Εγγραφα-φωτιά για το ελληνικό χρέος

Οι διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος έχουν ξεκινήσει «σε έναν περιορισμένο και τεχνικό κύκλο» εντός των θεσμών της Ε.Ε., χωρίς τις χώρες της ευρωζώνης ούτε το ΔΝΤ, το οποίο επιμένει σε «συντηρητικές και υπερβολικές υποθέσεις», αναφέρουν εμπιστευτικά έγγραφα που έχει στην κατοχή του το ειδησεογραφικό πρακτορείο ΜΝΙ.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης ότι η πρόταση του ESM δεν έχει ακόμη την πλήρη στήριξη της Κομισιόν και ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται στην παρούσα φάση τη δική της πρόταση.

Επίσης, τα κείμενα δείχνουν πως η Ελλάδα δεν θα εμπλακεί στις διαπραγματεύσεις και θα συμμετάσχει μόνο στα τελικά στάδια των συζητήσεων, οπότε οι σχεδιασμοί αναμένεται να τεθούν ενώπιον των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, και μόνο μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.

Σύμφωνα με ένα έγγραφο, «ο ESM έχει καταθέσει κάποιες πρώτες προτάσεις, με βάση μια διπλή στρατηγική: Να επεκτείνει τη μέση ωρίμανση των δανείων του EFSF κατά 5 χρόνια και να περιορίσει τα ποσά που πληρώνει η Ελλάδα ανά έτος μέσω:

- Καθυστέρησης των πληρωμών τόκων πέραν του 2022 (όταν και θα έπρεπε να αρχίσουν να καταβάλλονται) αλλά μόνο εν μέρει, ώστε να υπάρχει συγκεκριμένο όριο στα κεφάλαια που αποπληρώνει η Ελλάδα ετησίως.

- Της διασφάλισης ανώτατου ετήσιου ορίου αποπληρωμής ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, ώστε να μην επιβαρύνονται υπερβολικά τα ελληνικά δημόσια οικονομικά.

Υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ευρωζώνης επιβεβαίωσε την ύπαρξη των εγγράφων και πρόσθεσε ότι μέχρι στιγμής η υπόθεση εργασίας όλων των εμπλεκομένων είναι να χρησιμοποιηθούν ως κριτήριο οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, καθώς και το προτεινόμενο όριο του 15% του ελληνικού ΑΕΠ, το οποίο αναφέρεται συχνά από τον ESM.

«Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες αποτελούν μια μεταβλητή, είναι η ικανότητα να αποπληρωθεί το χρέος σε ένα δεδομένο έτος, αντί της χρήσης του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Το 15% του ΑΕΠ μπορεί να συμφωνηθεί για να προσδιορίσει την ικανότητα αποπληρωμής με διατηρήσιμο τρόπο», υπογράμμισε η πηγή της ευρωζώνης.

«Αυτός ο δείκτης θεωρείται κατάλληλος για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το μεγαλύτερο μέρος του χρέους διακρατείται από επίσημους πιστωτές, και η οποία επωφελείται από προνομιακή μεταχείριση υπό τη μορφή περιόδων χάριτος, χαμηλών επιτοκίων και μεγάλων ωριμάνσεων», σημείωσε η πηγή, προσθέτοντας όμως ότι το «ταβάνι» του 15% είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να συμφωνηθεί από όλους τους εμπλεκομένους.

Ανεπαρκείς οι προτάσεις του ESM, λέει η Κομισιόν

Σε διαφορετικό έγγραφο, αναφέρεται ότι η Κομισιόν διαπιστώνει κάποια ρίσκα στην πρόταση του ESM.

«Το μεγαλύτερο ρίσκο σε αυτή την προσέγγιση είναι ότι όλα τα μέτρα θα δοθούν εμπροσθοβαρώς, καθώς κανένα μέτρο δεν μπορεί να αρθεί αργότερα, χωρίς να υπονομεύσει τη σταθερότητα και την αξιοπιστία στις αγορές. Για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των χωρών-μελών για την αντιμετώπιση του προβλήματος άπαξ, θα μπορούσε να συμφωνηθεί μια σταδιακή διαχείριση: πρώτα η αλλαγή στα επιτόκια και τις ωριμάνσεις και μετά, αφού υπάρξει περαιτέρω πρόοδος από την Ελλαδα, να δοθεί η επιλογή σύνδεσης με το ΑΕΠ», αναφέρει το έγγραφο, σημειώνοντας πάντως πως μια τέτοια πρόταση δεν θα παράσχει εμπιστοσύνη στις αγορές άμεσα για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Η Κομισιόν εξετάζει αλλά δεν έχει ακόμα «μοιραστεί» μια ανάλογη λύση, που ελπίζει ότι μπορεί να καλύψει τη διαφορά μεταξύ της ακαμψίας του ΔΝΤ και των προσδοκιών της Ελλάδας.

«Οι πληρωμές χρέους μπορούν να συνδεθούν με την ανάπτυξη και τη δημοσιονομική επίδοση, για παράδειγμα, η φτωχή οικονομική επίδοση θα μπορεί να σημάνει ότι ένα κομμάτι του χρέους θα μετακινείται για το τέλος του δανείου. Αλλά σε καμία χρονιά η Ελλάδα δεν θα πληρώσει πάνω από το 15% του ΑΕΠ, επιτρέποντας τις επενδύσεις», αναφέρει το κείμενο.

«Αυτό θα γίνεται σε διαρκή βάση για τη διάρκεια ζωής του δανείου. Για να δουλέψει, θα πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί που θα μετριάσουν τον ηθικό κίνδυνο και την κακή πολιτική συμπεριφορά μετά το τέλος του προγράμματος (2018)».

Πηγή της ευρωζώνης υποστήριξε ότι «μια τέτοια λύση αντιμετωπίζει διάφορα θέματα μια και καλή, θα ελαττώσει το βάρος χρέους βραχυπρόθεσμα και θα σταθεροποιήσει τις προσδοκίες της αγοράς σε περίπτωση που η ανάπτυξη δεν επιτευχθεί και θα θέσει μακροπρόθεσμα τις βάσεις για ισχυρή και βιώσιμη εφαρμογή πολιτικής στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα μετριάσει τις άμεσες εκ των προτέρων αντιδράσεις από χώρες-μέλη».

Η οπτική της Κομισιόν μπορεί να στηριχθεί σε δύο κρίσιμα στοιχεία: ένα προκαταβολικό re-profiling, που θα εξασφαλίσει ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες θα παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ για όλα τα χρόνια και θα περιλαμβάνει ένα μηχανισμό που θα εξασφαλίσει επιπλέον re-profiling χρέους στο μέλλον, σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων πέρα από τις δυνατότητες της κυβέρνησης, αν για παράδειγμα, το ΑΕΠ είναι εξαιρετικά χαμηλό για μια χρονική περίοδο.

Τα κέρδη από τα ομόλογα

Ένα επιπλέον θέμα που θα συζητηθεί, σύμφωνα με το έγγραφο, είναι αν θα αποκατασταθεί η διαθεσιμότητα των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα από τα προγράμματα SMP-ANFA που έχει η ΕΚΤ.

Αυτή η δυνατότητα ακυρώθηκε όταν έληξε το πρόγραμμα του EFSF αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάλυση χρέους, καθώς στην πράξη αποτελεί επιστροφή χρημάτων και όχι δάνεια που πρέπει να εξοφληθούν.

Οι επαφές με το ΔΝΤ

Ανεξάρτητα από την εμπλοκή του ΔΝΤ, ένα από κείμενα αναφέρει ότι η Κρ. Λαγκάρντ δέχτηκε δημοσίως ότι δεν θα υπάρξει κούρεμα. Το κείμενο ωστόσο τονίζει ότι «το ΔΝΤ ακόμα χρησιμοποιεί πολύ συντηρητικές και ακόμα ακραίες υποθέσεις, υποδεικνύοντας ότι για τώρα η τεχνική συμβολή τους εξακολουθεί να βασίζεται σε σκοπιμότητες τακτικής».

«Η προσέγγιση (του ΔΝΤ) δείχνει να επιδιώκει μέτρα αναδιάρθρωσης που: α) πρέπει να γίνουν προκαταβολικά και όχι σε δόσεις και β) θα περιλαμβάνουν υπερβολικά μεγάλες λήξεις τίτλων και γι' αυτό τα ομόλογα θα γίνουν de facto 'perpetuity bonds' (σ.σ. ομόλογα που δεν έχουν λήξη)», αναφέρεται.

Αν οι ακραίες υποθέσεις του ΔΝΤ χρησιμοποιηθούν, για να είναι βιώσιμο το χρέος, τα μέτρα αναδιάρθρωσης θα πρέπει να περιλαμβάνουν επεκτάσεις λήξεως έως και 30 χρόνια, κάτι που χώρες-μέλη δεν θα είναι έτοιμες να αποδεχτούν σε αυτή τη φάση», προσθέτει.

Το έγγραφο συμπεραίνει πως «ως αποτέλεσμα, ορισμένοι αναρωτιούνται αν το ΔΝΤ θέλει να εμπλακεί σε συζητήσεις με τρόπο που θα έχουν νόημα μέχρι να γίνει ορατή η προοπτική κλεισίματος της πρώτης αξιολόγησης, κάποια στιγμή αρχές του 2016. Και αν, ακόμα και έτσι, θα είναι έτοιμοι να εμπλακούν δεδομένων των εσωτερικών διαφωνιών στο ΔΝΤ για το εάν θα πρέπει να συμμετέχουν σε ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα».

Στη σκιά των δηλώσεων Τσίπρα για το Ταμείο και όσων ακολούθησαν, τα έγγραφα αποδεικνύουν ότι ιδιωτικά Ευρωπαίοι αξιωματούχοι όχι μόνο έχουν ανησυχίες για τη σκληρή στάση του ΔΝΤ αλλά σημειώνουν ότι το Ταμείο μπορεί να επιμείνει σε μέτρα ρύθμισης χρέους που η ΕΕ δεν μπορεί να δεχτεί, αναγκάζοντας την Ευρώπη με αυτό τον τρόπο να αποφασίσει αν στην Ελλάδα θα συνεχίσει μόνο με ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

Λόγω της ανησυχίας για σύγκρουση μεταξύ ΕΕ και ΔΝΤ, ο «περιορισμένος κύκλος» που άρχισε τις συζητήσεις για το ελληνικό χρέος εκτίμησε ότι αυτό θα πρέπει να γίνει σταδιακά.

Εκτός συζήτησης η Αθήνα

Το πρώτο βήμα θα είναι μια συζήτηση σε τεχνικό επίπεδο εντός του Εuropean Washington Group (αντιπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών, του επικεφαλής του Eurogroup, Γερμανίας, Γαλλίας, Ισπανίας, Ιταλίας και Ολλανδίας), με στόχο να τεσταριστούν ορισμένες ιδέες και να υπάρξει ευρύτερη συναίνεση και μόνο μετά από αυτό θα ανοίξει αργότερα η συζήτηση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και το ΔΝΤ.

«Μέρος της τεχνικής συζήτησης θα είναι η συμφωνία για τη νέα ανάλυση βιωσιμότητας χρέους (DSA) και η σύγκλιση για τις επιλογές του πακέτου αναδιάρθρωσης. Μετά οι συζητήσεις σε πολιτικό επίπεδο (υπουργοί) μπορούν να αρχίσουν σε περιορισμένο κύκλο χωρών-μελών, για να ανοίξουν τον δρόμο για μια άτυπη συζήτηση και ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα, όταν η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος ολοκληρωθεί.

Επιπλέον το έγγραφο αναφέρει ότι «κανένα άνοιγμα δεν θα γίνει στην ελληνική πλευρά μέχρι να τελειώσει η πρώτη αξιολόγηση».

«Οι Ελληνες έχουν καταλάβει ότι το να βάζουν τόση πίεση σε αυτό το θέμα θα υπονομεύσει τα συμφέροντά τους και θα γυρίσει ως μπούμερανγκ. Το ΔΝΤ δεν είναι ακόμα στο πρόγραμμα και χώρες-κλειδιά όπως η Γερμανία και η Φινλανδία παραμένουν λιγόλογες σε συζητήσεις και δημιουργικές ιδέες σε αυτό το στάδιο.

Υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ευρωζώνης, αν και δεν ήθελε να σχολιάσει τα έγγραφα, δήλωσε πως «ο ρόλος του ΔΝΤ αποδεικνύεται πρόκληση» και αναγνώρισε ότι οι συζητήσεις για το θέμα γίνονται ως τώρα σε κλειστούς κύκλους και με βάση τις επιθυμίες του προέδρου του Eurogroup.

Οι επαφές με το ΔΝΤ εστίασαν στο DSA. Είναι δύσκολες συζητήσεις καθώς το ΔΝΤ εξακολουθεί να τηρεί αυστηρή και όχι δημιουργική στάση για μια σειρά παραμέτρους. Για παράδειγμα, κάνει πολύ αρνητικές παραδοχές για τα έσοδα ιδιωτικοποιήσεων, τα επιτόκια ή την ανάπτυξη, που εκ των πραγμάτων οδηγούν σε εκρηκτικές τροχιές τη σχέση χρέος/ΑΕΠ.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «η θέση του ΔΝΤ είναι εν μέρει τακτικισμός καθώς συντηρεί την πίεση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα κράτη-μέλη να βρουν ένα μεγάλο πακέτο ελάφρυνσης χρέους, κάτι που με τη σειρά του διατηρεί την πίεση στην Αθήνα να λάβει επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα».

Όλα τα έγγραφα δείχνουν ότι η Ελλάδα πρέπει να δεσμευτεί σε πλήρη εφαρμογή του προγράμματος, για να πάρει την ελάφρυνση χρέους σε μια στιγμή που ορισμένα κράτη-μέλη με σκληρή στάση υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να υπογραφεί νέο Μνημόνιο για μετά το 2018, ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα συνεχιστεί η δημοσιονομική προσαρμογή.

Άλλος Ευρωπαίος αξιωματούχος σχολίασε ότι το «μια άγρια συζήτηση πρέπει να αναμένεται αναφορικά με το ελληνικό χρέος» και πρόσθεσε ότι δεν αποκλείει η συμφωνία να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2016.

Σχολίασε ότι η Γαλλία έχει πιέσεις για μια πρώτη συζήτηση σε πολιτικό επίπεδο και την αρχή του συμβιβασμού όσο το δυνατό νωρίτερα αλλά η Γερμανία ξεκαθάρισε ότι οποιοδήποτε non paper υποβληθεί με πιθανές προτάσεις θα πρέπει να κατατεθεί στο γερμανικό κοινοβούλιο άμεσα, βάζοντας τέλος σε περαιτέρω διαβουλεύσεις που θα στηρίζονται σε γραπτά.