Ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί: Πολλές οι στρεβλώσεις

Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από την απελευθέρωσή της το 2001 λειτουργεί με ασυμμετρίες και στρεβλώσεις, με κυριότερη την αποκλειστική και προνομιακή πρόσβαση ενός μόνο παίκτη σε εγχώριους ενεργειακούς πόρους χαμηλού κόστους (λιγνίτες, υδροηλεκτρικά). Τις επιπτώσεις της στρέβλωσης αυτής υφίστανται και οι ανεξάρτητοι παραγωγοί και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, ενώ εξυγίανση της αγοράς μπορεί να προκύψει μόνο με τη δημιουργία παικτών με συγκρίσιμα παραγωγικά χαρτοφυλάκια, που θα περιλαμβάνουν λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες.

Τις θέσεις αυτές εκφράζει ο Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ), στον οποίο συμμετέχουν όμιλοι που ελέγχουν και λειτουργούν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (Ελλάκτωρ, ΕΛ.ΠΕ., Μότορ Όιλ, Μυτιληναίος, ΤΕΡΝΑ).

Η νέα τοποθέτηση του ΕΣΑΗ σχετικά με τα προβλήματα της αγοράς, κρίθηκε απαραίτητη ενόψει του επανασχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και της έντονης επίθεσης που δέχονται οι ανεξάρτητοι παραγωγοί από τη ΔΕΗ και εν μέρει από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, λόγω της εφαρμογής προσωρινών μηχανισμών που διασφαλίζουν τη λειτουργία των ανεξάρτητων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

Η μεν ΔΕΗ, η οποία έχει διακόψει τη λειτουργία των περισσότερων δικών της μονάδων φυσικού αερίου, θεωρεί ότι επιβαρύνεται με την αγορά ενέργειας που παράγουν οι ανεξάρτητοι, οι δε ενεργοβόρες βιομηχανίες, εκφράζουν φόβους για μείωση της λιγνιτικής παραγωγής, με επιπτώσεις στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε σχέση με το θέμα της παραγωγής ηλεκτρικού από λιγνίτη, ο ΕΣΑΗ παρατηρεί ότι η παραγωγή των λιγνιτικών μονάδων παραμένει σταθερή όλα τα τελευταία χρόνια, παράγοντας τη μέγιστη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που είναι σε θέση να παραγάγουν. Ενδεχόμενη δυνατότητα αύξησης της παραγωγής των μονάδων αυτών, αφορά σε περιορισμένες μόνο ποσότητες.

Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της ΔΕΗ, η μέγιστη ετήσια δυνατότητα τους δεν ξεπερνάει τις 28.000 γιγαβατώρες, όταν το 2011 και το 2012 παρήγαγαν 27.600 γιγαβατώρες. Επίσης τονίζει ότι οι μονάδες φυσικού αερίου των ιδιωτών υποκατέστησαν ακριβές πετρελαϊκές μονάδες και μονάδες φυσικού αερίου της ΔΕΗ χαμηλής απόδοσης, βελτιώνοντας σαφώς την αποτελεσματικότητα του συστήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η παραγωγή πετρελαϊκών μονάδων και μονάδων φυσικού αερίου της ΔΕΗ το 2007 ήταν 3.200 γιγαβατώρες και 11.100 γιγαβατώρες αντίστοιχα, ενώ των ιδιωτικών μονάδων 2.100. To 2012 η παραγωγή ήταν 100 γιγαβατώρες για τις πετρελαϊκές, .3.800 για τις μονάδες φυσικού αερίου της ΔΕΗ, και 10,400 για τις ιδιωτικές μονάδες.

Αναφορικά με το ρόλο των μονάδων φυσικού αερίου, ο ΕΣΑΗ τονίζει ότι το Σύστημα τις έχει απόλυτη ανάγκη. Όλες οι αναλύσεις, (συμπεριλαμβανομένων και αυτών της ΔΕΗ), συντείνουν στο ότι υπό οποιουσδήποτε κανόνες κι εάν λειτουργεί η αγορά, το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής απαιτεί και η εύρυθμη λειτουργία του επιβάλλει την παραγωγή τουλάχιστον 12.000 γιγαβατωρών το χρόνο από μονάδες φυσικού αερίου. Έτσι, το ζητούμενο σύμφωνα με τον ΕΣΑΗ, είναι ποιος είναι πιο αποδοτικός και μπορεί να προσφέρει αυτή την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας με το χαμηλότερο κόστος.

Ειδικότερα, για τα χαρακτηριστικά, το ρόλο των ιδιωτικών μονάδων και τους όρους λειτουργίας τους, ο ΕΣΑΗ παρατηρεί τα εξής:

· Οι μονάδες των εταιρειών-μελών του ΕΣΑΗ αποτελούν το πιο υγιές και αποδοτικό κομμάτι του παραγωγικού ιστού της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Διασφαλίζουν στο σύστημα την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια από μονάδες φυσικού αερίου στο χαμηλότερο δυνατό κόστος, και μάλιστα σε τιμή κάτω του πλήρους κόστους τους. Άλλωστε, από το 2006 οι ιδιώτες παραγωγοί υποκατέστησαν πετρελαϊκές μονάδες και ακριβότερες μονάδες φυσικού αερίου της ΔΕΗ, ανταποκρινόμενοι άμεσα στις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες, με αξιόπιστες, υπερσύγχρονες μονάδες τελευταίας τεχνολογίας.

Συνεπικουρούν δηλαδή τη ΔΕΗ η οποία, λόγω μειωμένης αποδοτικότητας των αντίστοιχων δικών της μονάδων φυσικού αερίου, δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να εγγυηθεί την κάλυψη της ζήτησης με παρόμοιο κόστος.

· Ουδεμία επιδότηση λαμβάνουν οι ιδιώτες παραγωγοί. Τα έσοδα των ιδιωτικών μονάδων παραγωγής, μέσω του υφιστάμενου μοντέλου και των μηχανισμών της αγοράς, βρίσκονται σε επίπεδα κάτω του πλήρους κόστους που απαιτείται για την παραγωγή της ενέργειας από τους σταθμούς φυσικού αερίου που χρειάζεται το σύστημα.

· Ο ΕΣΑΗ συμβάλει ουσιαστικά στη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας. Άλλωστε, οι επενδύσεις των μελών του ύψους 1,5 δισ. ευρώ σε παραγωγικές εγκαταστάσεις έγιναν στη βάση της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής αγοράς, που θα εξασφάλιζε την προσφορά στον καταναλωτή αξιόπιστης και ανταγωνιστικής ηλεκτρικής ενέργειας.

· Δεν είναι οι μεταβατικοί μηχανισμοί το εμπόδιο για την ελάφρυνση της βιομηχανίας. Η βιομηχανία με φορτίο βάσης πρέπει να αρχίσει να τιμολογείται βάσει ενός μίγματος λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων. Αυτή τη στιγμή, το κόστος παραγωγής των λιγνιτικών μονάδων του εγχώριου ηλεκτρικού Συστήματος απέχει σημαντικά από το κόστος που αποκαλύπτει η διεθνής πρακτική, αποτελώντας τον ουσιαστικό λόγο μη διαμόρφωσης ανταγωνιστικών τιμολογίων για την ελληνική βιομηχανία.

Τιμολόγια-αγορά

Αναφορικά με την υπερβολική τιμολόγηση των βιομηχανιών, τις επιπτώσεις της οποίας υφίστανται σήμερα δεκάδες εξαγωγικών επιχειρήσεων, ο ΕΣΑΗ επισημαίνει ότι αυτή προέκυψε στο πρόσφατο παρελθόν με κυβερνητικές αποφάσεις και αφού προηγουμένως είχαν μειωθεί σημαντικά τα τιμολόγια των εμπορικών επιχειρήσεων.

Ακόμη στη συζήτηση που γίνεται για την σκοπιμότητα των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος, (πληρώνονται σε όλες τις μονάδες που είναι έτοιμες να προσφέρουν ενέργεια), ο ΕΣΑΗ τονίζει ότι σε μία αγορά με έναν και μοναδικό προμηθευτή (ΔΕΗ), που δεν έχει κανέναν ανταγωνισμό στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, είναι αναγκαία τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος με διοικητικά ρυθμιζόμενη τιμή. Με τη διαφορά ότι αυτά θα πρέπει να επιβραβεύουν τις ευέλικτες και υψηλής αποδοτικότητας μονάδες, και όχι των πεπαλαιωμένες και μη αποδοτικές. Ας σημειωθεί ότι η ΔΕΗ διατηρεί σε ετοιμότητα και εισπράττει ΑΔΙ για παλαιές μονάδες (πετρελαϊκές Αλιβερίου και Λαυρίου, φυσικού αερίου Κερατσινίου), οι οποίες ως αντιοικονομικές έχουν σταματήσει να προσφέρουν ηλεκτρική ενέργεια εδώ και χρόνια.

Ποια αγορά;

Καταληκτικά ο ΕΣΑΗ επιδιώκει τη λειτουργία μιας ελεύθερης και ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Χωρίς προστασίες, αποκλειστικά δικαιώματα και «κλειστά επαγγέλματα ή δραστηριότητες», με υγιή ανταγωνισμό και ίσους όρους για όλους, στοχεύοντας στη βελτιστοποίηση του κόστους και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Αναγνωρίζει ότι οι στρεβλώσεις που συντηρούνται στην αγορά αποτελούν εμπόδιο για την εξυγίανσή της με αρνητικές επιπτώσεις στους καταναλωτές. Αυτές τις εντοπίζει στο ότι εδώ και 13 χρόνια, παρά τις εξαγγελίες και τις προσπάθειες για απελευθέρωση της αγοράς, υπάρχουν αντιδράσεις και αντιστάσεις, οι οποίες δεν έχουν επιτρέψει τη θεραπεία της βασικής ασυμμετρίας και στρέβλωσης της αγοράς, δηλαδή την αποκλειστική και προνομιακή πρόσβαση ενός μόνο παίκτη σε εγχώριους ενεργειακούς πόρους χαμηλού κόστους.

Η εξυγίανση είναι δυνατή μόνο με τη δημιουργία παικτών με συγκρίσιμα παραγωγικά χαρτοφυλάκια, που θα περιλαμβάνουν λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες, καταλήγει.