Αυτές τις μέρες ίσως θα έπρεπε όλοι να σκεφτούμε, πέρα από την κρίση και τις δυσκολίες της εποχής, αρχέγονες έννοιες και συναισθήματα, όπως η αγάπη, η φιλία, η συμπόνια και η αλληλεγγύη. Έννοιες για τις οποίες πολλοί μιλούν, αλλά πολύ λιγότεροι υιοθετούν.

Διότι τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου οι κοινωνίες μας, οι λεγόμενες «ανεπτυγμένες», παραμένουν βυθισμένες σε έναν εγωκεντρικό ατομισμό, καθώς η ευμάρεια των προηγούμενων ετών δεν οδήγησε σε μια κοινωνία πιο σφριγηλή, πιο δίκαιη, πιο ισορροπημένη, ή συμπονετική, παρά μόνον κατ' επίφαση.

«Στα χαρτιά».

Στην πράξη, οι περισσότεροι αφεθήκαμε να παρασυρθούμε στον ρυθμό μιας ζωής άκριτα καταναλωτικής, μιας ζωής που πολλές φορές μας αποξενώνει από τα απλά πράγματα που δίνουν νόημα και χαρά στην ύπαρξη προς όφελος του χρήματος.

Και το χειρότερο είναι ότι οι χρηματικές απολαβές μεταφράστηκαν σε σχεδόν αποκλειστικό κριτήριο κοινωνικής καταξίωσης. Αρχίσαμε ο ένας να κρίνει τον άλλον, λιγότερο ή περισσότερο, με βάση «τα λεφτά», ακόμη κι αν αυτά ήταν «μαύρα», «αρπαχτά»,«κομπιναδόρικα».

Οι πραγματικές Αξίες έδωσαν σταδιακά τη θέση τους σε κινητές κι ακίνητες «αξίες».

Ευτυχώς για την Ελλάδα, το μόνο που άντεξε έστω ως έναν βαθμό ήταν ο θεσμός της οικογένειας. Κι αυτός ο θεσμός, το συναίσθημα, η αγάπη του γονιού για το παιδί, αλλά και η βοήθεια προς άλλα μέλη της οικογένειας, μαζί με την περίφημη μικροϊδιοκτησία κρατούν ακόμη σαν συνεκτικοί αρμοί μια κοινωνία που πλήττεται βάναυσα εδώ και χρόνια.

Τα πλήγματα των προηγούμενων ετών ήταν υπόγεια, ύπουλα. Το κύρος των θεσμών καταβαραθρώθηκε. Τα πρότυπα που προβάλλονταν στην κοινωνία ήταν κάλπικα, με επίπλαστη λάμψη, κατασκευασμένα για να ενθαρρύνουν την κοινωνική αποσάθρωση.

Να δώσουν το στίγμα μιας επιτυχίας κενής από δημιουργικότητα, μιας ζωής κενής από ουσία.

Στόχος ήταν σαφώς η μείωση των αντιστάσεων μιας κοινωνίας που σταδιακά ενέδωσε σχεδόν ολοκληρωτικά στον φαβοριτισμό, στη διαπλοκή, στην αναξιοκρατία και στα σκάνδαλα, έχοντας πάντα ως προπέτασμα τις λιγοστές επιτυχίες.

Είτε ήταν πολιτικές, είτε επιχειρηματικές, αθλητικές, είτε ακόμη -οποία κατάπτωση!- μια καλή θέση στη… Eurovision.

Κι ύστερα ήρθαν τα φανερά πλήγματα, που παρακολουθούμε εδώ και περίπου δύο χρόνια. Για να διαπιστωθεί ότι ουδείς μπορεί πραγματικά να αντιδράσει. Δεν φταίνε μόνο οι ταγοί, πολιτικοί, μεγαλοεπιχειρηματίες και άλλες δήθεν εξέχουσες φυσιογνωμίες.

Φταίμε κι εμείς, που χτίσαμε σε στρεβλά θεμέλια, που αναδείξαμε κι αποδεχτήκαμε τα λάθος πρότυπα και πρόσωπα. Εμείς που ακόμη και σήμερα δεν έχουμε καταλάβει ότι μια κοινωνία που λειτουργεί σε λάθος βάσεις αποτελεί τελικά τροχοπέδη και για το προσωπικό συμφέρον μας, σε βάθος χρόνου.

Με εξαίρεση εκείνους τους -πάντα ολίγους- που όντως την εκμεταλλεύονται.

Αυτό, κατά την άποψή μου, είναι και το μεγάλο «ηθικό δίδαγμα» της κρίσης που διανύουμε. Οι λάθος βάσεις, οι λάθος Αξίες, στις οποίες χτίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες την ελληνική κοινωνία, είναι η βαθύτερη αιτία των σημερινών δεινών.

Κι όσο κι αν φαίνεται παράξενο, σε μεγάλο βαθμό ήταν αποτέλεσμα της ίδιας της «ευμάρειας», που -με τρόπο που αποδείχτηκε τεχνητός κι επικίνδυνος- διαχύθηκε στην κοινωνία κι έγινε κυρίαρχος στόχος.

Το φαινόμενο αυτό δεν είναι βέβαια αποκλειστικά ελληνικό, παρότι στην περίπτωσή μας εκφράστηκε με τον πιο άναρχο, σαθρό και προκλητικό τρόπο.

Τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο τούτης της κρίσης που είναι πια γενικευμένη, ολόκληρος ο δυτικός κόσμος -κι ακόμη περισσότερο η Ελλάδα- θα κληθεί να επανεξετάσει τα ουσιώδη.

Τη λειτουργία της Δημοκρατίας, τον έλεγχο των συμφερόντων, την κοινωνική δικαιοσύνη και το δικαίωμα στην παιδεία και την υγεία, τις Αξίες που συγκροτούν και συγκρατούν τις κοινωνίες.

Η μάχη που θα γίνει θα είναι μεγάλη. Μπορεί όμως και πρέπει να κερδηθεί από τις κοινωνίες των πολιτών. Η αφετηρία, ωστόσο, για τη διεκδίκηση της νίκης βρίσκεται στον καθέναν από εμάς.

Στα πάλαι ποτέ «χριστιανικά» ιδεώδη της εντιμότητας, της δικαιοσύνης, της αγάπης, της συμπόνιας, της αλληλεγγύης. Του φιλότιμου και της δημιουργικότητας, που μπορεί να φέρει υλικά αγαθά κι επιτυχία, αλλά ως αποτέλεσμα κι όχι ως αυτοσκοπό.

Καλές Γιορτές!