Κερδισμένοι και χαμένοι από τη βουτιά του πετρελαίου

Οι τιμές του αργού πετρελαίου έχουν βουλιάξει κατά $25 ή 20% και πλέον από τα μέσα Ιουνίου, δημιουργώντας πολλά ερωτηματικά. Πόσο χαμηλά θα πέσουν οι τιμές; Αν ανακάμψουν σε ποιο επίπεδο θα σταθεροποιηθούν; Θα προχωρήσουν η Σαουδική Αραβία και ο OPEC σε μείωση παραγωγής κατά την τακτική συνεδρίαση του επόμενου μήνα; Σε ποιο επίπεδο τιμών θα μπορούσε να επηρεαστεί η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ και πόσο θα επηρεαζόταν;

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: Και στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα, οι τιμές ταχύτατα δημιουργούν κερδισμένους και χαμένους. Χαμένοι είναι οι παραγωγοί, οι χώρες και οι κυβερνήσεις τους. Αν το Brent πέσει στα $80, οι χώρες του OPEC θα χάσουν περίπου 200 δισ. δολ. από τα πρόσφατα έσοδα των 1 τρισ. δολ. επηρεάζοντας όχι μόνο την κάλυψη των –διευρυμένων μετά την αραβική Άνοιξη- προϋπολογισμών τους, αλλά και την δυνατότητα εξυπηρέτησης των χρεών τους χωρίς να προκληθούν στάσεις πληρωμών. Στις ΗΠΑ, αν οι τιμές πέσουν αρκετά παραπάνω, θα πρέπει να μειωθούν οι επενδύσεις κεφαλαίου για αύξηση της παραγωγής, προκαλώντας επιβράδυνση στην «σχιστολιθική επανάσταση».

Από την άλλη πλευρά, η παγκόσμια οικονομία συνολικά θα απολαύσει κάτι αντίστοιχο με ένα τεράστιο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, που θα βοηθήσει την επανεκκίνηση της οικονομικής ανάπτυξης. Η πτώση στις τιμές μπορεί να δημιουργήσει ημερήσιο κέρδος 1,8 δισ. δολ. που αντιστοιχεί σε περίπου 660 δισ. δολ. ετησίως.

Μεταφράζοντας τα ποσά σε τιμές βενζίνης, στις ΗΠΑ όπου κάθε νοικοκυριό αναλώνει περίπου 2.900 δολ. σε βενζίνη το χρόνο, το ανέλπιστο κέρδος θα αντιστοιχεί με «επιστροφή» $600 σε κάθε νοικοκυριό. Θα επηρεάσει κάθε καταναλωτή στον πλανήτη, εκτός από των χωρών του OPEC, που ήδη πληρώνουν λίγα.

Οι τιμές έχουν βουλιάξει για διάφορους λόγους: Τμήμα της πτώσης αποδίδεται στην ψυχολογία των αγορών, τμήμα στα θεμελιώδη δεδομένα της αγοράς και, ένα μεγάλο τμήμα στο γεωπολιτικό τοπίο. Η τιμή του αργού Brent είχε μέσο όρο $110 από τότε που η αναταραχή στην Λιβύη αφαίρεσε 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως από τις αγορές. Παρά την σαουδαραβική αύξηση της παραγωγής το 2011, η τιμή του Brent παρέμενε $25 υψηλότερα από τα επίπεδα προ της Λιβυκής αναταραχής, κυρίως επειδή η παραγωγή της Λιβύης αφορά ελαφριά ποικιλία γλυκού αργού, που δεν υποκαθίσταται στα διυλιστήρια με βαρύτερες ποικιλίες υψηλότερης περιεκτικότητας σε θείο.

Παράλληλα, από το 2011 έχουν εκτυλιχθεί δύο ξεχωριστές τάσεις: Η μία είναι η αύξηση στα εγχώρια κυβερνητικά προβλήματα για όλες σχεδόν τις χώρες εξαγωγών. Πριν τον Φεβρουάριο 2011, απουσίαζαν από την αγορά μόνο 400.000 β/η λόγω αναταραχών. Εκτοτε η απουσία έχει ξεπεράσει κατά καιρούς τα 3,5 εκατ. β/η, λόγω των κυρώσεων στο ιρανικό πετρέλαιο και των πολιτικών προβλημάτων σε Νιγηρία, Σουδάν, Συρία, Υεμένη κ.ά.

Η δεύτερη τάση είναι η τρομερή ανάπτυξη της πετρελαϊκής παραγωγής των ΗΠΑ. Η παραγωγή γίνεται λιγότερο δαπανηρή κάθε χρόνο που περνάει και το κόστος πέφτει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα απ'όσο φαντάζεται ο κόσμος, σίγουρα χαμηλότερα από τα $75 ανά βαρέλι.

Ένα από τα διλήμματα για τον OPEC προκύπτει από τον διχασμό των συμφερόντων ανάμεσα στους παραγωγούς της ξινής, μεσαία και βαριάς ποικιλίας του αραβικού κόλπου και της ελαφράς ποικιλίας της δυτικής και βορείου Αφρικής. Η εκτίναξη της αμερικανικής παραγωγής αφορά ελαφρύ και γλυκό πετρέλαιο κι έχει δημιουργήσει πλημμύρα αυτής της ποικιλίας στην διεθνή προσφορά. Οσο κι αν μειώσει την προσφορά αργού η Σαουδική Αραβία και ο υπόλοιπος OPEC, δεν μπορούν να διορθώσουν την υπερπροσφορά ελαφρύ αργού στην διεθνή αγορά.

Υπάρχουν όμως κι άλλοι θεμελιώδεις παράγοντες που επηρεάζουν. Η παγκόσμια οικονομία είναι αδύναμη και η ζήτηση πετρελαίου αυξάνεται με ανεπαίσθητο ρυθμό της τάξης των 1 εκατ. β/η. Η παραμικρή αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και της ζήτησης το 2015 θα αφήσει ένα συνολικό πλεόνασμα 1 εκατ. β/η το οποίο θα επιβαρύνει ακόμη παραπάνω τις τιμές, εκτός κι αν κόψει ο OPEC την παραγωγή. Το πολιτικό ρίσκο αποδεικνύεται εξάλλου περισσότερο αρνητικό παρά θετικό, τουλαχιστον βραχυπρόθεσμα. Μια πυρηνική συμφωνία με το Ιράν θα σημαίνει περισσότερο πετρέλαιο στην αγορά, όπως και η συνέχιση της εκτίναξης της λιβυκής παραγωγής.

Τέλος, οι αδυναμίες στις τιμές έχουν εμπνεύσει μια σειρά θεωρίες συνωμοσίας, όπως ότι η Σαουδική Αραβία έχει χαμηλώσει την τιμή του πετρελαίου που διαθέτει στοςυ πελάτες της Ασίας –και ακολουθούν με μειώσεις τιμών το Ιράν, το Ιράκ και άλλοι μεσανατολίτες παραγωγοί. Οι δηλώσεις των Σαουδαράβων ηγετών υποδεικνύουν ότι πιστεύουν πως η αύξηση της αμερικανικής παραγωγής θα πληγεί αν οι τιμές πέσουν πολύ κάτω από τα $90 και έχει ήδη γίνει σαφές ότι, με το Brent στα $90, η διεύρυνση της ψαλίδας μεταξύ της τιμής του βρετανικού Brent και του αμερικανικού WTI το 2015, θα πιέσει το WTI κάτω από τα $75 ανά βαρέλι. Επιπλέον, οι χαμηλές τιμές θα κοστίσουν ακριβά στο Ιράν και την Ρωσία. Και οι δύο χώρες δαπανούν κεφάλαια στην Μ. Ανατολή με τρόπους που δεν αρέσουν στο βασίλειο.

Ισχύουν αυτές οι φήμες; Μόνο ο χρόνος, και ίσως η σύνοδος Νοεμβρίου του OPEC, θα δείξουν. Αν οι τιμές συνεχίσουν να πέφτουν, οι Αμερικανοί παραγωγοί μπορεί να αποδειχθούν πιο ανθεκτικοί απ'όσο πιστεύει η πλειοψηφία.

*Ο Ed Morse είναι επικεφαλής διεθνώς του τμήματος ερευνών εμπορευμάτων της Citi.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation