχιστον 500 με 600 εκατ. ευρώ, έως το τέλος του έτους, ενώ θα αυξήσουν κατακόρυφα τα ληξιπρόθεσμα χρέη.

Το γεγονός άλλωστε ότι οι εισφορές που πληρώνονται -εάν πληρωθούν- θα είναι... προσωρινές εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε περαιτέρω μπερδέματα κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2017, όταν και θα επιδιωχθεί ο συμψηφισμός μεταξύ των ποσών που καταβλήθηκαν με βάση το εισόδημα του 2015 και αυτών που θα πληρωθούν με βάση το εισόδημα του 2016. Μάλιστα, δεν αποκλείεται ο τελικός λογαριασμός να «κλείσει» κάπου εντός του 2018, όταν θα εκκαθαριστούν τα εισοδήματα του 2017!

Στο απίστευτο «κουβάρι» μπερδεύονται εισοδήματα των δύο τελευταίων ετών, εκπτώσεις σε ορισμένες μόνο κατηγορίες ασφαλισμένων, μεταβατικές περίοδοι επίσης μόνο σε κάποιες συγκεκριμένες ομάδες, αλλά και απροσδιόριστες παράμετροι όπως η φύση της απασχόλησης, αν δηλαδή είναι διαρκής ή ευκαιριακή, αν κάποιος κόβει απόδειξη δαπάνης (τίτλος κτήσης) και διατηρεί βιβλία ή είναι ασφαλισμένος καθώς βέβαια και ο αριθμός των εργοδοτών.

Τα προβλήματα και τα παράδοξα που γεννά η προσπάθεια μετάβασης από το παλαιό σύστημα ασφάλισης σε ένα νέο, όπου όλοι θα καταβάλλουν για κύρια σύνταξη το 20% του καθαρού φορολογητέου αποτελέσματος του 2015, είναι πολλά. Η διαφορά των φορολογητέων κερδών από το 2015 στο 2016 μπορεί να οδηγήσει σε δραματικές αυξήσεις εισφορών, που σύμφωνα με τις πρώτες καταγγελίες ασφαλισμένων ξεπερνά ακόμη και τα 1.000 ευρώ τον μήνα.

Πολύ περισσότερο εάν κάποιος ασφαλισμένος είχε διπλή ιδιότητα ασφάλισης το 2015 ή το 2016, που όμως δεν τη διατηρεί το 2017. Για παράδειγμα, εταίρος σε ομόρρυθμη εταιρεία και παράλληλα ελεύθερος επαγγελματίας το 2015, ακόμη κι αν αποχώρησε από την εταιρεία το 2017, θα πληρώσει εισφορές για το σύνολο των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων δύο χρόνια πριν. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για επαγγελματίες που είχαν κάνει διακοπή δραστηριότητας μέσα στο 2016 και καλούνται σήμερα να πληρώσουν εισφορές Ιανουαρίου με βάση το εισόδημα του 2015...

Αλλά και ασφαλισμένοι σε ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ παράλληλα (π.χ. γιατρός ή μηχανικός που διατηρεί και μια επιχείρηση) δικαιούνται εκπτώσεις στην εισφορά μόνο για το εισόδημα που προέρχεται από ασφαλιστέα δραστηριότητα του ΕΤΑΑ. Επειδή όμως αυτές οι δύο πηγές εισοδήματος δεν διαχωρίζονται από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, προσωρινώς θα διαιρείται το εισόδημα δια δύο και η έκπτωση θα υπολογίζεται στο ένα τμήμα.

Παράδοξα γεννά και η υποχρέωση ασφάλισης των αμοιβών με τίτλους κτήσης (αποδείξεις δαπάνης), καθώς οι δικαιούχοι συνήθως εκφεύγουν της ασφάλισης και δεν υπάρχουν στα μητρώα του ΟΑΕΕ. Σύμφωνα με τα όσα είπε ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Τάσος Πετρόπουλος, δεν θα δεχθούν ειδοποιητήρια και κατά συνέπεια δεν θα πληρώσουν εισφορές. Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι εντός των επόμενων ημερών θα υπάρξει διευκρινιστική εγκύκλιος για το θέμα.

Επαγγελματίες που έχουν «μπλοκάκι» και είναι σε προγράμματα του ΕΣΠΑ, εάν το 2015 πήραν μεγάλο ποσό ενισχύσεων, θα κληθούν να πληρώσουν υψηλότατη εισφορά το 2017.

Εργαζόμενοι με «μπλοκάκι» θα κληθούν να πληρώσουν για τους πρώτους μήνες του χρόνου διπλές εισφορές, εάν ο εργοδότης δεχθεί να τους δηλώσει με ΑΠΔ στον ΕΦΚΑ. Αρχικά με βάση το εισόδημα του 2015, καθώς ήδη τα περισσότερα ειδοποιητήρια έχουν εκδοθεί και στη συνέχεια με βάση το «μπλοκάκι» που θα κόψουν και τη δήλωση του εργοδότη.

Κανείς δεν γνωρίζει τι εισφορές θα πληρώσει για επικούρηση και εφάπαξ, στις περιπτώσεις που προκύπτει υποχρέωση εκ του κλάδου ή της ιδιότητας. Κάποιοι, όπως οι δημοσιογράφοι, καλούνται ήδη να καταβάλλουν εισφορές υπέρ ΕΟΠΥΥ, ενώ ασφαλίζονται στον ΕΔΟΕΑΠ.

Εισφορές προσαυξημένες κατά 50% θα πληρώσουν οι συνταξιούχοι με μεικτές συντάξεις άνω των 1.500 ευρώ που κόβουν δελτίο παροχής υπηρεσιών, καθώς υποχρεώνονται να καταβάλλουν ειδική εισφορά ΛΑΦΚΑ.

Αντίθετα, ούτε ευρώ εισφορά δεν θα πληρώσουν όσοι βγάλουν δελτίο παροχής υπηρεσιών εντός του 2017, το οποίο και κλείσουν μέσα στον ίδιο χρόνο, εφόσον έχουν τρεις ή περισσότερους εργοδότες.

Σύμφωνα με άλλη δήλωση του υφυπουργού κ. Πετρόπουλου, όσοι σπεύσουν να πληρώσουν ως μερική καταβολή, εισφορά τουλάχιστον ίση μ' εκείνη που κατέβαλαν πριν το νέο ασφαλιστικό (αν διαπιστώνουν υπέρογκη αύξηση εισφορών), τότε θα μπορούν να παίρνουν ενημερότητα, η οποία θα αντιμετωπίζεται με άλλη αντίληψη απ' ό,τι στο παρελθόν.

Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με το νέο σύστημα, ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να πληρώσει ό,τι μπορεί από τις εισφορές που του έχουν βεβαιωθεί, να προβεί δηλαδή σε μερική καταβολή. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να τοκίζεται μόνο το τμήμα των εισφορών που δεν πλήρωσε.

Τέλος, ακόμη αναμένεται η εγκύκλιος για την παράλληλη ασφάλιση και εκκρεμεί η ανάρτηση δεκάδων χιλιάδων ειδοποιητηρίων από τον ΕΦΚΑ. Πάνω από 100.000 ασφαλισμένοι, κυρίως εργαζόμενοι με παράλληλη απασχόληση, δεν γνώριζαν μέχρι τα τέλη της περασμένης εβδομάδας τι οφείλουν στο νέο υπερταμείο.