Lex: Παγκόσμια οικονομία

Τη σημερινή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στο κατώφλι του 2005 εξετάζει ο Lex, επισημαίνοντας το ”βάρος” που κάθε μία από τις τρεις μεγάλες οικονομίες καλείται να μεταφέρει.

Δημοσιεύθηκε: 29 Δεκεμβρίου 2004 - 11:16

Στα επόμενα 5 χρόνια υπάρχει πιθανότητα 75% να υπάρξει οικονομική κρίση στην Αμερική. Αυτή την άποψη εξέφρασε ο Paul Volcker, πρώην πρόεδρος της SEC, νωρίτερα μέσα στο έτος. Έχει δίκιο;

Όχι βραχυπρόθεσμα ή, τουλάχιστον, όχι σύμφωνα με τις προβλέψεις που δημοσιοποίησαν αυτόν το μήνα οι περισσότερες επενδυτικές τράπεζες. Αντίθετα, οι προβλέψεις αυτές κάνουν λόγο για άλλο ένα έτος ισχυρής παγκόσμιας ανάπτυξης το 2005, με τις ΗΠΑ για μία ακόμη φορά στο ”τιμόνι”.

Η μέση πρόβλεψη είναι για ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης στις ΗΠΑ στο 3,5%. Το ποσοστό αυτό είναι περισσότερο ήπιο από το 4,4% όπου διαμορφώθηκε ο ρυθμός ανάπτυξης το 2004. Ωστόσο παραμένει εντυπωσιακό, ειδικά δεδομένης της εξασθένισης της δημοσιονομικής ώθησης και της διαφαινόμενης απόφασης της FED να αυξήσει τα επιτόκια κατά ακόμη μία ποσοστιαία μονάδα.

Αυτό όμως που ανησυχεί τους ανθρώπους σαν τον κ. Volcker δεν είναι οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές, αλλά οι απώτερες χρηματοοικονομικές ανισορροπίες. Μία εξ αυτών είναι η κατάρρευση του ύψους των προσωπικών καταθέσεων στις ΗΠΑ, οι οποίες τώρα βρίσκονται στο 0,2% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, έναντι 8%-10% που αποτελεί τον ιστορικό μέσο όρο. Μια άλλη είναι το έλλειμμα του προϋπολογισμού -το οποίο, αν και δεν είναι μεγάλο σε σχέση με τη διεθνή κατάσταση, είναι σημαντικό για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται τώρα ο αμερικανικός οικονομικός κύκλος.

Το μεγαλύτερο θέμα ωστόσο είναι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο -στο 6% τώρα- είναι διπλάσιο αυτού που θεωρείται διατηρήσιμο. Αυτό αυξήθηκε απότομα, καθώς η Αμερική χρειάζεται ξένο κεφάλαιο για να αντισταθμίσει τις χαμηλές καταθέσεις και τις μαζικές εισαγωγές από χώρες όπως η Κίνα.

Ένας τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό είναι να αφεθεί το δολάριο να πέσει για κάποια χρόνια. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει. Ωστόσο η κλίμακα της αναγκαίας προσαρμογής είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς να προκαλέσει... λόξιγκα στην αγορά.

Αυτό που καθιστά το πρόβλημα οξύ είναι το ότι ο υπόλοιπος κόσμος ούτε θέλει το δολάριο αδύναμο ούτε επιθυμεί μείωση του πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών του. Οι ασιατικές χώρες όπως η Κίνα φέρονται αποφασισμένες να κρατήσουν το πλεόνασμά τους όσο μεγαλύτερο γίνεται, προκειμένου να αποφύγουν μια κρίση όπως αυτή του 1997. Έτσι το βάρος της προσαρμογής ”πέφτει” στην Ευρώπη.

Η Ευρώπη

Αν οι προβλέψεις για τις ΗΠΑ είναι ευοίωνες, αυτές για την Ευρώπη έχουν κάτι από… déjà vu. Στις αρχές του 2004 οι προσδοκίες έλεγαν πως η περιοχή επιτέλους εισέρχεται σε τροχιά ισχυρής ανάκαμψης.

Υπάρχουν όμως διαφοροποιήσεις: Οι Σουηδία, Ισπανία και Γαλλία αποδίδουν καλύτερα από τη Γερμανία και την Ιταλία. Ωστόσο, συνολικά, ενώ οι εξαγωγές της ευρωζώνης έχουν αυξηθεί κατά περίπου 6%, δεν υπάρχει αντίστοιχη κίνηση σε ό,τι αφορά την κατανάλωση.

Αυτό πιθανότατα αντανακλά τη δυσθυμία για τις κυοφορούμενες δομικές αλλαγές, όπως είναι αυτές στις συντάξεις και το ασφαλιστικό.

Άλλο θέμα είναι οι θέσεις εργασίας. Η ανεργία στην Ευρωζώνη προβλέπεται να είναι στο 8,9% την επόμενη χρονιά - αμετάβλητη από το 2004. Εξάλλου, η ΕΚΤ εμφανίζεται απρόθυμη να περικόψει τα επιτόκια και μάλιστα φαίνεται να βαδίζει προς αύξησή τους. Αναντίστοιχα με την υποτονική ανάπτυξη, ο πληθωρισμός παραμένει πεισματικά υψηλός.

Δεν είναι λίγοι οι παρατηρητές που κατηγορούν γι’ αυτό τις τιμές του πετρελαίου. Άλλοι ωστόσο κάνουν μια πολύ πιο ”μαύρη” σκέψη: Οι δομικές ανεπάρκειες της Ευρώπης είναι τόσο σοβαρές, που ο πιθανός ρυθμός ανάπτυξής της μπορεί να είναι μόνο στο 1%, αντί για 2%-2,5% που είναι η κοινή πεποίθηση.

Όποια από τις δύο απόψεις και αν ισχύει, είναι προφανές πως το τελευταίο που θέλει η περιοχή είναι επιβράδυνση στους ρυθμούς αύξησης των εξαγωγών και σημαντική πτώση του δολαρίου έναντι του ευρώ.

Η Ιαπωνία

Μπορεί η Ιαπωνία να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια; Η πρόσφατη εμπειρία λέει πως όχι. Η χώρα αντιδρά ισχυρά στην προοπτική ενός ισχυρού γεν. Φέτος απήλαυσε κυκλική ανάκαμψη με εκτιμώμενους ρυθμούς ανάπτυξης περίπου στο 4%. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ανάπτυξης οφείλεται σε εξαγωγές. Κάτι τέτοιο σημαίνει πως ένα αδύναμο δολάριο μπορεί να είναι τόσο ”θανατηφόρο” για την Ιαπωνία, όσο και για την Ευρώπη.

Υπάρχει διέξοδος από αυτό το δίλημμα, άλλη από την αύξηση του προστατευτισμού, έναν ισοτιμιακό πόλεμο ή μια οικονομική κρίση; Ίσως. Αν η Ευρώπη και η Ιαπωνία διατηρήσουν ήπιο ρυθμό ανάπτυξης στο 2005, αν οι Αμερικανοί καταναλωτές αποταμιεύσουν περισσότερο και αν το δολάριο αποδυναμωθεί σιγά σιγά, τότε οι πιέσεις θα χαλαρώσουν. Πιο σημαντικό απ’ όλα, οι ασιατικές χώρες θα πρέπει να επιτρέψουν τη μείωση του πλεονάσματος που εμφανίζουν στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών - το οποίο έφτασε το 4% του ΑΕΠ το 2004.

Αυτό το αισιόδοξο σενάριο στηρίζεται σε μεγάλο αριθμό από ”αν” και στο επίπεδο της συνεργασίας που οι παγκόσμιοι ρυθμιστές της πολιτικής δεν έχουν ακόμη επιδείξει. Προς το παρόν, υπάρχει ακόμη λόγος να πιστεύει κανείς στις ορθόδοξες προοπτικές ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Ωστόσο, αν οι παγκόσμιες οικονομικές ανισορροπίες δεν αρχίσουν να διορθώνονται φέτος, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν άσχημα με ταχείς ρυθμούς.

Οι επενδυτές μπορούν να ξεκινήσουν να περιμένουν το καλύτερο, αλλά δεν μπορούν να αγνοήσουν τον κίνδυνο που περιγράφεται στην πρόβλεψη του κ. Volcker.

© The Financial Times Limited 2004. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation