Κόντρα για τα «μαθηματικά» του ελληνικού χρέους

Την περασμένη εβδομάδα, αποκαλύψαμε σημαντικές αποκλίσεις ανάμεσα στο καθαρό χρέος της Ελλάδας όπως αναφέρεται στην βάση δεδομένων του World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και σε αυτό που προκύπτει αν ακολουθήσει κανείς την καθιερωμένη μεθοδολογία του ΔΝΤ για τον συμψηφισμό «χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού που αντιστοιχούν σε εργαλεία χρέους» με την χρήση δεδομένων που έχουν δημοσιευτεί από την Τράπεζα της Ελλάδας.

Ούτε το ΔΝΤ ούτε και η Τράπεζα της Ελλάδας απάντησαν όταν γράφαμε το πρώτο μπλογκ στα αιτήματα μας να δώσουν μια εξήγηση για τις αποκλίσεις αυτές. Κανένας από τους δύο θεσμούς δεν απάντησε έγκαιρα στην συζήτηση που ακολούθησε για το χαρτοφυλάκιο μετοχών της ελληνικής κυβέρνησης.

(σ.σ. Tο δημοσίευμα του FT Alphaville δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα και ισχυριζόταν ότι υπάρχει απόκλιση στο νούμερο για το καθαρό χρέος όπως υπολογίζεται στο WEO του ΔΝΤ και από αυτό που προκύπτει αν χρησιμοποιηθούν στοιχεία της ΤτΕ).

Τέσσερις ημέρες αφότου στείλαμε με email το αρχικό μας ερώτημα (ενώ ήμασταν διακοπές) λάβαμε τελικά κάποιες απαντήσεις.

Πρώτα από την Τράπεζα της Ελλάδας:

Θα θέλαμε να διευκρινίσουμε ότι η Τράπεζα της Ελλάδας καταρτίζει τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς, από τους οποίους προέρχονται τα στοιχεία για το καθαρό χρέος της κυβέρνησης, με βάση τα ευρωπαϊκά κριτήρια. Τα δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδας είναι συμβατά με τους κανονισμούς της ΕΚΤ και της Eurostast (ΕSA 2010) όσον αφορά τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς και χρησιμοποιούνται ως ένα αναπόσπαστο μέρος στην παραγωγή των Χρηματοοικονομικών Λογαριασμών της Νομισματικής Ένωσης. Τα δεδομένα αυτά μπορούν επίσης να αξιολογηθούν μέσω της Αποθήκης Στατιστικών Δεδομένων της ΕΚΤ στο http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000002429.

Οι σειρές του ΔΝΤ για το καθαρό χρέος της γενικής κυβέρνησης προέρχονται από τη βάση δεδομένων του WEO και δεν βασίζονται αναγκαστικά σε επίσημα στατιστικά από τις ελληνικές στατιστικές αρχές. Κατανοούμε ότι μπορεί να καταρτίζονται από οικονομολόγους του ΔΝΤ υπεύθυνους για προγράμματα και αξιολογήσεις χωρών (και όχι από το τμήμα στατιστικής του Ταμείου) και άρα δεν εγγυόμαστε για την ακρίβεια τους, από την στιγμή που είναι προσαρμοσμένα με βάση τις ανάγκες προγραμματισμού του ΔΝΤ. Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται πως βασίζονται σε παρωχημένη πληροφόρηση που περιλαμβάνεται σε παλιότερες τεκμηριώσεις της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (EDP).

Με άλλα λόγια, οι αριθμοί από την Τράπεζα της Ελλάδας βασίζονται στα πιο σύγχρονα κριτήρια και αν το ΔΝΤ διαφωνεί είναι γιατί χρησιμοποιούν δεδομένα χαμηλότερης ποιότητας. Ωστόσο, το ΔΝΤ ισχυρίζεται στο WEO πως τα νούμερα του για το ελληνικό ακαθάριστο και καθαρό χρέος είναι «σύμφωνα με την ESA-2010».

To μυστήριο φαινόταν να παραμένει άλυτο.

Τότε ήταν που απάντησε το ΔΝΤ. Ξεκίνησε εξηγώντας «πως πήρε κάποιο χρόνο για να απαντήσουμε στα αρχικά σας αιτήματα» επειδή έπρεπε να διαβουλευτούν «με ειδικούς από το τμήμα στατιστικής, το WEO, (και) το ευρωπαϊκό τμήμα».

Σύμφωνα με αυτούς, οι αποκλίσεις εξηγούνται από τη χρήση διαφορετικών ορισμών:

Η απόκλιση είναι πράγματι θέμα ορισμού. Για να υπολογίσει το καθαρό χρέος, η βάση δεδομένων του WEO χρησιμοποιεί έναν στενό ορισμό των χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού της κυβέρνησης που αντανακλούν την κατάσταση της ρευστότητας του κράτους. Η τελευταία είναι μια έννοια που είναι πιο κατάλληλη για τους σκοπούς ενός προγράμματος, καθώς καταδεικνύει αν το κράτος έχει αρκετά ρευστά στοιχεία ενεργητικού για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

Πληροφορίες για τα χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού της γενικής κυβέρνησης σε δεδουλευμένη βάση (συμπεριλαμβανομένων εισπρακτέων λογαριασμών, δανείων, κτλ, όλων των οντοτήτων της γενικής κυβέρνησης) δημοσιεύονται τακτικά από την Υπηρεσία ∆ιεθνών Οικονοµικών Στατιστικών (IFS) και Δημοσιονομικών Στατιστικών (GFS).

Σας καλούμε να λάβετε υπόψη ότι για λόγους βιωσιμότητας του χρέους, το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης είναι η κατάλληλη μεταβλητή.

Με μια πρώτη ματιά, μπορεί να σκεφτεί κανείς πως η εξήγηση αυτή λύνει το ζήτημα: η βάση δεδομένων του WEO χρησιμοποιεί έναν πολύ πιο στενό ορισμό των χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού. Ωστόσο έχουμε εντοπίσει κάποια προβλήματα.

Πρώτον, αντιτίθεται στην απάντηση που δίνεται στην ιστοσελίδα του WEO για τις συχνές ερωτήσεις (Frequently Asked Questions):

To ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης αποτελείται από όλες τις υποχρεώσεις που απαιτούν πληρωμή ή πληρωμές τόκου και/ή κεφάλαιο από τον οφειλέτη προς τον πιστωτή σε μια ημερομηνία ή σε ημερομηνίες στο μέλλον. […] Από την άλλη πλευρά, το καθαρό χρέος της γενικής κυβέρνησης αντιστοιχεί στο ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης πλην των χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού της με τη μορφή εργαλείων χρέους. Παραδείγματα χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού με τη μορφή εργαλείων χρέους είναι το συνάλλαγμα και οι καταθέσεις, τα χρεόγραφα, τα δάνεια, οι ασφάλειες, οι συντάξεις και τυποποιημένα συστήματα εγγύησης και άλλοι εισπρακτέοι λογαριασμοί.

Ο ορισμός αυτός ευθυγραμμίζεται με την γλώσσα στο manual του ΔΝΤ για την Στατιστική του Δημόσιου Χρέους, στο οποίο είχε βασιστεί η πρώτη μας δημοσίευση για το θέμα. Ως μια υπενθύμιση (έμφαση στο αρχικό):

Για την διαχείριση ρίσκου, οι υποχρεώσεις χρέους και τα στοιχεία ενεργητικού μπορούν να αντιμετωπιστούν με ενιαίο τρόπο, εστιάζοντας στο καθαρό χρέος. Για παράδειγμα, το χρέος μπορεί να έχει προκύψει για την χρηματοδότηση στοιχείων ενεργητικού που θα παράξουν έσοδα για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων. Το καθαρό χρέος υπολογίζεται ως ακαθάριστο χρέος μείον τα χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού που αντιστοιχούν σε εργαλεία χρέους, όπως φαίνεται στον πίνακα 2.1.

Αν κοιτάξει κανείς τον πίνακα 2.1, όπως κάναμε στην πρώτη μας δημοσίευση, μπορεί να δει ότι τα «χρηματοοικονομικά στοιχεία που αντιστοιχούν σε εργαλεία χρέους» περιλαμβάνουν καταθέσεις, ομόλογα, δάνεια και εισπρακτέους λογαριασμούς (Οι εισπρακτέοι λογαριασμοί συμπεριλαμβάνονται γιατί οι πληρωτέοι λογαριασμοί υπολογίζονται στα νούμερα του ακαθάριστου χρέους).

Δεύτερον, δεν μπορούσαμε να βρούμε οποιαδήποτε τεκμηρίωση του ΔΝΤ που να εξηγεί τι σημαίνει η «κατάσταση ρευστότητας του κράτους». Η αναζήτηση στο Google έβγαλε αυτό:

Χωρίς κανονισμούς ή ορισμούς, μπορούμε μόνο να υποθέσουμε πως υπολογίζεται η «κατάσταση ρευστότητας του κράτους».

Μπορεί να θεωρήσει κανείς ότι αυτός ο πιο στενός ορισμός υπολογίζει μόνο τα περιουσιακά στοιχεία της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας σε συνάλλαγμα και καταθέσεις. Αλλά το 2015, αυτά είχαν αξία περίπου 12 δισ. ευρώ ή τέσσερις φορές τα ρευστά στοιχεία ενεργητικού που ισχυρίστηκε το ΔΝΤ ότι είχε πέρυσι η κυβέρνηση.

Χρειάζονται και άλλες εξηγήσεις.

Τρίτον, το ΔΝΤ δεν φαίνεται να έχει τα ίδια κριτήρια για όλες τις χώρες.

Σύμφωνα με την βάση δεδομένων του WEO του ΔΝΤ, η διαφορά ανάμεσα στο ακαθάριστο χρέος (€2170 δισ.) και το καθαρό χρέος (€1824 δισ.) της γενικής κυβέρνησης της Ιταλίας ήταν περίπου €346 δισ. το 2015. Σύμφωνα με την Eurostat και την ΕΚΤ, το ιταλικό κράτος είχε γύρω στα €543 δισ. σε χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού το 2015. Το νούμερο του ΔΝΤ είναι το χαμηλότερο, οπότε μπορείτε να υποθέσετε αφελώς ότι το ΔΝΤ ακολουθεί με συνέπεια τα ίδια κριτήρια.

Ωστόσο!

Από αυτά τα €543 δισ. σε χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού της γενικής κυβέρνησης της Ιταλίας, μόνο τα €118 δισ. είναι συνάλλαγμα και καταθέσεις. Με άλλα λόγια, το ΔΝΤ μέτρησε το συνάλλαγμα και τις καταθέσεις του ιταλικού κράτους συν €228 δισ. επιπρόσθετων χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού, που πρέπει λογικά να περιλαμβάνουν κάποιο συνδυασμό από εισπρακτέους λογαριασμούς (περίπου €117 δισ.), ομόλογα (περίπου €41 δισ.) και δάνεια (περίπου €139 δισ.).

Αντιθέτως, το ΔΝΤ μέτρησε μόνο το ένα τέταρτο του συναλλάγματος και των καταθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης και κανένα από τα υπόλοιπα χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού της κυβέρνησης.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην Ισπανία. Εκεί, η διαφορά ανάμεσα στο ακαθάριστο και καθαρό χρέος της γενικής κυβέρνησης, σύμφωνα με την βάση δεδομένων του WEO, ήταν περίπου €367 δισ. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ισπανίας, ο τομέας της γενικής κυβέρνησης είχε χρηματοοικονομικά στοιχεία αξίας περίπου €616 δισ. το 2015, από τα οποία μόλις τα €92 δισ. ήταν συνάλλαγμα και καταθέσεις. Αυτό αφήνει περίπου €275 δισ. σε άλλα χρηματοοικονομικά στοιχεία που μετρούνται έναντι του καθαρού χρέους.

Μετά είναι η Πορτογαλία. Αν χρησιμοποιήσει κανείς τα νούμερα από την βάση δεδομένων του WEO, το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης ήταν περίπου €231 δισ. το 2015 έναντι καθαρού χρέους €218 δισ., κάτι που σημαίνει «χρηματοοικονομικά στοιχεία που αντιστοιχούν σε εργαλεία χρέους» αξίας περίπου €13 δισ.

Ωστόσο ο τομέας της γενικής κυβέρνησης είχε μόλις €31 δισ. σε συνάλλαγμα και καταθέσεις το 2015, μαζί με δισεκατομμύρια σε εισπρακτέους λογαριασμούς, ομόλογα και δάνεια. Φαίνεται πως η Πορτογαλία, όπως και η Ελλάδα, είναι επίσης στην λάθος πλευρά των μεθοδολογικών επιλογών του ΔΝΤ.

Στείλαμε email στο ΔΝΤ με τις ερωτήσεις για όλο αυτά το πρωί της Τετάρτης και 48 ώρες αργότερα (σ.σ. το δημοσίευμα έγινε το απόγευμα της Παρασκευής) δεν μας έχουν απαντήσει.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation