Τράπεζες: Κίνδυνος βίαιης απομόχλευσης

Αντιμέτωπο με δυσάρεστες λύσεις, όπως η σημαντική συρρίκνωση του ενεργητικού του σε δυσμενές, μάλιστα, οικονομικό περιβάλλον, ενδέχεται να βρεθεί το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, εφόσον δεν υπάρξει ως τον Ιούνιο εφαρμογή της συμφωνίας «γέφυρας» και ένα νέο πρόγραμμα ως το τέλος του καλοκαιριού.

Τα στοιχεία από το μέτωπο ρευστότητας των τραπεζών παραμένουν ανησυχητικά. Παρά τη συμφωνία «γέφυρα» της 20ής Φεβρουαρίου, οι εκροές καταθέσεων συνεχίστηκαν και τον Μάρτιο, με επιβραδυνόμενο ρυθμό.

Με βάση εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, από τα γκισέ έφυγαν περισσότερα από 3 δισ. ευρώ τον περασμένο μήνα. Οι εκροές από τα τέλη Νοεμβρίου ξεπερνούν τα 27 δισ. ευρώ και το ύψος των ιδιωτικών καταθέσεων βρίσκεται στο ναδίρ δεκαετίας (σ.σ. περίπου 137 δισ. ευρώ).

Οι μεγάλες εκροές, σε συνδυασμό με το πάγωμα ή την ακύρωση σχεδίων για πώληση non core business assets και χαρτοφυλακίων δανείων είχαν ως αποτέλεσμα ο λόγος χορηγήσεων προς καταθέσεις ενώ είχε πέσει κάτω από το στόχο για το 2017 (115% - 119%) να εκτιναχθεί εκ νέου, φθάνοντας ως το 128%.

Η εξάρτηση από το ευρωσύστημα ξεπέρασε τα 104 δισ. ευρώ και κρίνεται δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με το μέγεθος του εγχώριου πιστωτικού συστήματος.

Αν δεν υπάρξει τους επόμενους μήνες σημαντική βελτίωση στις καταθέσεις, οι τράπεζες θα βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να προχωρήσουν σε βίαιη απομόχλευση, πουλώντας χαρτοφυλάκια δανείων και μειώνοντας σημαντικά τις νέες χορηγήσεις, κίνηση που, εφόσον διενεργηθεί ασύντακτα, θα έχει καταστροφική επίπτωση στην ελληνική οικονομία.

Ο επίτιμος διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Ν. Γκαργκάνας, προειδοποίησε ήδη για αυτό. «Υπάρχει κίνδυνος να υποχρεωθούν οι τράπεζες να προβούν σε νέα σημαντική συρρίκνωση του ενεργητικού τους και η απομόχλευση αυτή να έχει συνέπειες για την οικονομία» επισήμανε.

Η προηγούμενη κρίση ρευστότητας το 2012 είναι διδακτική. Η εξάρτηση από το ευρωσύστημα έφθασε τότε ως τα 135 δισ. ευρώ για να μειωθεί τον Νοέμβριο του 2014 στα 45 δισ. ευρώ. Η μείωση επήλθε κατά κύριο λόγο από τις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών το 2013 και το 2014, και την απομόχλευση. Η αύξηση των καταθέσεων είχε τη μικρότερη συμβολή (περίπου 15 δισ. ευρώ).

Πού ποντάρουν οι τράπεζες για επιστροφή καταθέσεων

Η τωρινή κρίση όμως έχει δύο διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά: Πρώτον αν υπογραφεί νέο πρόγραμμα και μάλιστα από αριστερή κυβέρνηση ο κίνδυνος χώρας θα μειωθεί κάθετα και θα υπάρξει εντυπωσιακή ανάκτηση εμπιστοσύνης. Δεύτερον τα χαρακτηριστικά της τρέχουσας εκροής καταθέσεων είναι διαφορετικά.

Όπως έγραψε το Euro2day οι τράπεζες ποντάρουν στο ότι αν συμφωνηθεί σύντομα η λίστα των μεταρρυθμίσεων θα υπάρξει εντός έξι μηνών επιστροφή καταθέσεων της τάξης του 40% (εκτίμηση της διοίκησης της Alpha Bank) ως 75% (εκτίμηση της Πειραιώς).

Οι προσδοκίες τους στηρίζονται στο γεγονός ότι οι εκροές διενεργήθηκαν από καταθέτες που δεν είναι εθισμένοι σε τακτική διασποράς χαρτοφυλακίου ενώ μόλις το 10% έφυγε για τα γκισέ ξένων τραπεζών.

Θα απαιτηθεί μία διετία για την πλήρη αποκατάσταση

Τραπεζικά στελέχη, πάντως, παραδέχονται ότι για να αποκατασταθεί στα επίπεδα του δ΄ τριμήνου 2014 ο λόγος χορηγήσεων προς καταθέσεις θα απαιτηθεί μία διετία με το καλό σενάριο. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο οι τράπεζες θα έχουν την ανοχή της ΕΚΤ και της DG Comp

Προς το παρόν, η Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν αντιλαμβάνεται την έκτακτη περίσταση και η αναβολή της επίσκεψης στην Αθήνα του αναπληρωτή γενικού διευθυντή Γκερτ Κούπμαν είναι ενδεικτική αυτής της κατανόησης.

Αντίστοιχα η ΤτΕ κρατάει ζωντανές τις τράπεζες αυξάνοντας εβδομάδα με την εβδομάδα το όριο άντλησης ρευστότητας από τον ELA, χωρίς να επιτρέπει διάχυσή της προκειμένου να αντιμετωπισθούν ανάγκες του Δημοσίου.

Η λύση της δημιουργίας bad bank στο κακό σενάριο

Στην περίπτωση, όμως, που η αβεβαιότητα υποχωρήσει μεν, αλλά παραμείνει και οι εκτιμήσεις για επιστροφή έστω του 40% των εκροών εντός εξαμήνου δεν επιβεβαιωθούν, θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες λύσεις.

Οι διοικήσεις των τραπεζών προετοιμάζονται ήδη για την πίεση που ενδέχεται να τους ασκηθεί. Στόχος τους είναι η μείωση των χορηγήσεων να διενεργηθεί συντονισμένα, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα και τον εφιάλτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στο πλαίσιο αυτό έχουν προτείνει, με βάση πληροφορίες, στην αντιπροεδρία τη δημιουργία είτε μιας bad bank, κατά το πρότυπο της ιρλανδικής ΝΑΜΑ και της ισπανικής SAREB, είτε εταιρειών διαχείρισης προβληματικών δανείων, σε σύμπραξη με ιδιωτικά κεφάλαια.

Η ίδρυση bad bank κατά το πρότυπο της ιρλανδικής ΝΑΜΑ ή της ισπανικής SAREB προβλέπεται από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως αποκάλυψε το Euro2day, το πρόγραμμα του τμήματος οικονομικής πολιτικής προβλέπει τη σύσταση bad bank υπό το ΤΧΣ, με αρχική χρηματοδότηση από το Ταμείο και συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων.

Υπέρ της δημιουργίας bad bank ή εταιρειών διαχείρισης έχει ταχθεί και η Τράπεζα της Ελλάδος, σημειώνοντας πως ιδανικό θα ήταν να αποφευχθεί η χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό ή από τις τράπεζες.

Στην Ισπανία έχουν δημιουργηθεί μικτές εταιρείες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων από τράπεζες και private equity funds. Οι τράπεζες εισέφεραν μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά ενυπόθηκα δάνεια και οι ιδιώτες κεφάλαια.

Προηγήθηκε αποτίμηση του χαρτοφυλακίου των κόκκινων δανείων και συμφωνία για την εύλογη αξία τους. Η αξία των εισφορών σε είδος και χρήμα καθορίζει και τη συμμετοχή της κάθε πλευράς στην απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου.
Τέτοιου είδους συμφωνίες δεν έχουν γίνει ακόμη στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι ο Κώδικας Δεοντολογίας τις επιτρέπει.

Οι δυσκολίες

«Αν η κίνηση σχεδιασθεί σωστά, οι εγχώριες τράπεζες θα μπορούσαν να μειώσουν το ενεργητικό τους, να βελτιώσουν το λόγο χορηγήσεων προς καταθέσεις, χωρίς να αναγκαστούν να σχηματίσουν σημαντικές πρόσθετες προβλέψεις, θέτοντας σε κίνδυνο τα εποπτικά τους κεφάλαια» σημειώνει στέλεχος private equity fund.

Για να λειτουργήσει, όμως, μια τέτοια λύση θα πρέπει αφενός να βελτιωθούν οι συνθήκες και οι προοπτικές της οικονομίας και αφετέρου να ενισχυθεί ο νόμος Δένδια που επιτρέπει την ταχύτερη αναδιάρθρωση επιχειρήσεων καθώς το μεγαλύτερο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα αφορά εταιρικά.

Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται ορατό σύμφωνα με την ίδια πηγή στις τρέχουσες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Επομένως η ελπίδα έγκειται στις πρόνοιες που θα περιλαμβάνει το νέο πρόγραμμα που θα κληθεί να υπογράψει η χώρα για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων και την ευστάθεια του τραπεζικού συστήματος.