Ενεργειακό swap Ελλάδας - Βουλγαρίας στο σχέδιο ανάγκης της ΕΕ

Οι ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ελλάδας, όπως και η δημιουργία αποθεμάτων υγρών καυσίμων για την τροφοδοσία της βιομηχανίας, είναι τα κύρια μέσα για την αντιμετώπιση πιθανής κρίσης στον εφοδιασμό της χώρας με ρωσικό αέριο, σύμφωνα με την ειδική έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το συγκεκριμένο τμήμα της έκθεσης αφορά τις χώρες Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Κροατία, ενώ για άλλες ομάδες χωρών έχουν συνταχθεί ξεχωριστές εκθέσεις, δηλαδή stress tests που εξετάζουν τις επιπτώσεις από τη διακοπή ροής ρωσικού αερίου λόγω της κρίσης στις σχέσεις Ρωσίας - Ουκρανίας. Αποφασίστηκε δε να συνταχθούν, στο αποκορύφωμα της κρίσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αν και σήμερα οι προσπάθειες προσέγγισης των δύο χωρών με τη μεσολάβηση της Ε.Ε. φαίνεται ότι έχουν αποτέλεσμα και ένα παρόμοιο ενδεχόμενο απομακρύνεται.

Η ανάλυση της κατάστασης σε κάθε χώρα γίνεται με σενάριο ήπιου και ψυχρού χειμώνα, ενώ τα δύο σενάρια εξετάζονται στις περιπτώσεις που η χώρα αντιμετωπίζει την κατάσταση μόνη της ή συνεργάζεται (βοηθά) γειτονικές της χώρες. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το έλλειμμα φυσικού αερίου θα ήταν μηδενικό στην περίπτωση του ήπιου χειμώνα και εφόσον δεν βοηθούσε τη Βουλγαρία, της οποίας η εξάρτηση από το ρώσικο αέριο είναι σχεδόν στο 100%.

Με ήπιο χειμώνα και με τροφοδοσία και της Βουλγαρίας, το έλλειμμα θα έφτανε το 16%. Τα ποσοστά του ελλείμματος αυξάνονται σε 18% (χωρίς βοήθεια της Βουλγαρίας) και σε 32% (με βοήθεια στη Βουλγαρία) στην περίπτωση του χειμώνα με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Από την πλευρά του το ΥΠΕΚΑ επισημαίνει ανεπισήμως ότι όσα περιλαμβάνει η έκθεση αποτελούν συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν είναι δεσμευτικά. Επίσης, ότι δεν αναλαμβάνει κάποια δέσμευση για την υπογραφή του MOU με τη γειτονική χώρα, από τη στιγμή που εκεί δεν έχει σχηματιστεί ακόμη κυβέρνηση μετά τις εκλογές. Παρ' όλα αυτά, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, έχουν ξεκινήσει συνεννοήσεις μεταξύ των διαχειριστών των συστημάτων φυσικού αερίου των δύο χωρών, προκειμένου να έχει ολοκληρωθεί η προετοιμασία και να υπάρξει ετοιμότητα σε περίπτωση που απαιτηθεί να τροφοδοτηθεί η Βουλγαρία μέσω της Ελλάδας.

Το κόστος

Η σχετικά καλή θέση της Ελλάδας προκύπτει από το γεγονός ότι διαθέτει τη διασύνδεση με την Τουρκία και το τερματικό υγροποιημένου αερίου του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Ωστόσο η έκθεση τονίζει ιδιαίτερα το θέμα του κόστους, εφόσον τα όποια ελλείμματα καλυφθούν με υγροποιημένο αέριο. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι με βάση τις αναλύσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΟΗΕ) και μετά από συζητήσεις με ειδικούς της συγκεκριμένης αγοράς, παρά την ευελιξία που διαθέτει η αγορά υγροποιημένου αερίου για τις παραλαβές φορτίων, είναι εμφανές ότι εφόσον τα έξτρα φορτία δεν καλύπτονται από συμφωνίες ή δικαιώματα προαίρεσης (options) θα αγοραστούν σε πολύ υψηλές τιμές, πιθανόν και διπλάσιες από τις σημερινές τιμές της αγοράς.

Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με τη Βουλγαρία, η γειτονική χώρα εκτιμά ότι μπορεί να παραλαμβάνει μέσω του ελληνικού δικτύου από το μετρητικό σταθμό του Σιδηροκάστρου έως και 4,6 εκατομμύρια κ.μ. την ημέρα, ενώ τα 3 εκατομμύρια κ.μ. θεωρούνται λογική ποσότητα.

Η έκθεση αναφέρει ότι η Ελλάδα θα πρέπει μέχρι το τέλος του 2014 να υπογράψει συμφωνία (Μemorandum of Understanding) με τη Βουλγαρία αρχικά σε πολιτικό και στη συνέχεια σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ των διαχειριστών των εθνικών συστημάτων, με το οποίο θα διασφαλίζεται η απρόσκοπτη τροφοδοσία της με ηλεκτρισμό από τη Βουλγαρία, η οποία σε αντάλλαγμα θα παραλαμβάνει φυσικό αέριο.

Η ποσότητα αερίου που θα στέλνει η Ελλάδα στη Βουλγαρία θα πρέπει να είναι όση ακριβώς απαιτείται για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας με την οποία η Βουλγαρία τροφοδότησε την Ελλάδα. Εδώ να σημειωθεί ότι η γειτονική χώρα έχει περίσσεια στην παραγωγή ηλεκτρισμού καθώς διαθέτει το πυρηνικό εργοστάσιο του Κοζλοντούι και είναι κυρίως εξαγωγική χώρα στο ηλεκτρικό.

Όσο για τα άλλα μέτρα, η Ελλάδα θα πρέπει να καταρτίσει σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη βιομηχανία και τις μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού θερμότητας, με τη δημιουργία στοκ υγρών καυσίμων έως 10 ημερών. Το σχέδιο πρέπει να το καταρτίσει το συντομότερο δυνατό σε συνεργασία με τις βιομηχανίες, ενώ εναλλακτικά θα πρέπει να προσαρμόσει το σχέδιο για χρήση των αποθεμάτων ασφαλείας σε υγρά καύσιμα.

Τέλος η χώρα μας καλείται να αξιολογήσει το οικονομικό κόστος του συνολικού «πακέτου», δηλαδή επιπλέον ποσότητες υγροποιημένου αερίου, υποκατάσταση αερίου με υγρά καύσιμα και ανταλλαγές ηλεκτρικού με φυσικό αέριο, ώστε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης να προκαλέσει τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση.