Επί δεκαετίες, αρκετοί στην Ελλάδα, ακόμη και πολιτικοί, ζήλευαν τις ικανότητες της τουρκικής διπλωματίας, τον τρόπο με τον οποίο εκμεταλλευόταν την περιφερειακή της ισχύ και το πληθυσμιακό της μέγεθος, για να αποσπά «διακριτική μεταχείριση» σε ό,τι αφορά στα ανοικτά θέματα με την Ελλάδα, αλλά και να ενισχύει τη θέση της ως «παράγοντα σταθερότητας» στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η παράδοση αυτή φάνηκε να συνεχίζεται, αν όχι και να ενισχύεται στην περίοδο ηγεσίας του Ερντογάν, ως τη στιγμή που ο τελευταίος άρχισε να αποκαλύπτει μεγαλεπήβολες βλέψεις που από πολλούς στο εξωτερικό ερμηνεύθηκαν ως προσπάθεια αναβίωσης της επιρροής που κάποτε ασκούσε η Οθωμανική αυτοκρατορία.
Σήμερα, μετά τις εξελίξεις που έφερε στην περιοχή η εκ των αποτελεσμάτων της εξαιρετικά επιζήμια επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ και το φαινόμενο της Αραβικής Ανοιξης, η τουρκική διπλωματία αλλά και ο ίδιος ο Ερντογάν φαίνεται να ισορροπούν στην κόψη του ξυραφιού.
Η επαμφοτερίζουσα στάση της Τουρκίας έναντι των σουνιτών ισλαμιστών της ISIS, η αντιπαλότητα με το Ιράν και η πάγια αντίθεσή της στη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, έστω κι αν αυτό βρίσκεται εκτός των συνόρων της, δημιουργούν πραγματικά εκρηκτικό μείγμα, ιδίως όταν συνδυαστούν με τις ραγδαίες ανατροπές ισορροπιών που καταγράφονται στην περιοχή από την πλευρά των ΗΠΑ, της Ρωσίας και των λοιπών περιφερειακών παικτών που αντιμάχονται -μέσω εκπροσώπων- στη Συρία, δηλαδή της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας (και των κρατών του Κόλπου) και του σιιτικού Ιράν από την άλλη.
Μέσα στους λίγους τελευταίους μήνες, η Τουρκία είδε τις σχέσεις της με τη Ρωσία του Πούτιν να φτάνουν στα πρόθυρα της σύρραξης, τις παραδοσιακά στενές επαφές με τις ΗΠΑ να ψυχραίνονται εξαιτίας των κινήσεών της ενάντια στους Κούρδους (στους οποίους έσπευσε προ ολίγων ημερών να αποδώσει την ευθύνη για το τελευταίο τρομοκρατικό κτύπημα), αλλά και τη σχέση της με την Ευρώπη να δοκιμάζεται στο θέμα των προσφύγων.
Η βασική γραμμή των Τούρκων αυτή την περίοδο στηρίζεται στο γεγονός ότι πράγματι αποτελούν παράγοντα που ουδείς θα επέλεγε να αγνοήσει, είτε πρόκειται για το προσφυγικό, είτε για την ίδια την κρίση στο Ιράκ και στη Συρία.
Ωστόσο, ο επιθετικός τρόπος με τον οποίο επιλέγει να χειριστεί όλα τα θέματα ο Ερντογάν και η προκλητική συμπεριφορά του ίδιου του «Σουλτάνου» (όπως προκύπτει και από τα έγγραφα για την επίσκεψη Τουσκ-Γιούνκερ, που αποκάλυψε πρόσφατα το Euro2day.gr κι έκαναν τον γύρο του κόσμου), δείχνει ότι η Τουρκία ίσως να ξεπεράσει σύντομα τα όρια της σχετικής ισχύος της.
Το «κλειδί» που μπορεί να ανατρέψει τις ισορροπίες, αφορά στη νέα στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή και, κυρίως, στη διαρκή σύσφιξη των σχέσεών της με το Ιράν, σε σημείο που να υπάρχει πλέον και συνεργασία στην περιοχή μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών των δύο κρατών, κάτι που πριν 1-2 χρόνια θα ανήκε στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.
Η στροφή των Αμερικανών προς το Ιράν δεν είναι ανεξήγητη. Προκύπτει από τη διαπίστωση ότι ισχυροί παράγοντες από αραβικά (σουνιτικά) κράτη, με επίκεντρο την Αραβική Χερσόνησο, στηρίζουν λιγότερο ή περισσότερο κρυφά το σουνιτικό φονταμενταλισμό, η πιο ακραία έκφανση του οποίου είναι το ISIS, αλλά και από την ανάγκη τους να «ενσωματώσουν» την ανερχόμενη δύναμη του Ιράν, που κι αυτό βέβαια παραδοσιακά στήριζε τον (συγκριτικά λιγότερο ολοκληρωτικό) σιιτικό φονταμενταλισμό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Μέσα από αυτό το πρίσμα και τις ανατροπές ισορροπιών, θα πρέπει να ιδωθούν όχι μόνο τα ανοίγματα της ρωσικής διπλωματίας προς τη Σαουδική Αραβία (ως αντίβαρο των στενότερων σχέσων Ιράν-ΗΠΑ) αλλά και η απόπειρα σύσφιξης μεταξύ των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας (που έχουν διαταραχθεί εδώ και χρόνια), καθώς το Ισραήλ αντιμετωπίζει με φόβο και καχυποψία την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν.
Μύλος θα πείτε και δεν θα έχετε άδικο. Με δεδομένο μάλιστα το γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες των Ρώσων, το καθεστώς Άσαντ δεν φαίνεται να είναι σε θέση να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στη Συρία, είναι πολύ πιθανό ότι οποιαδήποτε λύση στην περιοχή θα αφορά στη διάσπαση όχι μόνον της Συρίας, αλλά και του Ιράκ και μέσα στο πλαίσιο αυτό, τη δημιουργία Κουρδικού κράτους (που θα συμπεριλάβει και περιοχές του σημερινού Βόρειου Ιράκ) ενάντια στα συμφέροντα της Τουρκίας.
Για τη γειτονική μας χώρα, το θέμα του ελέγχου των προσφύγων που φεύγουν με προορισμό την Ευρώπη αποτελεί το κερασάκι στην «καυτή» τούρτα. Διότι, κακά τα ψέματα, πιέζεται και η ίδια από τη συνεχή ροή προσφύγων στα σύνορά της.
Αν όμως αποτύχει να περιορίσει τις ροές προς την Ευρώπη (κάτι για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα εξασφαλίσει υψηλά οικονομικά ανταλλάγματα), τότε κινδυνεύει να έλθει σε ρήξη και με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι η κατάσταση είναι ρόδινη για τη χώρα μας. Το ενδεχόμενο να ξεπεράσει τα όρια η Τουρκία και να λειτουργήσει τυχοδιωκτικά, περνώντας τη «λεπτή κόκκινη γραμμή», προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα, θα μπορούσε κάλλιστα να λειτουργήσει αποσταθεροποιητικά όχι μόνον για την ίδια, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή μας.