Αλήθειες και ψέματα: Τα νέα μέτρα και οι δανειστές

Δεν είναι ασύνηθες, κάθε φορά παραμονές έναρξης μιας σημαντικής διαπραγμάτευσης με τους δανειστές να καλλιεργούνται σενάρια εφιαλτικών πρόσθετων μέτρων. Στο παρελθόν πολλές φορές τροφοδοτήθηκαν από τους δανειστές ως μέσο πίεσης, άλλες φορές από τις εγχώριες κυβερνήσεις προκειμένου να φανεί ότι κατόπιν διαπραγμάτευσης κερδίσαμε κάτι...

Σε αυτό το πλαίσιο, κανένα νούμερο το οποίο ακούγεται αυτές τις ημέρες δεν προκαλεί αίσθηση. Οι ξένοι πιέζουν, εμείς αμυνόμαστε και περνάμε στην αντεπίθεση, υπάρχει όμως και το Μνημόνιο που έχει θέσει τις απαιτήσεις στις οποίες η ελληνική κυβέρνηση έχει συναινέσει. Και τώρα ζορίζεται να υλοποιήσει αυτά στα οποία συμφώνησε.

Συμφώνησε για παράδειγμα εξοικονομήσεις 1% του ΑΕΠ από το ασφαλιστικό φέτος, αλλά τώρα ζητά «επιείκεια» όπως είπε χθες ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Αν το ασφαλιστικό ήταν ο μοναδικός πονοκέφαλος της κυβέρνησης, η κατάσταση θα ήταν σχετικά καλύτερα διαχειρίσιμη. Έρχεται όμως και ένα φορολογικό νομοσχέδιο, κερασάκι στην τούρτα των επιβαρύνσεων, ενώ σε εκκρεμότητα παραμένουν το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων, τα κόκκινα δάνεια και χίλια δυο άλλα «ψιλά» του Μνημονίου, τα οποία είναι ικανά να δικαιολογήσουν από εκνευρισμό στους κυβερνώντες έως ανησυχία.

Ιδίως όταν το χρονοδιάγραμμα για έλευση των δανειστών στις 18 Ιανουαρίου δεν βγαίνει και ακόμα οι έξω ζητάνε διευκρινίσεις και στέλνουν προειδοποιητικά σήματα. Η κυβέρνηση καίγεται να ξεμπερδέψει. Αν τα καταφέρει να περάσει τα προαπαιτούμενα της αξιολόγησης από τη Βουλή και την ίδια την αξιολόγηση με επιτυχία, τότε γυρίζει μια σελίδα στην ιστορία της. Αν όχι, οι πολιτικές εξελίξεις μοιραία δεν θα αργήσουν.

Το θολό τοπίο των μέτρων

Όπως φάνηκε από τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, η κυβέρνηση θέλει αφενός να ξεμπερδεύει όσο το δυνατό συντομότερα από τη διαπραγμάτευση, αφετέρου, δεν συζητά το ενδεχόμενο λήψης πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων για το 2016.

Πηγές των δανειστών όμως θέτουν τον πήχη των πρόσθετων μέτρων για φέτος από 0,5% έως και 1% του ΑΕΠ, ή από 900 εκατ. ευρώ έως 1,8 δισ. ευρώ.

«Ενδεχομένως να αναφέρονται σε μέτρα τα οποία προβλέπονται στο Μνημόνιο αλλά δεν έχουν ψηφιστεί ή δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα», εκτιμά σε μια απόπειρα ερμηνείας, στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών. Το Μνημόνιο πράγματι προβλέπει μια σειρά ιδίως φορολογικών μέτρων, τα οποία θα πρέπει να αποδώσουν φέτος, τα έσοδα από τα οποία έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό, αλλά και εδώ το τοπίο είναι θολό.

Για παράδειγμα, το Μνημόνιο ορίζει και ο προϋπολογισμός έχει συμπεριλάβει στις προβλέψεις εσόδων του 2016, συνολικά 150 εκατ. ευρώ από τις αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος, 142 εκατ. ευρώ από την αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των εισοδημάτων από ενοίκια, 32 εκατ. ευρώ από τις αυξήσεις φόρων για τους αγρότες και επιπλέον 150 εκατ. ευρώ από τις αλλαγές στη φορολογία των νομικών προσώπων.

Κοντά στο μισό δισεκατομμύριο ευρώ, δηλαδή, πρόσθετων φορολογικών επιβαρύνσεων, χωρίς να υπολογίζονται οι παράλληλες αυξήσεις των προκαταβολών φόρου και η ενσωμάτωση της «έκτακτης» εισφοράς αλληλεγγύης στην κλίμακα.

Οι αλλαγές στη φορολογία είναι ένας από τους ανοιχτούς φακέλους επί των οποίων οι δανειστές περιμένουν συγκεκριμένες προτάσεις για να έρθουν στην Αθήνα.

Δεν είναι όμως καθόλου εύκολη υπόθεση. Το υπουργείο Οικονομικών, με βάση ένα ειδικό λογισμικό το οποίο παραχώρησε η τεχνική βοήθεια του ΔΝΤ, τρέχει δώδεκα διαφορετικά σενάρια, με συντελεστές από 15% έως και 50%, ενιαία κλίμακα για εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, ενοίκια και ελευθέρια επαγγέλματα, προσπαθώντας να παντρέψει αυτές τις προτεινόμενες αλλαγές και με τις αλλαγές στις εισφορές.

Ακόμα και εάν καταλήξει σε ένα εύπεπτο πολιτικά σενάριο αλλαγών στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος, το οποίο θα χτυπά τους «έχοντες» κατά την κυβερνητική λογική, έχει ζήτημα σχετικά με την είσπραξη των πρόσθετων φόρων.

Ο προϋπολογισμός προβλέπει τα συγκεκριμένα πρόσθετα έσοδα εντός του 2016, γεγονός το οποίο σημαίνει με πρώτη ανάγνωση ότι θα πρέπει οι αλλαγές να επιβληθούν κατά τη φορολόγηση των εισοδημάτων του 2015.

«Δεν υπάρχει περίπτωση αναδρομικών αλλαγών στη φορολόγηση των εισοδημάτων του 2015», διαμηνύει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης. Το ίδιο έλεγαν και χθες πηγές του υπουργείου Οικονομικών, προκειμένου να μην υπάρξει παρερμηνεία της απάντησης που δεν έδωσε ο κ. Τσακαλώτος στο ερώτημα αν οι αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος αφορούν τα εισοδήματα του 2015 ή του 2016.

Πηγές του υπουργείου Οικονομικών εκτιμούν ότι υπάρχει τρόπος να εισπραχθούν τα πρόσθετα έσοδα χωρίς αναδρομικές αλλαγές στους συντελεστές. Προκαταβολή φόρου για τα ενοίκια θα μπορούσε να είναι μια λύση, αύξηση της μηνιαίας παρακράτησης φόρου μια άλλη.

Αν τελειώσουμε με τα φορομέτρα του 2016, μετά έρχεται άλλο ένα πακέτο για το 2017-18. Το Μνημόνιο ορίζει πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής απόδοσης 0,75% του ΑΕΠ το 2017 και 0,25% του ΑΕΠ το 2018, αλλά αυτά δεν θα προκαλούσε εντύπωση αν σκιαγραφούνταν στην παρούσα αξιολόγηση χωρίς να αποκρυσταλλώνονται πλήρως.

Ούτως ή άλλως, έχουμε άλλους μπελάδες για την ώρα και είναι παραπάνω από πολλοί και δυσβάσταχτοι.