Είναι γεγονός ότι η πορεία των ελληνικών μετοχών και ομολόγων το τελευταίο διάστημα έχει προβληματίσει όσους ασχολούνται με την αγορά, καθώς η «έξοδος» από τα μνημόνια δεν παρουσίασε αποτύπωμα στις τιμές τους. Ωστόσο, είναι επίσης προφανές ότι αυτό δεν είχε και δεν έχει σχέση με την «παροχολογία» της κυβέρνησης. Πράγμα που επιβεβαιώθηκε απολύτως από την ομιλία αλλά και τη συνέντευξη του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη.
Το μήνυμα Τσίπρα προς το εξωτερικό ήταν σαφές. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση δημοσιονομικού εκτροχιασμού, κάτι που θα ήταν άλλωστε παράλογο καθώς η συγκεκριμένη κυβέρνηση ποντάρισε πολλά αυτά τα χρόνια στην τήρηση των υπεσχημένων, αλλά είχε και την ευκαιρία να κατανοήσει πλήρως ότι δεν υπάρχουν περιθώρια κίνησης εκτός των ορίων που θέτουν οι εταίροι και δανειστές μας, χωρίς βαριές συνέπειες.
Οι τιμές των ελληνικών αξιών όμως και οι ρυθμοί ανάπτυξης γενικότερα εξαρτώνται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες. Η πορεία των αναδυόμενων αγορών, στις οποίες εντάσσεται η χώρα μας, αποτελεί έναν από αυτούς τους παράγοντες. Διότι όπως εύστοχα παρατήρησε πρόσφατα σε ιδιωτική συνομιλία κεντρικός κυβερνητικός παράγοντας, «οι ελληνικές αγορές συμπεριφέρονται ως αναδυόμενες αγορές, με το πλεονέκτημα του σκληρού νομίσματος».
Για τέτοιου είδους φαινόμενα, όπως η πίεση στις τιμές των αναδυόμενων αγορών το τελευταίο διάστημα, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μπορούμε όμως να κάνουμε πολύ περισσότερα, κι αυτό δεν αφορά μόνον «το κράτος», για την ενίσχυση της ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα, πέρα δηλαδή από την όποια ομαλοποίηση προσφέρει η περίφημη (και προς το παρόν… αναμενόμενη) αποσυμπίεση του ελατηρίου της ελληνικής οικονομίας, μετά την πολυετή κρίση.
Πέρα από την κυβέρνηση, που ασφαλώς πρέπει να κάνει μεγαλύτερα βήματα στον τομέα αυτό, με βασικούς άξονες τη βελτίωση της λειτουργίας του κράτους και των θεσμών, την ενεργό ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αλλά και με τον στοχευμένο εμπλουτισμό των πενιχρών πλέον δημόσιων επενδύσεων, σημαντικό ρόλο θα παίξει και η στάση του ιδιωτικού τομέα.
Δεν θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε: Η εμπειρία του προηγούμενου μοντέλου της υπερβολικής κατανάλωσης έχει στοιχειώσει τον ιδιωτικό τομέα, εγκαθιδρύοντας νοοτροπίες και αντιλήψεις που δεν «αντέχουν» στη σημερινή συγκυρία και στις απαιτήσεις του νέου εξωστρεφούς μοντέλου, που δεν έχει άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει η ελληνική οικονομία.
Είτε αυτό αφορά την επίτευξη κρίσιμου μεγέθους και οικονομιών κλίμακας, είτε τους τρόπους οργάνωσης και διοίκησης, τη γρήγορη αφομοίωση λειτουργικών καινοτομιών, ακόμη και την αποτελεσματική προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, εντός και εκτός Ελλάδας.
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο ριζικών μεταβολών στη διεθνή οικονομική τάξη και όχι μόνον σε αυτή, όπως φαίνεται άλλωστε και από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και ανά τον κόσμο. Μια περίοδο με αβεβαιότητα, γρήγορες μεταβολές, ακόμη και ανατροπές, που απαιτεί ευέλικτη οργάνωση, ταχύτητα προσαρμογής, σωστή διάγνωση της εκάστοτε συγκυρίας, των κινδύνων αλλά και των ευκαιριών που δημιουργεί.
Ακόμη και στον τουρισμό, τον τομέα που έχει αναδειχθεί σε πρωταθλητή της ανάκαμψης τα τελευταία χρόνια, είναι εμφανές ότι δεν έχουν ακόμη γίνει όσα θα πρέπει να γίνουν, ώστε να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά τα πλεονεκτήματα της χώρας, να επεκταθεί το εύρος της «σεζόν», να αυξηθεί το μέσο έσοδο ανά επίσκεψη, να «ανέβει επίπεδο» το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας.
Τα πράγματα λειτουργούν ακόμη με τρόπο που μοιάζει πολύ στο παρελθόν, σε έναν κόσμο που κινείται με γρήγορους ρυθμούς, είτε μας αρέσει είτε όχι, προς το μέλλον.
Μία από τις προϋποθέσεις για να αλλάξει αυτή η κατάσταση αφορά, πέρα από τις ξένες επενδύσεις, τον σταδιακό επαναπατρισμό μεγάλου μέρους των ελληνικών κεφαλαίων που μετακινήθηκαν στη διάρκεια της κρίσης στο εξωτερικό. Δεν είναι όμως επαρκής προϋπόθεση. Διότι στο πρόσφατο παρελθόν υπήρχε εύκολη και πλούσια χρηματοδότηση, χωρίς να υπάρξει σωστή αξιοποίησή της. Κι αυτό είναι το μεγάλο λάθος που δεν πρέπει να επαναληφθεί, αν θέλουμε να επιτύχουμε τους ρυθμούς ανάπτυξης που χρειάζεται η χώρα, όχι απλά για λίγα χρόνια αλλά για ολόκληρες δεκαετίες, προκειμένου να ισοσκελίσει μακροπρόθεσμα το υπέρμετρο χρέος της.