Καθώς συνεχίζεται η εγχώρια αντιπαράθεση διαφόρων γραφίδων, για τους λόγους που οδήγησαν στην επικράτηση του Brexit, συνήθως με υπεραπλουστεύσεις, έχει σημασία να δούμε την άποψη μιας Βρετανίδας δημοσιογράφου των Financial Times (κι όχι κάποιου λαϊκιστικού εντύπου) που ψήφισε «Leave», κι όπως λέει, ΔΕΝ το μετανιώνει.
Μια άποψη που σίγουρα έχει αξία, όχι μόνον διότι καταρρίπτει μια σειρά από στερεότυπα, αλλά και γιατί δίνει με απόλυτη αμεσότητα τη σύνδεση ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε η Ευρώπη την ελληνική κρίση και στην απόφαση κάποιων Βρετανών να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου της χώρας τους.
Ας μη γελιόμαστε, ο περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας που επήλθε μέσω των δανειστών, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται την κρίση, δεν περνά απαρατήρητος από την κοινή γνώμη των υπόλοιπων μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, δημιουργώντας αντανακλαστικά ενάντια στην εκχώρηση περισσότερων εξουσιών προς την «Ευρωπαϊκή Γραφειοκρατία».
Κάτι που βέβαια έχει ήδη βλάψει σε πολύ μεγάλο βαθμό το «ευρωπαϊκό όραμα».
Δείτε τι ακριβώς έγραψε η Mehreen Khan στο άρθρο της στους FT:
«Δεν θα έπρεπε να έχω ψηφίσει υπέρ του Brexit. Ως νεαρή σε ηλικία κάτοικος του Λονδίνου, εγγονή μεταναστών, τα γκάλοπ και τα στερεότυπα θα υποδείκνυαν πως ανήκω στους ψηφοφόρους που θα υποστήριζαν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, την παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ε.Ε.
Η αδιάλλακτη αυτή θέση μου διαμορφώθηκε μέσα από την οικονομική κρίση της ευρωζώνης. Όταν μου δόθηκε η επιλογή, δεν μπορούσα να υποστηρίξω την παραμονή σε ένα υπερεθνικό σώμα που έχει επιβάλει τις σκληρότερες ποινές στα πιο αδύναμα μέλη του, με απώτερο σκοπό ένα λανθασμένο οικονομικό δόγμα.
Ένα μήνα πριν την ψηφοφορία, βρισκόμουν στις Βρυξέλλες, περιμένοντας να παρθεί μια απόφαση για το οικονομικό μέλλον της Ελλάδας. Ήταν 3 το πρωί, έπειτα από σχεδόν 12 ώρες, και τέσσερις τεχνοκράτες -όχι Έλληνες- εμφανίστηκαν μετά από ακόμα έναν γύρο αποτυχημένων συζητήσεων για το αν θα υπάρξει ελάφρυνση του χρέους στην Αθήνα. Οι συζητήσεις αυτές δεν είχαν να κάνουν με τις ανάγκες των ανθρώπων, ούτε με την οικονομία, αλλά περισσότερο θύμιζαν μια συνέχεια των θεσμικών αντιπαραθέσεων που εξακολουθούν να κρατούν την Ελλάδα σε ύφεση, έξι χρόνια μετά το ξεκίνημα της κρίσης. Κι αυτό το στιγμιότυπο είναι ένα τυπικό παράδειγμα της πολιτικής της Ε.Ε.: απομονωμένοι από τις μάζες, προστατευμένοι μέσα στην ασάφειά τους και -εν τέλει- χωρίς να λαμβάνουν κάποια τελική απόφαση, ακόμα κι αν οι ζωές εκατομμυρίων πολιτών εξαρτώνται από αυτό.
Αλλά και σε πιο κοντινά παραδείγματα, υπάρχουν επιπλέον λόγοι για να στηρίξει κανείς την έξοδο. Πολλοί στη Βρετανία έχουν πει ότι η ψήφος για το Brexit πρέπει να ακυρωθεί, καθώς η εκστρατεία είχε έντονα στοιχεία ξενοφοβίας. Παρ' όλα αυτά, το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειάς μου, νοτιοασιατικής καταγωγής, ψήφισε υπέρ του Brexit. Οι υποστηρικτές της Ε.Ε. μπορεί να θεωρούν τα ανοιχτά σύνορα ένα σημάδι ανοχής και απόρριψης του εθνικισμού, μα πολλές από τις μειονότητες της Μεγάλης Βρετανίας, όπως και η μουσουλμανική, μάλλον αντιμετωπίζουν την αποξένωση μέσα στην Ένωση.
Οι γονείς μου, για παράδειγμα, έβαλαν στην άκρη τις ανησυχίες για τη δική τους οικονομική ευημερία, ώστε να πάψουμε να είμαστε μέλος ενός θεσμού που είναι κάθε άλλο παρά ανεκτικός. Στη Σλοβακία, ο πρωθυπουργός Robert Fico έχει αρνηθεί ανοιχτά να φιλοξενήσει μουσουλμάνους πρόσφυγες στη χώρα του. Μία εβδομάδα πριν την ψηφοφορία, o Γενικός Εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δήλωσε πως το χιτζάμπ μπορεί να απαγορευθεί στους εργασιακούς χώρους, επειδή είναι το μουσουλμανικό ανάλογο του να φοράει ένας χριστιανός μπλούζα "Ο Ιησούς είναι καλός". Στις συζητήσεις για την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε., που συνεχίζονται για περισσότερο από μια δεκαετία, βρίσκεται συχνά το επιχείρημα ότι οι Τούρκοι "δεν είναι σαν εμάς".
Δεν μπορώ να πω ότι συμφωνώ με το συναίσθημα των "τύψεων του αγοραστή" που προσπαθούν να επιβάλουν οι υποστηρικτές του Remain. Προσωπικά, βλέπω πολλούς λόγους να είμαστε αισιόδοξοι. Είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε. θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες ενός δημοψηφίσματος. Σε αντίθεση με τη Δανία, την Ιρλανδία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Ελλάδα, δεν υπάρχουν περιθώρια για να αποκρύψουν πληροφορίες ή να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη.
Πρέπει να γιορτάσουμε το γεγονός ότι η ασταμάτητη αυτή ιδέα της ένωσης που "έρχεται όλο και πιο κοντά" έχει σταματηθεί. Ο Donald Tusk, πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε., μίλησε πέρυσι για την "ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να χτίσουμε μια εναλλακτική εκδοχή του παραδοσιακού ευρωπαϊκού οράματος για την οικονομία". Τώρα ζήτησε το τέλος της "ουτοπίας της Ευρώπης χωρίς έθνη-κράτη".
Η συνειδητοποίηση αυτή έχει αγγίξει τους περισσότερους μεγάλους θεσμούς της Ε.Ε. Ο Benoît Cœuré, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προειδοποιεί ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο να υποκύψει σε μια "χαμένη γενιά", έπειτα από χρόνια ανεργίας και στάσιμες συνθήκες ζωής.
Ακόμα και στη Βρετανία, η αυταρέσκεια των πολιτικών έχει κλονιστεί. Ειρωνικά, πολλοί έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν πλέον την ξενοφοβία και την εχθρικότητα απέναντι στους μετανάστες που βασάνιζε τη χώρα πολύ πριν την 23η Ιουνίου. Κάποιος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη, με το Κόμμα Ανεξαρτησίας, από μια κυβέρνηση που έχει περάσει τις περισσότερες αναδιαπραγματεύσεις της με την Ε.Ε. έχοντας εμμονή με την ιδέα ότι οι μετανάστες που έρχονται στο Ηνωμένο Βασίλειο θέλουν μόνο να καρπωθούν τα οφέλη.
Η ψήφος υπέρ του Brexit μπορεί δυνητικά να αλλάξει τα δεδομένα για τη δημοκρατική επάνοδο στη Μεγάλη Βρετανία και να σταθεροποιήσει μια θεμελιώδη αλλαγή πορείας στις πολιτικές της χώρας. Δώδεκα μήνες μετά τις εκλογές, 17,5 εκατομμύρια άνθρωποι, για πολλούς λόγους, κατάφεραν τη μεγαλύτερη ψήφο διαμαρτυρίας της μεταπολεμικής ιστορίας εναντίον των πολιτικών του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε. Το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι ζήτησαν και δεύτερο δημοψήφισμα και το γεγονός ότι χιλιάδες έχουν κατέβει στους δρόμους απαιτώντας την παραμονή στην Ε.Ε. είναι επίσης λόγος για να γιορτάσουμε.
Για ένα έθνος που για πολλά χρόνια κατηγορούνταν πως ήταν στα όρια της πολιτικής απάθειας, ήρθε η ώρα να γίνουν συζητήσεις, αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις για τις πολιτικές μας αρχές. Και οι ηγέτες μας πρέπει να κάνουν το ίδιο».