Η απέχθεια του μεγαλύτερου μέρους της κοινής γνώμης για τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε τα τελευταία χρόνια ο κρατικός τομέας στην οικονομία και πέραν αυτής (απέχθεια που για να είμαστε ειλικρινείς προέκυψε σε μεγάλο βαθμό μετά την κρίση, διότι ως τότε αρκετοί βολεύονταν και παραγνώριζαν) έχει πληθύνει τις τάξεις των οπαδών του ιδιωτικού τομέα σε βαθμό που να λείπει εντελώς η εποικοδομητική κριτική.

Πολλοί κραυγάζουν ότι το κράτος πρέπει να μικρύνει (ναι, πρέπει) κι ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι η λύση στην κρίση (ναι, θα μπορούσε υπό όρους να είναι), αντιμετωπίζοντάς τον περίπου σαν ιερή αγελάδα κι αποφεύγοντας να ξεστομίσουν την πικρή αλήθεια.

Δεν είναι μόνο ο κρατικός τομέας που χρειάζεται ριζικές, εκ βάθρων αλλαγές, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, προς όφελος και της κοινωνίας.

Το ίδιο ισχύει και για τον ιδιωτικό τομέα.

Ακριβώς όπως στιγματίζουμε την αναποτελεσματικότητα του ελληνικού κράτους, έτσι πρέπει να σημειώσουμε την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, την έλλειψη σύγχρονης οργάνωσης, καινοτομίας, αλλά και οικονομιών κλίμακας που χαρακτηρίζει τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα.

Με εξαιρέσεις βεβαίως, αλλά οι εξαιρέσεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα επιχειρήσεων (με πρώτες και καλύτερες τα ελληνικά Media) που κινούνταν ανορθολογικά, εκμεταλλευόμενες όχι μόνο την επίπλαστη ευμάρεια των προηγούμενων ετών, αλλά και όλα τα «απεχθή» χαρακτηριστικά της κομματικοκρατούμενης και κρατικοδίαιτης Ελλάδας.

Όπως χαρακτηριστική είναι και η συμπεριφορά ορισμένων φορέων-οργάνων της επιχειρηματικότητας, που συνεχίζουν να χαριεντίζονται ανοιχτά με τα πολιτικά κόμματα και προβάλλουν μόνο το -πολλές φορές κακώς εννοούμενο- συμφέρον του κλάδου τους.

Παραλείποντας εντελώς την αυτοκριτική.

Ελάχιστοι, για παράδειγμα, παραδέχονται ανοιχτά ότι ο υπερπληθυσμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες μείωσης της ανταγωνιστικότητας, αφού δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας, ούτε και ταχεία επέκταση, λόγω έλλειψης οργανωτικών, διοικητικών και χρηματοοικονομικών δυνατοτήτων.

Οι περισσότεροι απλώς φωνασκούν για τις επιχειρήσεις που κλείνουν, ακόμη και σε τομείς όπου ο υπερεπαγγελματισμός (κλασικό κι εδώ παράδειγμα τα Media, όπως επίσης και τα καταστήματα ενδυμάτων) ήταν προφανέστατα απόρροια της καταναλωτικής φούσκας αλλά και των στρεβλώσεων της ελληνικής οικονομίας. Περιλαμβανομένης και της έλλειψης καταναλωτικής συνείδησης εκ μέρους του μέσου Έλληνα πελάτη, που ενθάρρυνε σε πλείστες περιπτώσεις την αισχροκέρδεια.

Ομοίως δυσάρεστη είναι η κατάσταση και σε ό,τι αφορά την έλλειψη «αξιών» στο σύγχρονο επιχειρείν. Φαινόμενο που δυστυχώς εμφανίζεται ολοένα και ισχυρότερο και διεθνώς (όπως φαίνεται κι από την αποκαλυπτική δημόσια επιστολή πρώην στελέχους της πασίγνωστης Goldman Sachs, που προκάλεσε πάταγο).

Επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα στην Ελλάδα, χωρίς με αυτό να θέλω να θίξω συλλήβδην τους Έλληνες επιχειρηματίες, μικρούς ή μεγάλους.

Δυστυχώς, οι ίδιοι οι τυπικοί και άτυποι «κανόνες συμπεριφοράς», που επί δεκαετίες προωθούσε το ελληνικό κομματικό κράτος, σε συνδυασμό με αμέτρητες θεσμικές παραλείψεις, υπέσκαπταν την αξιοκρατία (με όλες τις έννοιες της σύνθετης αυτής λέξης) και δημιουργούσαν μια κατάσταση νόθευσης του ανταγωνισμού, παρανομίας και παρατυπίας, η οποία κατάντησε καθεστώς.

Κι όπως ήταν επόμενο, καθώς ορισμένοι φοροδιέφευγαν, άφηναν απλήρωτες τις εισφορές, νόθευαν το προϊόν και γενικώς έκαναν ό,τι ήθελαν ατιμώρητα, ακολούθησαν πολλοί άλλοι, έστω απλώς και μόνο για να επιβιώσουν απέναντι σε αυτόν τον μη υγιή ανταγωνισμό.

Ο ιδιωτικός τομέας είναι όντως το μέλλον αυτής της χώρας. Αρκεί να αλλάξουν νοοτροπίες και αντιλήψεις, να εκσυγχρονιστούν οι πρακτικές, να επανέλθει ως καθεστώς η έννοια της επιχειρηματικής ηθικής και της αξιοκρατίας στην πράξη.

Και σε αυτό μεγάλο ρόλο θα παίξει, είτε μας αρέσει είτε όχι, η ποιοτική βελτίωση του κράτους.

Που σε κάθε περίπτωση έχει -και θα συνεχίσει να έχει- υποχρέωση να βάζει ορθούς προοδευτικούς κανόνες, να τιμωρεί παραβάτες, να φροντίζει για τη στοιχειώδη ισορροπία μεταξύ του ατομικού κέρδους και του συλλογικού συμφέροντος.

Μόνο έτσι, μέσα από τη δημιουργική αλληλεπίδραση ενός λιγότερο στρεβλού και περισσότερο καινοτόμου ιδιωτικού τομέα, με μικρότερο αλλά ποιοτικότερο κράτος, μπορεί να γίνει πράξη το όραμα της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.

Κάποιες άλλες θεωρίες, που εσχάτως έχουν γίνει της μόδας στη χώρα μας και θεοποιούν την απολύτως «ελεύθερη» ιδιωτική πρωτοβουλία (όταν παραδόξως στο εξωτερικό τέτοιου είδους προσεγγίσεις υφίστανται πλέον σκληρή κριτική!), δεν είναι απλώς παρωχημένες, είναι εν δυνάμει και επικίνδυνες.

Διότι προετοιμάζουν το έδαφος για ακόμη μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα.

Κι αποκρύπτουν το γεγονός ότι η διαπλοκή και η διαφθορά δεν άνθησαν με μόνους εμπλεκόμενους τους πολιτικούς, που ασφαλώς φέρουν το κύριο βάρος της ευθύνης, αλλά κι εκείνους που συναλλάχθηκαν μαζί τους.

ΥΓ.: Για όσους εκτιμούν ότι το μόνο που πρέπει να παίζει ρόλο στην επιχειρηματικότητα είναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης κι ότι «η αγορά δίνει πάντα τη σωστή λύση», σημειώνω ότι, αν ασπαστούμε τη λογική αυτή, τότε θα πρέπει να δεχτούμε πως και οι μαυραγορίτες της Κατοχής ήταν απλώς… καλοί επιχειρηματίες.