«Καμπανάκι» η κρίση εμπιστοσύνης στην οικονομία

H πορεία της ελληνικής οικονομίας κάθε άλλο παρά ανεξάρτητη είναι από τις εξελίξεις στην ευρωζώνη, καθώς επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από όσα συμβαίνουν στη Γηραιά Ήπειρο σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.

Ένα μέρος μάλιστα της χρηματιστηριακής ανόδου στο Χ.Α. το τελευταίο εξάμηνο θα μπορούσε να ερμηνευθεί κάλλιστα από αυτόν τον λόγο. Παρατηρώντας, για παράδειγμα, κάποιος τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα, διαπιστώνει το πόσο πολύ έχει βελτιωθεί ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην ευρωζώνη από το καλοκαίρι του 2013 έως και το τέλος του έτους (από τις 95,3 στις 100 μονάδες).

Γεγονός είναι πως η μεγάλη αυτή βελτίωση δεν περιορίζεται μόνο στον ανεπτυγμένο βορρά (π.χ. Γερμανία από τις 103,8 στις 106 μονάδες και Ολλανδία από τις 92,7 στις 97,9 μονάδες), αλλά επεκτείνεται με εξίσου εντυπωσιακά νούμερα και στον πολύπαθο νότο: Ιταλία από τις 91,5 στις 96,2 μονάδες, Ισπανία από το 94,3 στο 100, Πορτογαλία από το 88,3 στο 97,4 και φυσικά Ελλάδα από το 89,2 στο 90,9, (αφού προηγουμένως ο ίδιος δείκτης είχε αναρριχηθεί στις 93,1 μονάδες τον Σεπτέμβριο, υποχωρώντας σταδιακά στη συνέχεια).

Όπως προκύπτει, μάλιστα, η Ελλάδα έχει σημειώσει τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο τη μικρότερη βελτίωση οικονομικού κλίματος και είναι η μόνη χώρα που βλέπει την τιμή του δείκτη να υποχωρεί από τον Οκτώβριο και μετά (89,2 μονάδες τον Αύγουστο, 93,1 τον Σεπτέμβριο, 91,2 τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, και 90,9 τον Δεκέμβριο).

Αν μπορούσε κάποιος να ερμηνεύσει τη βελτίωση του κλίματος στην ευρωζώνη, θα υποστήριζε ενδεχομένως τις καλύτερες οικονομικές επιδόσεις στο τέταρτο τρίμηνο του 2013, το οποίο θεωρήθηκε η αρχή της μετάβασης από την ύφεση στην ανάκαμψη.

Πέρα όμως από το ΑΕΠ, έχει επικρατήσει ένα πολύ καλύτερο κλίμα σχετικά με το σύνολο του ευρωπαϊκού νότου, αλλά και με τη σταθερότητα του ευρώ. Για παράδειγμα, η διαφορά απόδοσης μεταξύ του δεκαετούς πορτογαλικού ομολόγου από το αντίστοιχο γερμανικό κυμάνθηκε στις 13 Ιανουαρίου στις 347 μονάδες βάσης, έναντι 1.500 μονάδων στις αρχές του 2012!

Επίσης, τα yields (αποδόσεις) των κρατικών ομολόγων του νότου έχουν υποχωρήσει σε επίπεδα που δεν μας παραπέμπουν πλέον στα σενάρια κρίσης του παρελθόντος που ήθελαν οι χώρες να «σκάνε» η μία μετά την άλλη και είτε να φεύγουν από το ευρώ, είτε η Γερμανία να αποχωρεί από αυτό. Έτσι, στα δεκαετή κρατικά ομόλογα έχουμε yields (13/1) 3,81% για την Ισπανία, 3,90% για την Ιταλία, 5,31% για την Πορτογαλία και 7,59% για την Ελλάδα.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Γενικότερα, έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα στις αγορές που θέλει να αμβλύνονται ως έναν βαθμό οι κόντρες βορρά-νότου, με εκατέρωθεν υποχωρήσεις και πιθανότατα με συμβολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με το ότι τον προσεχή Μάιο θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές -όπου οι κυβερνήσεις των χωρών δεν θα ήθελαν να δουν στις κάλπες μεγάλη άνοδο των ευρωσκεπτικιστών- δίνουν σημαντικότατες πιθανότητες σε μια «καλή» συμφωνία της Ελλάδας με τους πιστωτές της, είτε το προσεχές φθινόπωρο, είτε ακόμη -με βάση την άποψη ορισμένων κύκλων- και μέσα στον Απρίλιο.

Η «καλή» αυτή συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει επιμήκυνση λήξεων στα δάνεια, ψαλίδισμα επιτοκίων, μεταφορά 25 δισ. ευρώ από το δημόσιο χρέος στον ευρωπαϊκό μηχανισμό ESM και κάποια πρόσθετα ευρωπαϊκά κονδύλια με στόχο την ανάπτυξη.

Από την άλλη πλευρά, ενώ οι ξένοι δηλώνουν, σε γενικές γραμμές τουλάχιστον, αισιόδοξοι για τις προοπτικές της Ελλάδας, όσοι Έλληνες παράγοντες βλέπουν τα πράγματα από μέσα κρατούν αποστάσεις από αυτήν την αισιοδοξία, επικεντρώνοντας τον σκεπτικισμό τους στους εξής παράγοντες:

• Ακόμη και αν δούμε το 2014 το ελληνικό ΑΕΠ να περνά σε θετικό πρόσημο, η διαδικασία ουσιαστικής ανάκαμψης στην ελληνική οικονομία θα απαιτήσει τουλάχιστον τρία με πέντε χρόνια.

• Η δυνατότητα εύρεσης χρηματοδότησης εκτιμάται σήμερα πως θα είναι δυσκολότερη υπόθεση σε σύγκριση με τις προσδοκίες που υπήρχαν μέχρι και πριν από κάποιους μήνες.

• Η εγχώρια βιομηχανική δραστηριότητα δεν έδειξε σημεία σταθεροποίησης το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς, επηρεασμένη από τη συνεχιζόμενη μείωση στην εγχώρια ζήτηση και από τις μειώσεις τιμών σε μια σειρά προϊόντα του μεταλλουργικού κλάδου (επηρεάστηκαν αρνητικά οι εξαγωγές).

• Και φυσικά, υπάρχει ο πολιτικός κίνδυνος με διεξαγωγή έκτακτων εκλογών, ενδεχομένως ακόμη και μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2014.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας ζητά από την κυβέρνηση να προηγηθεί και όχι να έπεται των εξελίξεων, μέσα από ένα ταχύτερο και αποτελεσματικότερο έργο. Το μόνο βέβαιο είναι πως η ανάκαμψη της οικονομίας δεν θα έρθει αν προηγουμένως δεν κερδηθεί το στοίχημα των προσδοκιών.