Τα εμπόδια για σαρωτικές αλλαγές σε τράπεζες - ΤΧΣ

Την ανησυχία της αγοράς προκαλεί η πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει με ταχύτερα και αποφασιστικότερα βήματα σε αλλαγές που ενδέχεται να θίξουν τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών και τη φιλοσοφία λειτουργίας τους με αιχμή τις νέες χορηγήσεις και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Η αρχική προσέγγιση των «βελούδινων αλλαγών» αντικαθίσταται, τις τελευταίες ημέρες, από δηλώσεις και διαρροές για πρόθεση του Δημοσίου να συμμετάσχει ενεργά στη διοίκηση των τραπεζών, εκλέγοντας ως μέτοχος ακόμη και την πλειοψηφία των διοικητικών τους συμβουλίων και επομένως έχοντας τον πρώτο λόγο στην επιλογή του top management.

Την ίδια στιγμή ανησυχία προκαλεί το αόριστο ακόμη πλαίσιο για τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους που πρέπει να αναλάβουν, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, τα πιστωτικά ιδρύματα καθώς και για τις αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης των κόκκινων δανείων και την πιθανή δημιουργία bad bank.

Η πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει το νόμο που διέπει τη λειτουργία του ΤΧΣ είναι ξεκάθαρη και διατυπωμένη τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από τον αρμόδιο αντιπρόεδρο Γ. Δραγασάκη. Αυτό που προβληματίζει την αγορά είναι ως πού θα φθάνει η πλήρης άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου από την πλευρά του Δημοσίου και πόσο θα θίγει τον ιδιωτικό τους χαρακτήρα.

Μέχρι τώρα οι κινήσεις της κυβέρνησης ήταν πολύ προσεκτικές. Οι αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών διενεργούνται είτε κατόπιν πρωτοβουλίας της ομάδας βασικών επενδυτών (Εurobank), είτε μετά την υποβολή παραιτήσεων από το top management (Εθνική Τράπεζα).

Ενδεικτικό της συνεννόησης είναι ότι στην περίπτωση της Eurobank η ομάδα βασικών μετόχων υπό τη Fairfax συμφώνησε να υπάρξει στο άμεσο μέλλον διεύρυνση του αριθμού μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας, ώστε το Δημόσιο να εκπροσωπείται με τρία μη εκτελεστικά μέλη.

Η περίπτωση όμως της Eurobank στην οποία το Δημόσιο κατέχει το 35% του μετοχικού κεφαλαίου δεν θα αποτελέσει πιλότο για όλες τις υπόλοιπες τράπεζες, εφόσον αλλάξει ο νόμος και το Δημόσιο αποκτήσει πλήρη δικαιώματα ψήφου για τις μετοχές του, σημειώνουν στελέχη της κυβέρνησης.

Θα συμμετέχει στην άσκηση διοίκησης το Δημόσιο

Σύμφωνα με τους ίδιους, το Δημόσιο θα επιδιώξει να εκλέξει εκτελεστικά μέλη και σε άλλη τράπεζα, πέραν της Εθνικής, όπου πρακτικά τοποθετείται top management της επιλογής της. Το Δημόσιο άλλωστε διατηρεί μετοχικά ποσοστά που δικαιολογούν μια τέτοια εξέλιξη.

Η αγορά παρακολουθεί με επιφύλαξη την παραπάνω πρόθεση καθώς ο νόμος που διέπει τη λειτουργία του ΤΧΣ και τις σχέσεις του με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες που δέχθηκαν κρατική βοήθεια αποτελεί έναν από τους εφαρμοστικούς του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και της δανειακής σύμβασης.

«Ένας από τους τρεις πυλώνες του προγράμματος είναι η σταθερότητα του τραπεζικού τομέα και συστατικό της στοιχείο αποτελεί ο ιδιωτικός χαρακτήρας των τραπεζών» σημειώνει υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος.

Απαιτείται συμφωνία με την Ευρώπη και "ΟΚ" από την DG Comp

Ως εκ τούτου οποιαδήποτε κομβική αλλαγή στο νόμο για το ΤΧΣ και επομένως στην αρχιτεκτονική του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Σταθερότητας προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των εταίρων και βεβαίως της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού (DG Comp).

Η κυβέρνηση μπορεί προφανώς να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες αλλά ακόμη και αυτές θα πρέπει να γίνουν σε κλίμα πολιτικής κατανόησης από τους εταίρους και όχι με ανοικτή τη μεγάλη διαπραγμάτευση για τη συμφωνία-γέφυρα και το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, σημειώνει η ίδια πηγή.

Σύμφωνα με νομικούς κύκλους η ανεξαρτησία των διοικήσεων αποτελεί θεμέλιο λίθο του υφιστάμενου προγράμματος και της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος και η πλήρης άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου από το Δημόσιο ενδέχεται να φέρει κομβικές αλλαγές σε όλη την υφιστάμενη αρχιτεκτονική, προκαλώντας την αντίδραση της DG Comp.

Με δεδομένο δε ότι οι συστημικές τράπεζες έχουν μπροστά τους μέσα στη χρονιά δύσκολους τεχνικούς ελέγχους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με βάση την αξιολόγηση ποιότητας στοιχείων ενεργητικού ( AQR) που ολοκληρώθηκε πέρσι, ενδεχόμενες αλλαγές στα πλάνα αναδιάρθρωσης θα προκαλέσουν ως και ανυπέρβλητες δυσκολίες.

Η πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει το νόμο ώστε το Δημόσιο να αποκτήσει τη δυνατότητα ελέγχου των διοικήσεων ανησυχεί και την ευρύτερη αγορά καθώς είναι πρόσφατες οι μνήμες από τις επιδόσεις κρατικών τραπεζικών διοικήσεων.

«Κανείς δεν θέλει να επιστρέψουν οι τράπεζες σε εποχές όπου τα κριτήρια χορηγήσεων ή ρύθμισης δανείων ήταν καθαρά πολιτικά και ζημίωναν τις περισσότερες φορές τους μετόχους και εν τέλει το φορολογούμενο» σημειώνει στέλεχος ξένης επενδυτικής τράπεζας. Άλλωστε, ένας από τους λόγους που κατοχυρώθηκε ο ιδιωτικός χαρακτήρας των πιστωτικών ιδρυμάτων από την τρόικα είναι για να αποφευχθούν τα ίδια φαινόμενα, συμπληρώνει ο ίδιος.

Πώς ανοίγει ο δρόμος για την bad bank

Ανάλογες είναι οι δυσκολίες που έχει μπροστά της η κυβέρνηση προκειμένου να εφαρμόσει τη διακηρυγμένη πρόθεσή της να συστήσει bad bank, η οποία θα αναλάβει μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Η αγορά περιμένει την εξειδίκευση της παραπάνω πρόθεσης καθώς δεν έχει διευκρινισθεί πώς θα λειτουργεί και θα χρηματοδοτηθεί ούτε βέβαια και ποια θα είναι τα όρια της εμβέλειάς της.

Τραπεζικά στελέχη θυμίζουν ότι με το υφιστάμενο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα η λύση της bad bank έχει προταθεί και έχει απορριφθεί γιατί δεν ταιριάζει ούτε στην αρχιτεκτονική του (εσωτερικές υπερδιευθύνσεις διαχείρισης των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες) ούτε στη δομή της χρηματοδότησης (δεν προβλέπονται πόροι από το ΤΧΣ).

Ως εκ τούτου προκειμένου να συσταθεί μια bad bank κατά το ιρλανδικό πρότυπο χωρίς να θεωρηθεί μονομερής ενέργεια, θα πρέπει να προηγηθεί συμφωνία με τους εταίρους και πιστωτές.

«Αν το νέο πρόγραμμα απελευθερώνει πόρους από το capital buffer του ΤΧΣ για να χρηματοδοτηθεί η διαγραφή δανείων, θα είναι μια κίνηση ανακούφισης τόσο για τους δανειολήπτες όσο και για τις τράπεζες και την οικονομία», παραδέχονται οι τραπεζίτες.

Θα πρέπει αφενός να ξεκαθαρισθούν τα κριτήρια για διαγραφή δανείων από την bad bank και αφετέρου να χαρτογραφηθούν οι δικαιούχοι ώστε να μην εκμεταλλευθούν τη διάταξη οι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας, διαγραφή δανείων θα υπάρξει μόνο για δανειολήπτες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (κάτω από τα όρια της φτώχειας, ευπαθείς κοινωνικά ομάδες κ.ά.).

Το θέμα αναμένεται να προκαλέσει και πολιτικές αντιδράσεις. Ηδη ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ε. Βενιζέλος έριξε προειδοποιητική βολή κατηγορώντας την κυβέρνηση για την πρόθεσή της να ελαφρύνει τις τράπεζες μέσω της bad bank, επιβαρύνοντας τους φορολογουμένους.