«Ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις», λέει μια παροιμία που φαίνεται πως βρίσκει πλήρως την εφαρμογή της στην ελληνική παραλλαγή του θεσμού της «τοπικής αυτοδιοίκησης».

Η ιδέα της αποκέντρωσης και της παραχώρησης αρμοδιοτήτων από το κράτος, την κεντρική κυβέρνηση, στην περιφέρεια δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία, έχει εφαρμοστεί με απόλυτη επιτυχία σε πάρα πολλές -ανεπτυγμένες- χώρες.

Στην Ελλάδα, όμως, το πείραμα φαίνεται πως μέχρι στιγμής έχει αποτύχει. Σπατάλη, κακοδιαχείριση, νεποτισμός, ανικανότητα, πλημμελής εξυπηρέτηση των δημοτών, ακαταλόγιστο είναι τα θλιβερά στοιχεία που έχουν απαξιώσει τον θεσμό, με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις.

Στην πράξη, η τοπική αυτοδιοίκηση εξελίχθηκε σε μία ακόμη χειρότερη εκδοχή της κεντρικής διοίκησης και των «300» βουλευτών, σε τοπικό επίπεδο. Με ακόμη πιο σαθρό έλεγχο και πολλές φορές με ανύπαρκτη τεχνογνωσία, αλλά και με μεγαλύτερη ανοχή εκ μέρους του Τύπου και της κοινής γνώμης, κυρίως διότι ο φακός της επικαιρότητας σπανίως πέφτει πάνω της διεισδυτικά.

Ο «Καλλικράτης», που υποτίθεται ότι αποτελούσε τη λύση για την προηγούμενη κυβέρνηση, φαίνεται τελικά ότι έγινε για τα μάτια του κόσμου καθώς έχει αποτύχει παταγωδώς στις περισσότερες διαστάσεις του. Με κορυφαία, βεβαίως, αυτή της εξοικονόμησης πόρων.

Στους περισσότερους δήμους που δημιουργήθηκαν από συνενώσεις, παρατηρείται το εξής παράδοξο. Οι εγκαταστάσεις που προϋπήρχαν και ανήκαν σε κοινότητες που καταργήθηκαν εξακολουθούν να υφίστανται ως είχαν, γεμάτες υπαλλήλους, ενώ τα έξοδα έχουν προφανώς πολλαπλασιαστεί λόγω των υπερκείμενων βαθμίδων που δημιουργήθηκαν.

Αντίστοιχα, ο πολίτης βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με περισσότερο περίπλοκες δομές προκειμένου να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις του. Τα οικονομικά των δήμων, αλλά και των «εταιριών» που σε αρκετές περιπτώσεις έχουν συγκροτήσει είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων θλιβερά. Αρκετοί είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένοι, ενώ πολλοί περισσότεροι είναι εκείνοι που κινούνται στα όρια της χρεοκοπίας.

Το γεγονός αυτό μάλλον δεν είναι άσχετο με την πληθώρα «πρόχειρων διαγωνισμών» και απευθείας αναθέσεων που πραγματοποιούν και σε πλείστες περιπτώσεις καταλήγουν να εξυπηρετούν κυκλώματα επιτήδειων.

Οι σπατάλες παραμένουν στην ημερησία διάταξη. Μια βόλτα στη Διαύγεια, το site στο οποίο όλοι οι κρατικοί φορείς είναι υποχρεωμένοι πλέον να δημοσιεύουν -έστω και κακήν κακώς- τα πεπραγμένα τους, αρκεί για να πάρει κάποιος μια ιδέα.

Ακόμη και σήμερα, στην ταλαίπωρη Ελλάδα του 2012, υπάρχουν δήμοι με προϋπολογισμό της τάξεως των 20 εκατ. ευρώ, οι οποίοι (τα παραδείγματα είναι απολύτως υπαρκτά) δαπανούν σε ετήσια βάση ποσό της τάξεως των 65.000-100.000 ευρώ «για την αγορά φρέσκου γάλακτος για το προσωπικό του δήμου»(!), ή 25.000 ευρώ για τη «βιβλιοδεσία και εκτύπωση» των πρακτικών στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου (στην εποχή της εύκολης και γρήγορης ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης), ενώ προσφέρουν πρόσθετη «αμοιβή παράστασης» των δημοτικών συμβούλων που μετέχουν σε επιτροπή του δήμου, της τάξεως των 500 ευρώ τον μήνα!

Τα πολλά λεφτά, βεβαίως, βρίσκονται αλλού. Στα δημοτικά έργα, στις προμήθειες εξοπλισμού και οχημάτων, στις «ρυθμίσεις» των χρήσεων γης και στις επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως, όπου υπάρχουν ακόμη τέτοια περιθώρια.

Πού θέλω να καταλήξω;

Όταν μιλάμε για διαφθορά, σπατάλη και κακοδιαχείριση στον δημόσιο τομέα, είναι γνωστό -τουλάχιστον στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι η περίπτωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ίσως το χειρότερο παράδειγμα.

Κι όμως, τίποτα δεν φαίνεται να αλλάζει μετά από 2,5 χρόνια σοβαρής κρίσης, παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότησή τους συντελείται με χρήματα των πολιτών.