Οι απαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να ξεκινήσουν από τον δημόσιο τομέα και τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών ώστε να γίνουν αποδεκτές από τους πολίτες και, στη συνέχεια, με διάλογο και συναίνεση να επεκταθούν και σε πτυχές της αγοράς εργασίας, επισημαίνει μεταξύ άλλων ο καθηγητής κ. Γκίκας Α. Χαρδούβελης στην περιοδική μελέτη της EFG με τίτλο ”Οικονομία και Αγορές”.

Η διεύθυνση οικονομικών μελετών και προβλέψεων της Eurobank EFG εξέδωσε σήμερα το όγδοο τεύχος του δεύτερου τόμου της περιοδικής έκδοσης ”Οικονομία και Αγορές”.

Σε αυτό φιλοξενείται άρθρο του οικονομικού συμβούλου του ομίλου της Eurobank EFG και καθηγητή στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Γκίκα Α. Χαρδούβελη με τίτλο ”Μακροοικονομική διαχείριση και η ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μετά την είσοδο στη νομισματική ένωση”.

Στο άρθρο αναδεικνύεται η σημασία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ως πολιτικής-μονόδρομου, ασχέτως πολιτικής ιδεολογίας. Μετά την είσοδο στην ευρωζώνη η χώρα μας κέρδισε αξιοπιστία στην οικονομική πολιτική, έχει χαμηλά επιτόκια και πληθωρισμό, ενώ ακολουθεί πορεία με ελεγχόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα.

Τα οφέλη αυτά έχουν μεταφραστεί σε υψηλούς ρυθμούς επενδύσεων και σε σταθερούς ρυθμούς ιδιωτικής κατανάλωσης, που έχουν συμβάλει σε ρυθμούς ανάπτυξης υψηλότερους του μέσου όρου της Ευρώπης των ”15”.

Συγχρόνως, όμως, η οικονομική πολιτική τελεί υπό περιορισμούς. Οι οικονομικές αρχές δεν έχουν στη διακριτική τους ευχέρεια αλλαγή στη νομισματική και συναλλαγματική πολιτική που να είναι συμβατή με την πορεία των εγχώριων οικονομικών μεγεθών.

Για παράδειγμα, την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων, όταν η δημοσιονομική πολιτική ήταν εξ ορισμού επεκτατική αφού έπρεπε να χρηματοδοτηθούν η διεξαγωγή των αγώνων και τα συναφή ολυμπιακά έργα, τα πραγματικά επιτόκια στην Ελλάδα ήταν αρνητικά, δηλαδή η κοινή νομισματική πολιτική ήταν για την Ελλάδα υπέρ το δέον επεκτατική (διάγραμμα 1).

Σύμφωνα με τον κ. Χαρδούβελη, η απώλεια των παραδοσιακών εργαλείων μακροοικονομικής πολιτικής συνεπάγεται ότι η οικονομία πρέπει να αποκτήσει την ικανότητα να αντιδρά από μόνη της, αυτόματα και με μικρό κόστος, σε αρνητικές διαταράξεις που τυχαίνει να επιδρούν μόνο στην Ελλάδα και όχι στην υπόλοιπη ευρωζώνη.

Εξ ου και η ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που αυξάνουν τις εξισορροπητικές αντοχές της οικονομίας. Οι αντοχές αυξάνονται όταν τα αίτια που οδηγούν σε μακροχρόνιες ανισορροπίες εξουδετερώνονται.

Οι κυριότερες ανισορροπίες της ελληνικής οικονομίας σήμερα είναι:

(1) Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών (πίνακας 6Α, 6Β, πίνακας 2, διάγραμμα 3), στην αγορά εργασίας (πίνακας 1Δ, πίνακας 7) και στον δημόσιο τομέα (πίνακας 1),

(2) Το αυξανόμενο δημόσιο χρέος κυρίως λόγω του Ασφαλιστικού (πίνακας 3, πίνακας 4, διάγραμμα 4).

(3) Η υψηλή ανεργία, η χαμηλή απασχόληση και η μεγάλη ανισότητα στα εισοδήματα και στον πλούτο των νοικοκυριών (πίνακας 5).

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν για να αντιμετωπιστούν οι ανισορροπίες είναι πολλές. Συναντούν όμως δυσκολίες κι έτσι απαιτείται ιεράρχησή τους. Ενώ η ένταξη της χώρας μας στην ευρωζώνη κατέστησε τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις επιτακτικές, η ίδια η ένταξη έχει αποκρύψει την αναγκαιότητά τους.

Η ένταξη στην ευρωζώνη έχει μεν περιορίσει τις οικονομικές κρίσεις, αλλά συγχρόνως έχει μετατρέψει τις βραχυχρόνιες κρίσεις στις χρηματαγορές σε σωρευτικές μακροχρόνιες ανισορροπίες, που ροκανίζουν τους μελλοντικούς ρυθμούς ανάπτυξης και το μελλοντικό βιοτικό επίπεδο. Η μετατροπή αυτή από άμεσες βραχυχρόνιες κρίσεις σε μακροχρόνιες ανισορροπίες που διογκώνονται σταδιακά δεν είναι ορατή στο κοινό, δυσκολεύοντας έτσι τους πολιτικούς που παίρνουν τις αποφάσεις, αφού η αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις υπερισχύει της επιθυμίας να ξεκινήσουν και να ολοκληρωθούν.

Η σωστή στρατηγική μεταρρυθμίσεων είναι να ξεκινήσουν εκεί που μπορούν να πραγματοποιηθούν με μεγαλύτερη ευκολία, δηλαδή στον δημόσιο τομέα και στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών (διάγραμμα 5, πίνακας 6Α, 6Β).

Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι χώρες της ευρωζώνης που προχώρησαν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα κατάφεραν όχι μόνο να ελέγξουν τα δημόσια οικονομικά τους (διάγραμμα 6Α, 6Β, 6Γ) αλλά και να αυξήσουν το δυνητικό προϊόν της χώρας τους (διάγραμμα 7).

Η εμπειρία και η θεωρία, επίσης, δείχνουν ότι στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών υπάρχει η μικρότερη αντίσταση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις από συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές παραμένουν ημιτελείς στη χώρα μας. Εφόσον ολοκληρωθούν, θα κάνουν αποδεκτές και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, οι οποίες επιδρούν πιο άμεσα σε μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού.

Βέβαια, ορισμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, όπως αυτή του Ασφαλιστικού, δεν μπορούν να περιμένουν διότι η αναβολή τους έχει ορατές επιπτώσεις στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα και, κυρίως, στο βιοτικό επίπεδο. Για να γίνει αντιληπτό αυτό, όμως, απαιτείται ευρύς διάλογος με όλους τους φορείς, κάτι που ως κοινωνία δεν έχουμε συνηθίσει να κάνουμε. Γενικά, υπάρχουν πολλά περιθώρια για έξυπνες μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν τις ανισορροπίες και θα επιδράσουν θετικά στην ελληνική οικονομία.

* Η μελέτη δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.