Η έλευση του φθινοπώρου δεν ήρθε με τα αισιόδοξα μηνύματα για την πανδημία που όλοι θα θέλαμε. Αντιθέτως, η σύγκριση των κρουσμάτων αλλά και των θανάτων το φετινό καλοκαίρι σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν δείχνει ότι η χώρα μας μπαίνει στη χειμερινή περίοδο με πολύ δυσμενέστερα στοιχεία απ' ό,τι πέρυσι, αλλά και με χαμηλό ποσοστό εμβολιασμένων σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ.
Η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων, πολύ πιο μεταδοτικών κι επικίνδυνων, σε συνδυασμό με τις μελέτες που δείχνουν ότι και οι εμβολιασμένοι κολλούν και μεταδίδουν κι ότι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων φθίνει με τον χρόνο, δημιουργεί νέες συνθήκες, ενώ το τείχος ανοσίας παραμένει ανέφικτος στόχος.
Τα διλήμματα που προκύπτουν για τους πολίτες αλλά και για τα κράτη είναι σημαντικά. Πόσο ασφαλές είναι για έναν εμβολιασμένο μεσήλικα να πάει σε κλειστό σινεμά ή σε έναν πολυσύχναστο κλειστό χώρο εστιατορίου, πολύ δε περισσότερο για κάποιον ηλικιωμένο;
Πόσοι γονείς θα προχωρήσουν με τον εμβολιασμό παιδιών ηλικίας 12-15 χρονών, γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες σοβαρής νόσησής τους από κορωνοϊό είναι ελάχιστες; Τι θα γίνει με τα παιδιά μικρότερης ηλικίας που έως τώρα δεν εμβολιάζονται; Πώς θα εξελιχθεί γενικότερα η κατάσταση με τα «δια ζώσης» μαθήματα στα σχολεία; Διότι μπορεί μεν να λέει το υπουργείο Παιδείας ότι τα μαθήματα θα διακόπτονται μόνο αν σημειωθούν κρούσματα στο «50%+1» της εκάστοτε τάξης, πλην όμως, πόσοι γονείς θα συνεχίσουν να στέλνουν τα παιδιά τους, αν μάθουν ότι στην τάξη παρουσιάστηκαν 5-10 κρούσματα;
Όσο περισσότερο, δε, διαχέονται οι πληροφορίες για τη long Covid, για τις μακροχρόνιες δηλαδή συνέπειες της ασθένειας, που παρουσιάζονται σε σημαντικό ποσοστό, είτε νόσησε κάποιος βαριά είτε όχι, σε αρκετές περιπτώσεις, τόσο μεγαλώνει και η αποστροφή ενός τμήματος του πληθυσμού στο ενδεχόμενο να κολλήσουν, ακόμη κι αν οι πιθανότητες να αρρωστήσουν σοβαρά είναι μικρές.
Και μέσα σε όλα αυτά προκύπτει το ερώτημα τι θα συμβεί στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς τον επερχόμενο χειμώνα, αλλά και σε κλειστούς πολυσύχναστους χώρους εργασίας, όπως και τι επίδραση θα έχουν όλα τα παραπάνω στους σκληρούς δείκτες της πανδημίας (νοσηλείες, διασωληνώσεις, απώλειες) και το σύστημα υγείας, όταν ήδη τώρα, αρχές Σεπτεμβρίου, κινούμαστε με εβδομαδιαίους μέσους όρους που προβληματίζουν, όπως οι 380 διασωληνωμένοι και οι πάνω από 30 νεκροί την ημέρα.
Ό,τι κι αν υποστηρίζει η κυβέρνηση, η προοπτική νέων λοκντάουν, ιδίως στα αστικά κέντρα, δεν είναι τόσο απόμακρη όσο θα θέλαμε. Άλλωστε, η περσινή εμπειρία έδειξε ότι οι διαφορετικές συνθήκες στο περιβάλλον και τα κλειστά παράθυρα ενισχύουν τους ρυθμούς μετάδοσης κατά ένα ποσοστό της τάξεως του 30%, ενώ το υψηλό ποσοστό ανεμβολίαστων αυξάνει τους κινδύνους νέας ισχυρής πίεσης στο σύστημα υγείας.
Τα διλήμματα όμως δεν αφορούν μόνο τη χώρα μας, σχεδόν όλη η υδρόγειος βράζει στο ίδιο καζάνι. Ίσως το μεγαλύτερο δίλημμα είναι αν θα υπάρξει «τρίτη δόση» στον ανεπτυγμένο κόσμο, ή θα ενισχυθεί η προσπάθεια εμβολιασμού σε χώρες του τρίτου κόσμου, που παρουσιάζουν πολύ χαμηλά ποσοστά. Το δίλημμα δεν είναι μόνο ηθικό. Από τη μία, τελευταία έρευνα που αναδημοσίευσε και το Bloomberg δείχνει ότι 5-6 μήνες μετά τη δεύτερη δόση, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Pfizer πέφτει στο 74% ενώ της AstraZeneca μετά από 4-5 μήνες πέφτει στο 67% κατά μέσο όρο. Κι αυτό χωρίς να αποκλείεται η εμφάνιση άλλων, πιο επικίνδυνων μεταλλάξεων.
Αν όμως οι πιο πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες μπουν στη διαδικασία γενικευμένων νέων δόσεων, τότε οι πιθανότητες να εμβολιαστούν μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού στις χώρες του τρίτου κόσμου (Ασία, Λατινική Αμερική, Αφρική) είναι ελάχιστες. Εκεί ακριβώς όμως, σε αυτές τις ανεμβολίαστες χώρες, είναι που προκύπτουν οι επικίνδυνες μεταλλάξεις του ιού, για να μεταφερθούν παντού σχεδόν άμεσα, με μια καθυστέρηση ελάχιστων μηνών, αν όχι εβδομάδων.
Εν ολίγοις, ουδείς γνωρίζει ακόμη πώς ακριβώς θα είναι ο φετινός χειμώνας. 'Ολοι ευχόμαστε να είναι καλύτερος και πιο «ελεύθερος» από τον προηγούμενο. Το βέβαιο όμως είναι ότι η πανδημία θα είναι εδώ, επιβάλλοντας την αναβολή της «κανονικότητας» ακόμη και για τους εμβολιασμένους, αλλά και την αντιμετώπιση μικρών και μεγάλων διλημμάτων, όπως αυτά που περιγράψαμε.