Αθόρυβα από το 2005 ο έλεγχος του ΔΕΣΜΗΕ έχει περάσει θεσμικά στη ΔΕΗ, η οποία, μάλιστα, στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού της προγραμματίζει να ενσωματώσει τον Διαχειριστή του Συστήματος σε θυγατρική εταιρία που θα συστήσει, με αρμοδιότητα τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Το «παράθυρο» για την περαιτέρω ενίσχυση της θέσης της ΔΕΗ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και τον κίνδυνο που διαγράφεται η απελευθέρωση να καταστεί τελικά «γράμμα κενό» έχει ανοίξει ο Ν. 3426/2005, που παρά τον επιδιωκόμενο σκοπό του για την επιτάχυνση της διαδικασίας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, στο προτελευταίο άρθρο του, 31, και υπό τον μανδύα μιας ακατανόητης διατύπωσης, καταργεί την παράγραφο 3 του άρθρου 16 του πρώτου νόμου για την απελευθέρωση της αγοράς, του 2773/1999, που ορίζει ότι «το αρχικό κεφάλαιο του Διαχειριστή του Συστήματος καλύπτεται σε ποσοστό τουλάχιστον 51% από το ελληνικό δημόσιο και σε ποσοστό 49% από τη ΔΕΗ, εφόσον η ΔΕΗ εκδηλώσει την επιθυμία της να συμμετάσχει με τους όρους του νόμου αυτού».

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Ο Ν. 2773/1999 άνοιξε τον δρόμο για την ίδρυση του ΔΕΣΜΗΕ και της ΡΑΕ. Στη συνέχεια με το Προεδρικό Διάταγμα 328/12-12-2000 συστάθηκε Ανώνυμη Εταιρία με την επωνυμία «Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε., για τη λειτουργία, την εκμετάλλευση, τη διασφάλιση της συντήρησης και τη μέριμνα για την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και τις διασυνδέσεις με άλλα δίκτυα, προκειμένου να διασφαλίζεται ο εφοδιασμός της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια, κατά τρόπο επαρκή, ασφαλή, οικονομικά αποδοτικό και αξιόπιστο.

Με βάση το καταστατικό του ΔΕΣΜΗΕ αλλά και τον Ν. 2773/1999, στο μετοχικό κεφάλαιό του συμμετέχουν με ποσοστό 51% το ελληνικό δημόσιο και κατά 49% η ΔΕΗ. Προβλέπεται, ωστόσο, ότι όταν προκύψουν ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας και η ισχύς των μονάδων τους οι οποίες θα συμμετέχουν στο Σύστημα υπερβεί το 5% της παραγωγικής δυναμικότητας που είναι συνολικά συνδεδεμένη στο Σύστημα θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο του ΔΕΣΜΗΕ κατά το ποσοστό που τους αναλογεί, συνεπώς θα μοιραστούν το 49% που έχει σήμερα αποκλειστικά η ΔΕΗ.

Η πρόβλεψη αυτή έγινε τόσο για τη «δημοκρατικότερη» λειτουργία του ΔΕΣΜΗΕ όσο και για την περαιτέρω προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς.

Το 2003 ψηφίζεται ο Ν. 3175 που εκτός από ορισμένες τροποποιήσεις στον 2773 δίνει τη δυνατότητα στον ΔΕΣΜΗΕ να προκηρύσσει διαγωνισμούς για τη δημιουργία και νέων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενισχύοντας έτσι ακόμη περισσότερο τον ρόλο του.

Δύο χρόνια μετά και επί υπουργίας Σιούφα στο Ανάπτυξης ψηφίζεται ο Ν. 3426, σε εφαρμογή της κοινοτικής Οδηγίας 54/2003 και με τίτλο «Επιτάχυνση της διαδικασίας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» (sic). Στο άρθρο 31 προβλέπει την κατάργηση ορισμένων διατάξεων υπό την εξής ενδιαφέρουσα διατύπωση:

«Καταργούνται διατάξεις: α) της περίπτωσης στ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 5, των εδαφίων γ'  και δ'  της παραγράφου 1, της παραγράφου 2 και των εδαφίων β΄ και γ΄, της παραγράφου 3 του άρθρου 16 του Ν. 2773/1999».

Και όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Από έρευνα που έκανε το euro2day προκύπτουν τα εξής πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για το τι πρόλαβε και κατάργησε το συγκεκριμένο άρθρο του Ν. 3426:

1) Την άσκηση των δραστηριοτήτων του Διαχειριστή του Συστήματος και του Δικτύου, ώστε να τηρούνται οι όροι των αδειών τους (άρθρο 5, παράγραφος 1, εδάφιο στ΄ του Ν. 2773/1999).

2) Τη δυνατότητα γνωμοδότησης της ΡΑΕ για τον καθορισμό των όρων και προϋποθέσεων πρόσβασης στο Σύστημα Μεταφοράς και στο Δίκτυο Διανομής και την έγκριση των μεθοδολογιών για την τιμολόγηση των υπηρεσιών αυτών (άρθρο 5, παράγραφος 1, εδάφιο γ΄ του ίδιου νόμου).

3) Τη συλλογή, οργάνωση, επεξεργασία και αξιολόγηση από τη ΡΑΕ στοιχείων που αφορούν σε πρόσωπα τα οποία ασκούν δραστηριότητα στον τομέα της ενέργειας (άρθρο 5, παράγραφος 1, εδάφιο δ΄ του ίδιου νόμου).

4) Τη δυνατότητα έκφρασης γνώμης ή πρότασης από τη ΡΑΕ για το Σύστημα Ενεργειακού Ελέγχου και Σχεδιασμού (άρθρο 5, παράγραφος 2, εδάφιο β΄ του ίδιου νόμου).

5) Τη δυνατότητα μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΡΑΕ οι πράξεις για την έκδοση των οποίων προβλέπεται γνώμη ή πρόταση από τη ΡΑΕ να εκδίδονται χωρίς αυτήν (άρθρο 5, παράγραφος 2, εδάφιο γ΄ του ίδιου νόμου).

6) Την κάλυψη του αρχικού κεφαλαίου του Διαχειριστή του Συστήματος σε ποσοστό τουλάχιστον 51% από το ελληνικό δημόσιο και σε ποσοστό 49% από τη ΔΕΗ, εφόσον η ΔΕΗ εκδηλώσει την επιθυμία της να συμμετάσχει με τους όρους του νόμου αυτού (άρθρο 16, παράγραφος 3 του Ν. 2773/1999).

Όπως προκύπτει με σαφήνεια από τα στοιχεία αυτά, η ίδια η Πολιτεία, που κόπτεται υπέρ της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, την ίδια στιγμή τη δυναμιτίζει, αναδεικνύοντας τη ΔΕΗ σε ρυθμιστή της αγοράς.

Είναι μάλιστα ενδιαφέρον να σημειωθεί και το εξής τραγελαφικό: Ο ίδιος Ν. 3426 παρέχει τη δυνατότητα στον ΔΕΣΜΗΕ να αναλάβει και τις αρμοδιότητες διαχείρισης του δικτύου διανομής μετονομαζόμενος σε ΔΕΣΔΗΕ (!!!).

Το ερώτημα συνεπώς που ανακύπτει είναι το εξής: Ο τότε υπουργός Ανάπτυξης γνώριζε τι ακριβώς περιλαμβάνει το άρθρο 31 του νόμου ή συμπεριλήφθηκε εν αγνοία του; Πηγές του ΔΕΣΜΗΕ που μίλησαν στο euro2day εξέφρασαν την άποψη ότι «ούτε οι κοινοβουλευτικοί παράγοντες κατά τη συζήτηση του νόμου κατάλαβαν τι περιλαμβάνει το άρθρο 31» και απέδωσαν αποκλειστική ευθύνη στη ΔΕΗ μιλώντας για «μαγειρέματα, εν αγνοία του πολιτικού κόσμου».

Σε κάθε περίπτωση έρχεται σήμερα η ΔΕΗ και με αφορμή το τρίτο κύμα απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την Ε.Ε., για τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες της παραγωγής και της προμήθειας, σχεδιάζει τον πλήρη νομικό διαχωρισμό των επιμέρους δραστηριοτήτων της, με τη δημιουργία 100% θυγατρικών επιχειρήσεων που θα αναλάβουν τη μεταφορά και τη διανομή.

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε οικονομική εφημερίδα και το οποίο υπογράφει ο αντιπρόεδρος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Ν. Χατζηαργυρίου αναφέρεται ξεκάθαρα ότι «περαιτέρω μελετάται η ενσωμάτωση σε επόμενο στάδιο του ΔΕΣΜΗΕ στη θυγατρική εταιρία μεταφοράς της ΔΕΗ», με το σκεπτικό ότι έτσι επιτυγχάνονται «πλήρης συμμόρφωση προς το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και ιδίως της Οδηγίας 2003/54/ΕΚ, εκμετάλλευση συνεργιών, ταύτιση των στόχων των διαφόρων επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητες δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, σημαντική μείωση της σπατάλης πόρων σε γραφειοκρατικές διαδικασίες, εφαρμογή μηχανισμών ρύθμισης μέσω κινήτρων και αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των επιχειρήσεων δικτύων».

Πρόθεση η οποία δεν εμποδίζεται τυπικά πλέον από κανέναν, μετά την κατάργηση του συγκεκριμένου άρθρου του Ν. 2773.

Ο σχεδιασμός αυτός της ΔΕΗ, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το euro2day, προωθείται άμεσα. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η εκπόνηση μελέτης που ανέλαβε η Booz Allen Hamilton για τις βέλτιστες δομές ενεργειακών εταιριών στην Ευρώπη και σύντομα ολοκληρώνεται και η μελέτη της PricewaterhouseCoopers για την προσαρμογή της δομής της ΔΕΗ.

Για όλα αυτά είναι ενήμερος ο σημερινός υπουργός Ανάπτυξης κ. Χρήστος Φώλιας, ο οποίος σε συνέντευξη που παραχώρησε στο euro2day τάχθηκε υπέρ μιας ανοιχτής σε όλους αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας; Και ποια θα είναι η στάση την οποία θα τηρήσει το αρμόδιο υπουργείο απέναντι στον ΔΕΣΜΗΕ και στη ΔΕΗ;