Οι 4 καταλύτες για οικονομία και αγορά

Όπως φαίνεται, το στοίχημα της μακροπρόθεσμης τάσης θα κριθεί τους επόμενους μήνες ανάλογα με τις εξελίξεις που θα έχουμε σε τέσσερα σημαντικά μέτωπα: τη στάση των hedge funds, την πορεία της οικονομίας, την πολιτική λύση για το ελληνικό χρέος στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την πολιτική που θα ακολουθήσουν οι τράπεζες στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων.

Η μεγάλη διαφορά της τρέχουσας ανοδικής φάσης στο ελληνικό χρηματιστήριο σε σχέση με άλλες που βιώσαμε κατά το παρελθόν, είναι το γεγονός ότι προέρχεται από επενδυτές με πολύ διαφορετικό τρόπο αντίληψης των πραγμάτων. Κατά το παρελθόν, ένας ξένος επενδυτής αγόραζε με προοπτική δωδεκαμήνου και αναλόγως των εξελίξεων θα μπορούσε να μεταβάλει τη θέση του κατά ένα 10%, πότε προς τα πάνω και πότε προς τα κάτω.

Επίσης, η όποια μεταβολή του ποσοστού του συνήθως γινόταν σταδιακά, για να ελαχιστοποιηθούν οι όποιες απώλειές του.

Σε αντίθεση με αυτήν την τακτική, τα hedge funds όσο εύκολα αγοράζουν, άλλο τόσο γρήγορα ρευστοποιούν τις θέσεις τους. Αρκεί κάποια εξέλιξη -όχι απαραίτητα στην Ελλάδα- για να αλλάξουν στάση και να ρευστοποιήσουν άμεσα το σύνολο της επένδυσής τους, αδιαφορώντας για το μέγεθος των απωλειών που θα καταγράψουν. Η στάση αυτή δημιουργεί κινδύνους για την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, καθώς:

*Τα ανοιχτά μέτωπα είναι στις μέρες μας πάρα πολλά, τόσο εντός, όσο και εκτός της χώρας, άρα και οι πιθανές ανεπιθύμητες εξελίξεις, καθόλου λίγες.

*Η δύναμη των Ελλήνων επενδυτών είναι τόσο περιορισμένη, έτσι ώστε να μην είναι σε θέση να προβάλλει οποιαδήποτε ουσιαστική αντίσταση, σε περίπτωση που τα ξένα funds αποφασίσουν να πουλήσουν.

Βέβαια, όσο κακό μπορεί να κάνει ένα κύμα πώλησης των ξένων επενδυτών στο Χ.Α., άλλα τόσο καλό κάνει η τρέχουσα αγοραστική τους στάση. Κι αυτό γιατί προσφέρει ρευστότητα στην εγχώρια αγορά, απεγκλωβίζοντας ελληνικά κεφάλαια που μπήκαν στις φετινές αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών ή κεφάλαια που ήταν τοποθετημένα σε άλλες μετοχές. Μέρος τους ενδέχεται να επιστρέψει στο ελληνικό χρηματιστήριο, είτε σε εταιρείες χαμηλότερης κεφαλαιοποίησης που δεν έχουν ακόμη «τρέξει», είτε ακόμη και στις μετατροπές τραπεζικών warrants σε μετοχές.

Η πορεία της οικονομίας

Ένα δεύτερο πολύ σημαντικό ζητούμενο για την αγορά είναι το πώς τελικά θα αντιδράσει η ελληνική οικονομία το 2014: θα καταφέρει να «γυρίσει» σημειώνοντας κάποια άνοδο στο ΑΕΠ ή θα συνεχίσει την πτώση της που ξεκίνησε από το 2008. 

Οι αναλυτές εστιάζουν στο πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, στη συρρίκνωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, στην κάλυψη ενός μεγάλου ποσοστού της χαμένης ανταγωνιστικότητας, στο αυξημένο ενδιαφέρον ξένων επενδυτών να τοποθετηθούν για να εκμεταλλευθούν τις «ευκαιρίες της κρίσης».

Αντίθετα, οι παράγοντες της εγχώριας αγοράς τρομάζουν από το χαμηλό επίπεδο της ζήτησης, από την εντεινόμενη έλλειψη ρευστότητας στην αγορά και από το καμπανάκι κινδύνου που ηχεί δυνατά για την επιβίωση ολόκληρων παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας: βιομηχανίες ξύλου, ιχθυοκαλλιέργειες, χαλυβουργίες, κλωστοϋφαντουργίες, ιδιωτική υγεία, μέσα μαζικής ενημέρωσης και ακτοπλοΐα αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα.

Ποια από τις δύο πλευρές τελικά θα επιβεβαιωθεί; Οι ξένοι (που μάλιστα βάζουν και το χέρι στην τσέπη, αγοράζοντας ελληνικές μετοχές και ομόλογα) ή οι... παροικούντες την Ιερουσαλήμ που βλέπουν τα πράγματα «από μέσα»;

Σύμφωνα με τον διευθυντή επενδυτικών σχέσεων της τσιμεντοβιομηχανίας Τιτάν, κ. Τάκη Κανελλόπουλο, η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν είναι δεδομένη: «Οι ξένοι βλέπουν μια βελτίωση στη χώρα την οποία δεν αντιλαμβάνονται όσοι ζουν σ' αυτή. Ίσως αυτοί που είναι απ' έξω να βλέπουν τα πράγματα πιο καθαρά από εμάς».

Πολιτική διαπραγμάτευση

Σύμφωνα με την πλειονότητα των παραγόντων της αγοράς, μια καλή επίδοση στα δημόσια οικονομικά και μια θετικότερη εικόνα της οικονομίας μας το επόμενο εξάμηνο θα βοηθούσε σημαντικά τα ελληνικά συμφέροντα, ωστόσο η μητέρα των μαχών θα δοθεί σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, μέσα από μια γενικότερη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού και τη ρύθμιση του δημόσιου χρέους.

Πότε θα γίνει αυτό, όμως; Μετά τις ευρωεκλογές του προσεχούς Μαΐου, λένε ορισμένοι στην Ευρώπη, γεγονός καθόλου ευνοϊκό για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία θα ήθελε να κατεβεί στις ευρωεκλογές (που μπορεί να είναι και βουλευτικές) έχοντας στο οπλοστάσιό της μια καλή συμφωνία με την Ευρώπη.

Στο μέτωπο αυτό, πάντως, φαίνεται να υπάρχει επιδείνωση κατά τις τελευταίες λίγες εβδομάδες, καθώς από τη μια πλευρά τρόικα και Ευρωπαϊκή Ένωση ζητούν νέα μέτρα και αναβάλλουν χρονικά το ζήτημα της ρύθμισης του ελληνικού χρέους, ενώ από την άλλη πλευρά η ελληνική κυβέρνηση δείχνει να σκληραίνει τη στάση της, να αποκλείει νέα μέτρα και ατύπως να απειλεί με τον επικείμενο ερχομό του ΣΥΡΙΖΑ και του κ. Αλέξη Τσίπρα στο τιμόνι της εξουσίας.

Πάντως, το κλίμα όξυνσης που εμφανίζεται στην Ελλάδα δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από υψηλόβαθμους κοινοτικούς αξιωματούχους, ενώ επίσης ούτε οι ξένοι οίκοι και οι επενδυτές φαίνεται να προβληματίζονται έντονα από αυτές τις εξελίξεις.

Μάλιστα, κάποιες ψυχραιμότερες φωνές –εντός και εκτός κυβέρνησης- υποστηρίζουν πως στο πλαίσιο των συζητήσεων και των τακτικισμών, θα ακουστούν πολλά πράγματα στους επόμενους μήνες, από τα οποία λίγα θα δούμε να γίνονται πράξη. Κι αυτό γιατί κάθε πλευρά επιθυμεί να καλλιεργήσει ένα τέτοιο κλίμα έτσι ώστε να βρεθεί με καλύτερους όρους στο τραπέζι των συζητήσεων για τη διευθέτηση του δημόσιου χρέους, όποτε κι αν γίνει αυτό.

Η στάση των τραπεζών

Πολύ σημαντικό παράγοντα για τη μεσοπρόθεσμη πορεία της αγοράς, αλλά και της οικονομίας γενικότερα, αναμένεται να παίξει η στάση που θα κρατήσουν οι τράπεζες στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων. Κατά κοινή ομολογία, η μέχρι τώρα στάση των τραπεζών ήταν να «κερδίζουν χρόνο» μεταθέτοντας το πρόβλημα στο μέλλον, έχει αποδειχτεί επιζήμια για όλους:

*Για τις ίδιες τις εταιρείες που λόγω ελλιπούς ρευστότητας βουλιάζουν ολοένα και περισσότερο στο τέλμα.

* Για τη δυνατότητα ανάκτησης μέρος των δανείων από τις ίδιες τις τράπεζες, ακόμη και για εκείνες που διαθέτουν εμπράγματες εξασφαλίσεις.

*Για το σύνολο της οικονομίας, καθώς ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να αναδιοργανωθεί και να δουλέψει παραγωγικότερα.

Κύκλοι της αγοράς θεωρούν πως θα ήταν καλύτερο για την οικονομία, οι τράπεζες να δράσουν άμεσα και πιο ευέλικτα. Κατ' αρχάς, επιλέγοντας τις υγιείς και «συνεργάσιμες» επιχειρήσεις για να τις κρατήσει εν ζωή με διάφορους τρόπους (π.χ. μέσω πρόσθετης χρηματοδότησης ή ακόμη και μέσω κουρεμάτων για να περάσουν σε νέα ισχυρότερα χέρια). Και κατά δεύτερον, «βάζοντας πλάτη» σε επιχειρηματικούς κλάδους που είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Αναμονή αλλά και αισιοδοξία

Η αγορά με αυξημένη ταχύτητα και αντανακλαστικά έχει βρεθεί πάνω από το υψηλό του Μαΐου και τις 1.160 μονάδες. Η δυναμική του Γενικού Δείκτη είναι δεδομένη μετά την ανάκτηση του ψυχολογικού ορίου των 1.000 μονάδων, ενώ η τεχνική του εικόνα δίνει πόντους για ανοδική συνέχεια παρά τις όποιες βραχυπρόθεσμες αναταράξεις μπορεί να παρουσιαστούν.

Ωστόσο, η αναζήτηση καυσίμου για τη διατήρηση των κεκτημένων είναι δικαιολογημένη, ενώ ένα στοιχείο που ενισχύει την αύξηση της μεταβλητότητας βραχυπρόθεσμα είναι η τεχνική εικόνα της αγοράς. Η ταχύτητα της ανοδικής κίνησης, εκτός από κέρδη για τους συμμετέχοντες, έχει δημιουργήσει άγχος σε εκείνους που δεν πίστεψαν την άνοδο στην αγορά και έχουν βρεθεί να... κυνηγούν χαρτιά και αποδόσεις.

Αυτή η θεώρηση αρχίζει να αναδεικνύεται και στο ταμπλό του Χ.Α., αφού παρατηρείται εναλλαγή θέσεων από τις μετοχές με τα υψηλότερα κέρδη προς τις μετοχές με καλά θεμελιώδη χαρακτηριστικά που έχουν μείνει πίσω από πλευράς αποδόσεων τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

Από τη μια, το σκηνικό στο Χ.Α. εξακολουθεί να επηρεάζεται από το μακροοικονομικό στοίχημα και από την άλλη, σε καθαρά θεμελιώδες επίπεδο, δεν είναι λίγοι οι αναλυτές και οι διαχειριστές που υποστηρίζουν ότι τα τρέχοντα επίπεδα του Γενικού Δείκτη έχουν οδηγήσει αρκετούς τίτλους σε πιο απαιτητικά επίπεδα αποτίμησης.

Από την άλλη, ωστόσο, οι αλλαγές των δεικτών MSCI και οι ανακατατάξεις που έπονται αποτελούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τις ποιοτικές ελληνικές μετοχές να συνεχίσουν την ανοδικής τους πορεία, αντλώντας αποδόσεις από το momentum της αγοράς και τα flows και όχι από τα valuations.

Οι ξένοι επενδυτές που αναζητούν τις ευκαιρίες που θα προκύψουν στη χώρα μας ίσως χρειαστεί να τοποθετηθούν πιο μαζικά στις ελληνικές μετοχές αφού το outlook στην περιοχή επιδεινώνεται και η χώρα μας φαίνεται να αποτελεί τη μόνη χώρα με εσωτερική σταθερότητα. Παρότι τα hedge funds αναζητούν τις ευκαιρίες που θα προκύψουν στη χώρα μας, για την ώρα οι τοποθετήσεις από μακροπρόθεσμους long only επενδυτές και θεσμικά passive χαρτοφυλάκια είναι ιδιαιτέρως διακριτικές και λόγω των νομικών περιορισμών που υφίστανται.

Το δεύτερο κρίσιμο στοιχείο, το οποίο όμως μπορεί εξελιχθεί σε «ατού» και να δώσει έξτρα ώθηση στις τιμές των μετοχών και των ελληνικών ομολόγων, είναι η διατήρηση της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό και η καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού έναντι των στόχων του μεσοπρόθεσμου πλαισίου. Ένα τέτοιο σενάριο θα είναι το ισχυρότερο βέλος στη φαρέτρα της ελληνικής κυβέρνησης για να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση κάποια ελάφρυνση στο ελληνικό χρέος.

Το γεγονός βέβαια ότι η αγορά έχει ισορροπήσει σε ανώτερα επίπεδα από τις 1.000 μονάδες δεν σημαίνει ότι όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά είναι θετικοί για την περαιτέρω πορεία των τιμών των ελληνικών μετοχών ή ότι όλοι οι μετοχικοί τίτλοι βρίσκονται σε παράλληλο βηματισμό. Συνεπώς το στοιχείο που διαφοροποιεί την κατάσταση είναι η ύπαρξη μιας πιο επιλεκτικής προσέγγισης των μετοχών από τους αγοραστές. Εντούτοις όταν τίτλοι - σηματωροί της αγοράς διαμορφώνονται σε ελκυστικά - κρίσιμα επίπεδα, οι τοποθετήσεις είναι παρούσες. 

***Αναλυτικά οι πίνακες με τις αποδόσεις των ομολόγων και με τη συμμετοχή των επενδυτών στην κεφαλαιοποίηση, δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".