Κίνδυνος ασφυξίας για οικονομία και αγορά

Aν και η κατάσταση για την οικονομία παραμένει αναστρέψιμη, με το Χρηματιστήριο της Αθήνας να μπορεί να διαφοροποιηθεί από μια ενδεχομένως πτωτική Ευρώπη, κοινή διαπίστωση είναι πως ο χρόνος δουλεύει εναντίον μας και κάθε μέρα που καθυστερεί η αξιολόγηση, βυθίζει τη χώρα και την οικονομία ακόμη περισσότερο. Πίεση που γίνεται ακόμα μεγαλύτερη δεδομένων των εξελίξεων στο προσφυγικό και της αντανάκλασης που έχει σε κρίσιμους τομείς, όπως ο τουρισμός.

Το πρώτο δίμηνο του 2016 ξεκίνησε πτωτικά για την οικονομία και τίποτε δεν δείχνει πως θα αναστραφεί η πορεία αυτή αν δεν προηγηθεί η θετική αξιολόγηση των δανειστών.

Αγκάθι βέβαια στη συγκεκριμένη διαδικασία δεν είναι μόνο οι εσωτερικές αντιδράσεις με κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες, αλλά και οι διαφορές αντιλήψεων με τους θεσμούς, οι οποίοι διαφωνούν και με το ύψος, αλλά και με τη φιλοσοφία των μέτρων που προτείνει η ελληνική πλευρά. Η εβδομάδα που ξεκινά είναι κρίσιμη καθώς ενδέχεται να επιστρέψουν οι θεσμοί για τη διαπραγμάτευση, ενώ στις 7 Μαρτίου, στην προγραμματισμένη συνεδρίαση του Eurogroup, οι υπουργοί οικονομικών αναμένεται να στείλουν μηνύματα για τις εξελίξεις.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο χρόνος δουλεύει εναντίον της ελληνικής οικονομίας και οι συνεχιζόμενες καθυστερήσεις σε όλα τα καυτά μέτωπα προκαλούν έντονους πονοκεφάλους τόσο στον επιχειρηματικό κόσμο όσο και στο ευρύ επενδυτικό κοινό.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή:

-Αξιοσημείωτες επενδύσεις στην οικονομία από Έλληνες ή από ξένους δεν πρόκειται να γίνουν πριν τουλάχιστον ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της οικονομίας από τους θεσμούς. Δεν είναι μόνο τα διεθνή funds που αναβάλλουν τις επενδύσεις τους, αλλά και ευρεία σειρά εγχώριων επιχειρήσεων που διαθέτει τη ρευστότητα, αλλά δεν τολμά.

«Πώς να επενδύσει κάποιος στην Ελλάδα του 2016, όταν υπάρχει ο φόβος της επανάληψης των περιπετειών της μακρόχρονης περσινής διαπραγμάτευσης; Και αν πέρσι τη γλιτώσαμε, φέτος οι αντοχές της οικονομίας είναι λιγότερες», δηλώνει ιδιοκτήτης ισχυρής εισηγμένης εταιρείας, ενώ διευθύνων σύμβουλος άλλης εισηγμένης επιχείρησης από τον χώρο της πληροφορικής υποστηρίζει: «Από το τελευταίο τρίμηνο του 2014 έως και σήμερα, αναβάλλουμε από τρίμηνο σε τρίμηνο τα αναπτυξιακά μας σχέδια. Παγώνουμε προσλήψεις προσωπικού και επεκτάσεις σε νέα προϊόντα, μέχρις ότου ξεκαθαρίσει η κατάσταση». Ακόμη και η ΕΛΤΟΝ, που κατά τη διετία 2014-2015 προχώρησε σε δύο επιθετικές κινήσεις σε Ελλάδα και Τουρκία, φέτος δηλώνει ότι θα ακολουθήσει αμυντική πολιτική λόγω της επικρατούσας κατάστασης.

-Όσο καθυστερεί η λήψη της θετικής αξιολόγησης της Ελλάδας, τόσο θα δυσκολεύονται οι τράπεζες να προχωρήσουν στην αποτελεσματική διαχείριση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων. Η ουσία είναι πως οι προτάσεις που φτάνουν στα γραφεία των τραπεζών για πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων ή για κουρέματα χορηγήσεων προκειμένου επενδυτές να αγοράσουν υπερχρεωμένες επιχειρήσεις είναι τόσο χαμηλές, έτσι ώστε -στις πλείστες των περιπτώσεων- να μη συζητούν καν το ενδεχόμενο συμφωνίας.

Οι διοικήσεις των τραπεζών, λοιπόν, γνωρίζουν πως θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε σαφώς μικρότερα κουρέματα, αν προηγουμένως έχει ομαλοποιηθεί σε κάποιο βαθμό η κατάσταση στην οικονομία. Άρα δύσκολα θα δούμε αρκετά τέτοια deals να ολοκληρώνονται τους αμέσως επόμενους μήνες.

-Η διατήρηση αυτού του πολιτικού κλίματος οδηγεί την πραγματική οικονομία σε ολοένα και χαμηλότερα επίπεδα. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι το -1,9% που σημείωσε το ελληνικό ΑΕΠ κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2015, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2014 (η δεύτερη εκτίμηση θα δημοσιοποιηθεί τη Δευτέρα). Και σύμφωνα με εκτιμήσεις έγκυρων παραγόντων της αγοράς, ο φετινός Ιανουάριος ξεκίνησε με περιορισμένη πτώση, η οποία όμως εντάθηκε μέσα στον Φεβρουάριο, λόγω και των παρενεργειών που προκάλεσαν σε ολόκληρη την οικονομία τα αγροτικά μπλόκα και η έξαρση των απεργιακών κινητοποιήσεων. Μάλιστα, με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, δεν υπάρχει κανένας καταλυτικός παράγοντας που να προμηνύει αναστροφή της πτωτικής πορείας μέσα στους επόμενους μήνες όσο τουλάχιστον δεν ολοκληρώνεται η αξιολόγηση.

-Και, τέλος, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι σήμερα, εκτός από τον γενικότερο κίνδυνο της χώρας υπάρχει αβεβαιότητα για: α) το ύψος των φορολογικών συντελεστών, β) το ύψος των ασφαλιστικών κρατήσεων, γ) του ύψους των συντάξεων, δ) του φορολογικού συστήματος στα ακίνητα, ε) του τελικού περιεχόμενου του αναπτυξιακού νόμου, στ) του θεσμικού πλαισίου για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά και τόσες άλλες παραμέτρους που επηρεάζουν καταλυτικά τον προγραμματισμό των πολιτών και των επιχειρήσεων της χώρας. 

Το Χρηματιστήριο στο... αμόνι!

Αν στην πολιτική - οικονομική προστεθεί η έντονη αβεβαιότητα που επικρατεί στις διεθνείς αγορές (η Ευρώπη διέψευσε παταγωδώς όσους τη θεωρούσαν ως τον ασφαλέστερο επενδυτικό προορισμό του 2016) και η ανεξέλεγκτη πορεία του μεταναστευτικού προβλήματος στη χώρα, τότε γίνεται κατανοητό γιατί ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. βρέθηκε την Παρασκευή στις 500 μονάδες και γιατί η απόδοση των δεκαετών κρατικών μας ομολόγων κυμαίνεται και πάλι στα πανύψηλα επίπεδα του 10,5%.

Το Χρηματιστήριο της Αθήνας δεν διαθέτει άλλους καταλύτες ανόδου εκτός από το αφήγημα (story) της ανάκαμψης, το οποίο όμως περνά μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης που καθυστερεί.

Ειδικότερα:

-Σαφώς περιορισμένο είναι το επενδυτικό ενδιαφέρον για τα ετήσια αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών για το 2015, η δημοσίευση των οποίων ξεκίνησε και θα ολοκληρωθεί έως και την 31η Μαρτίου.

-Όλα δείχνουν πως τα μερίσματα που θα διανεμηθούν φέτος θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένα ως προς τον αριθμό των εταιρειών (παρά την επιστροφή της Motor Oil, ή τα αυξημένα ποσά που θα μοιράσουν ΟΤΕ, Grivalia, Coca-Cola HBC), καθώς αρκετές εταιρείες δεν θα επαναλάβουν φέτος «γαλαντόμες» κινήσεις της τελευταίας διετίας.

-Συνεχίζεται η φημολογία για σχέδια κάποιων εταιρειών είτε να αλλάξουν χρηματιστηριακή έδρα είτε (πράγμα χειρότερο) να αποχωρήσουν οριστικά από το ταμπλό του Χρηματιστηρίου.

Οι παράγοντες της αγοράς βέβαια συνεχίζουν να υποστηρίζουν πως η κατάσταση στην οικονομία μπορεί να αναστραφεί και να δούμε ένα αρκετά ικανοποιητικό δεύτερο φετινό εξάμηνο, στηριγμένο στις εξαγωγές, τον τουρισμό, τις επενδύσεις από το εξωτερικό και κυρίως από τη βελτιωμένη ψυχολογία.

Το Χ.Α. επίσης έχει τη δυνατότητα να διαφοροποιηθεί και να αποκτήσει αυτόνομη πορεία, κόντρα σε μια ενδεχόμενη, γενικότερη πτωτική Ευρώπη.

Ωστόσο, κάθε μέρα που περνάει τα προβλήματα εντείνονται και μάλιστα φαίνεται να υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες μεταξύ της κυβέρνησης και των θεσμών, όχι μόνο σχετικά με το ύψος των απαιτούμενων μέτρων, αλλά και με τη φιλοσοφία των προτεινόμενων πολιτικών, καθώς οι δανειστές προτιμούν ένα μίγμα με έμφαση στις περικοπές δαπανών και βασικών συντάξεων, ενώ η κυβέρνηση επικεντρώνεται σε αυξήσεις εισφορών και φόρων.

Ενδεικτικό άλλωστε είναι και το περιεχόμενο των ομιλιών: α) του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα, που ζήτησε πολιτική συναίνεση και γρήγορη θετική αξιολόγηση β) του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Γιάννη Δραγασάκη.