Ιδιωτικοποιήσεις: Δεύτερη στην Ευρώπη η Ελλάδα μέσω τραπεζών

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Βαρόμετρου Ιδιωτικοποιήσεων, της βάσης δεδομένων που λειτουργούν από κοινού το ιταλικό ινστιτούτο Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM) και η εταιρεία συμβούλων - ελεγκτών KPMG, το 2013 η Ελλάδα άντλησε 8,13 δισ. ευρώ (κυρίως χάρη στην αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς ύψους 7,12 δισ. ευρώ και στην πώληση του 34% του ΟΠΑΠ έναντι 651 εκατ. ευρώ). Στο 11μηνο του 2014 καταγράφονται έσοδα 8,31 δισ. ευρώ τα οποία οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στις αυξήσεις κεφαλαίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (Πειραιώς, Alpha Bank, Εθνική και Eurobank).

Από τα στοιχεία του Βαρομέτρου προκύπτει πως η Ελλάδα δεν ακολούθησε το κύμα αποκρατικοποιήσεων που ξεκίνησε πανευρωπαϊκά το 2013 έπειτα από μια μακρά περίοδο κάμψης. Ενώ το 2012 τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχονταν σε 28,5 δισ. ευρώ, το 2013 εκτοξεύθηκαν στα 50,13 δισ. και στο εντεκάμηνο του 2014 διαμορφώθηκαν σε 43,62 δισ. ευρώ. Παγκοσμίως το 2013 αντλήθηκαν περί τα 146,2 δισ. ευρώ από πώληση κρατικών συμμετοχών, ποσό που αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο στην Ιστορία. Στο 11μηνο του 2014 το αντίστοιχο ποσό προσέγγισε τα 116,9 δισ. ευρώ και αποτελεί το τέταρτο υψηλότερο στην Ιστορία. 

Οι αναλυτές του Βαρόμετρου Ιδιωτικοποιήσεων προβλέπουν ενίσχυση του κύματος πώλησης κρατικών περιουσιακών στοιχείων το 2015. Στηρίζουν τη θέση τους στο γεγονός πως την περίοδο Ιουλίου – Νοεμβρίου 2014 πραγματοποιήθηκαν 128 συμφωνίες ιδιωτικοποιήσεων συνολικού ύψους 39,6 δισ. ευρώ, ενώ ανακοινώθηκαν κυβερνητικά σχέδια για πώληση σημαντικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων. 

Από το Βαρόμετρο προκύπτει πως στις περισσότερες περιπτώσεις ακολουθείται διαφορετικός δρόμος από αυτόν που έχει επιλέξει η Ελλάδα και το ΤΑΙΠΕΔ που αναζητούν έσοδα για την αποπληρωμή του χρέους. Το 77% των ιδιωτικοποιήσεων του 2013 και σχεδόν το 90% του 2014 αφορούσαν συμμετοχή ιδιωτών μέσω έκδοσης νέων μετοχών (δηλαδή αύξησης μετοχικού κεφαλαίου). Μόλις το 10% των ιδιωτικοποιήσεων του 2014 έγινε με το μοντέλο του ΤΑΙΠΕΔ δηλαδή του πλειοδοτικού διαγωνισμού όπως π.χ. συμβαίνει στους εν εξελίξει διαγωνισμούς για ΟΛΠ, ΟΛΘ και άλλες κρατικές εταιρείες. 

Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι πως η Κίνα είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος πωλητής κρατικών περιουσιακών στοιχείων για το 2013 και το 2014, αλλά και ένας από τους πλέον δραστήριους επενδυτές στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων. Η Κίνα άντλησε το 2013 και το 2014 περί τα 40 δισ. ευρώ ετησίως από πώληση κρατικών εταιρειών, ποσό που είναι σχεδόν τριπλάσιο από τη δεύτερη χώρα (η Βρετανία το 2013 και το υπό κινεζικό έλεγχο Χονγκ Κονγκ το 2014). Κινεζικοί όμιλοι αγόρασαν κρατικές εταιρείες στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, των τραπεζών και των ακινήτων σε Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα την τελευταία τετραετία. 

Την τελευταία διετία υπήρξαν αρκετές αποτυχημένες ιδιωτικοποιήσεις κι οι αναλυτές του Βαρομέτρου υποστηρίζουν πως η κατάσταση ήταν καλύτερη από το 2011 όταν μία στις τέσσερις απόπειρες πώλησης κρατικών εταιρειών είχε αποτύχει ή είχε ακυρωθεί. 

Το 2013 τα τέσσερα από τα πέντε μεγαλύτερα deals ιδιωτικοποιήσεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση αφορούσαν τράπεζες (την Πειραιώς, τις βρετανικές Lloyds και Ally Financial καθώς και τη βελγική Fortis). Το πέμπτο σε αξία ήταν η πώληση της πορτογαλικής ANA (διαχειρίζεται τα αεροδρόμια της Πορτογαλίας) στη γαλλική Vinci Airport έναντι 2,96 δισ. ευρώ. Από τις τράπεζες (Lloyds και Eurobank) προέρχονταν και τα δύο μεγαλύτερα deals του 2014, ενώ ακολουθεί η πώληση του 100% του βραχίονα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της φινλανδικής Fortum στη Suomi Power Networks έναντι 2,57 δισ. ευρώ. Στην τέταρτη θέση βρέθηκε η αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας και την πεντάδα συμπληρώνει η πώληση του 35% της ιταλικής εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας CDP Reti στην China State Grid (η οποία διεκδικεί αυτήν την περίοδο τον ΑΔΜΗΕ) έναντι 2,16 δισ. ευρώ.