Παρίσι και Βερολίνο «μαγειρεύουν» Plan B σε περίπτωση Brexit

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν εντείνει τις μυστικές συζητήσεις σχετικά με μια μελλοντική Ενωση χωρίς τη Βρετανία, σχεδιάζοντας ένα Plan B που εστιάζει σε στενότερη συνεργασία στην ασφάλεια και την άμυνα σε περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο ψηφίσει υπέρ της εξόδου από την ΕΕ.

Σε κάποιες ταυτόχρονες συναντήσεις τις τελευταίες εβδομάδες -στο Ανόβερο, τη Ρώμη και τις Βρυξέλλες- οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι πιο έμπιστοι συνεργάτες τους έχουν συζητήσει το πώς θα «μοντάρουν» μια κοινή αντίδραση στο Brexit, το μεγαλύτερο πισωγύρισμα στην 60ετή ιστορία του μπλοκ.

Πάνω από 12 πολιτικοί και αξιωματούχοι που εμπλέκονται σε διάφορα επίπεδα, έχουν σκιαγραφήσει στους Financial Times τις ιδέες για συντονισμένη δράση με στόχο το να «γίνουμε πιο επίμονοι στη μη αναστρεψιμότητα της ένωσής μας» -καθώς και τους πολλούς εσωτερικούς διχασμούς που μπαίνουν στη μέση.

Αντί να αποπειραθούν μια σπασμωδική κίνηση προς την ολοκλήρωση της ευρωζώνης, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επιδιώκουν αντ' αυτής μια κίνηση για την εμβάθυνση της συνεργασίας στην ασφάλεια και την άμυνα, μια λιγότερο προκλητική πρωτοβουλία που είναι ελκυστική και πέραν της ευρωζώνης των 19.

Αυτό που προηγείται είναι η πρόκληση της διαχείρισης της χρηματοοικονομικής και πολιτικής αναταραχής στον απόηχο μιας ψήφου υπέρ του Brexit. Πέραν των πρώτων δηλώσεων για να καθησυχαστούν οι αγορές, οι αξιωματούχοι αναμένουν μια ειδική συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών –χωρίς τη Βρετανία- για να συζητηθεί η αντίδραση του μπλοκ. Μια Σύνοδος όλων των 28 ηγετών έχει ήδη προγραμματιστεί για τις 28 και 29 Ιουνίου.

«Όλοι θα πουν: Λυπόμαστε, είναι ιστορική καταστροφή, αλλά τώρα πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω». Και μετά θα πουν «εντάξει Ντέιβιντ (Κάμερον), αντίο, διότι τώρα θα πρέπει να συναντηθούμε ως οι 27 ηγέτες», ανέφερε ανώτατος διπλωμάτης που εμπλέκεται στενά στις προγραμματιζόμενες ενέργειες. «Αυτή θα είναι σχετικά αποφασιστική στιγμή: θα βρουν οι 27 την ενέργεια, τη σύγκλιση απόψεων ώστε να ορίσουν μια κοινή ατζέντα ή θα είναι μόνο οι 19;»

Οι Γάλλοι ανησυχούν μήπως το Brexit είναι «κολλητικό» και εξαπλωθεί σε άλλα κρατικά μέλη, αλλά και για την άνοδο που θα προσφέρει σε αντιευρωπαίους «αντάρτες» όπως το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν. Είναι αποφασισμένοι να στείλουν ένα σκληρό και τιμωρητικό μήνυμα προκειμένου να δείξουν πως το «διαζύγιο» με τη Βρετανία θα της κοστίσει. «Η υποβάθμιση των συνεπειών θα θέσει την Ευρώπη σε κίνδυνο», τόνισε ανώτατος Γάλλος αξιωματούχος. «Η αρχή των συνεπειών είναι πολύ σημαντική – για να προστατευτεί η Ευρώπη».

Ένας ακόμη Ευρωπαίος πολιτικός που βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας κατάστρωσης του Σχεδίου Β, επεσήμανε: «Το να καταστήσουμε επιτυχία το Brexit θα είναι το τέλος της ΕΕ. Δεν μπορεί να συμβεί».

Ωστόσο στο Βερολίνο, υπάρχει ο φόβος πως ένα τόσο σκληρό μήνυμα –σε συνδυασμό με μεγάλες φεντεραλιστικές πρωτοβουλίες- μόνο θα επιδεινώσει τους διχασμούς στους κόλπους της Ευρώπης των 27 σε μια περίοδο κατά την οποία η ενότητα του μπλοκ θα είναι δυσεύρετη. «Για εμάς είναι πολύ καλύτερο το κόστος να προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα (τις αγορές)», εξήγησε ανώτατος Γερμανός αξιωματούχος.

Οι διχασμοί για την περαιτέρω ολοκλήρωση ήταν εμφανείς αυτή την εβδομάδα, σε μια συνάντηση τεσσάρων ανώτατων ευρωπαϊκών φορέων χάραξης πολιτικής: του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, προέδρου της Κομισιόν, του Ντόναλντ Τουσκ, προέδρου του Συμβουλίου, του Μάριο Ντράγκι, διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και του Γερούν Ντάισελμπλουμ, προέδρου του Eurogroup των υπουργών Οικονομικών.

Τη στιγμή που κ. Γιούνκερ και ο κ. Ντράγκι βλέπουν το Brexit ως ώθηση για μεγαλύτερη ολοκλήρωση της ευρωζώνης, ο κ. Τουσκ και ο κ. Ντάισελμπλουμ τρέφουν βαθιές επιφυλάξεις.

«Σε περίπτωση που ένα αρνητικό αποτέλεσμα στο βρετανικό δημοψήφισμα ερμηνευτεί ως ψήφος κατά της Ευρώπης, κατά τη γνώμη μου δεν έχει νόημα να απαντήσουμε άμεσα με περισσότερη Ευρώπη», υπογράμμισε ο κ. Ντάισελμπλουμ μιλώντας στους FT.

«Η ΕΕ έχει κάνει άλματα μπροστά, αλλά δεν ολοκληρώνουμε τα πάντα κάθε φορά. Αυτό είναι το κύριο καθήκον μας: να ολοκληρώσουμε αυτό που ξεκινήσαμε και να δείξουμε αποτελέσματα στους πολίτες μας».

Ο κ. Γιούνκερ, στο μεταξύ, σχολίασε νωρίτερα αυτό το μήνα: «Έχουμε Ευρωπαίους ''πλήρους απασχόλησης'' όταν πρόκειται να πάρουν πράγματα και Ευρωπαίους ''μερικής απασχόλησης'' όταν είναι να δώσουν (...) Υπερβολικά πολλοί Ευρωπαίοι ''μερικής απασχόλησης'', αυτό είναι το πρόβλημα».

Δεδομένων των τόσο μεγάλων διαφορών, έρχεται στο προσκήνιο μια κοινή ατζέντα στην εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια –μια ιδέα που δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει μέλη εκτός της ευρωζώνης. Με το κοινό να ανησυχεί για την τρομοκρατία, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναβίωση της ταλαιπωρημένης δημοτικότητας της ΕΕ. Οι επιλογές που εξετάζονται περιλαμβάνουν αύξηση της συνεργασίας των μυστικών υπηρεσιών, την ενίσχυση του σώματος προστασίας των εξωτερικών συνόρων και τη χρήση των ευρωπαϊκών συνθηκών για την παγίωση ενός κοινού σχεδιασμού στην άμυνα και την ανταλλαγή στρατιωτικού εξοπλισμού.

Σε παρόμοιο πνεύμα, το Βερολίνο υποστηρίζει τον Ματέο Ρέντσι, τον Ιταλό πρωθυπουργό -του οποίου η χώρα είναι ανάμεσα στα κράτη που έχουν πληγεί περισσότερο από τη μεταναστευτική κρίση- στις εκκλήσεις του για περισσότερο διαμοιρασμό του βάρους, καθώς και μιας κοινής εξωτερικής και στρατιωτικής πολιτικής στη Μεσόγειο.

Σε ό,τι αφορά στην ευρωζώνη, το Παρίσι και το Βερολίνο βλέπουν οποιαδήποτε δέσμευση για εμβάθυνση, να είναι πιο κλιμακωτή και σταδιακή –ιδιαίτερα πριν τις γαλλικές προεδρικές και γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές του επόμενου χρόνου. Η έναρξη μιας επίσημης διαδικασίας «εξέτασης» του ζητήματος της ευρωζώνης, αποτελεί μια πιθανότητα.

Ωστόσο στις Βρυξέλλες κάποιοι υποψιάζονται ότι οι εθνικοί ηγέτες δε θα έχουν την πολυτέλεια του χρόνου όταν θα έρθουν αντιμέτωποι με «τη στιγμή της αλήθειας».

«Αν συμβεί το Brexit, δε θα έχουν άλλη επιλογή από το να ενωθούν περισσότερο. Ή θα γίνει αυτό ή θα παραμείνουν διχασμένοι», υπογράμμισε ανώτατος Ευρωπαίος διπλωμάτης. Τα βήματα προς την ολοκλήρωση της ευρωζώνης έχουν χαραχθεί: Καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος από περισσότερο διαμοιρασμό των κινδύνων και της προστασίας στην περίπτωση χρηματοπιστωτικών κρίσεων, μέχρι την συγκέντρωση της δημοσιονομικής εξουσίας. Αλλά έχουν «μαραζώσει» από την έλλειψη πολιτικής βούλησης.

Η μυστικότητα που περιβάλλει τις διαπραγματεύσεις έχει σπείρει τη σύγχυση σχετικά με το βάθος των εργασιών και της διαδικασίας. «Συζητάμε αλλά δεν υπάρχει σχέδιο. Δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε τίποτα στο χαρτί», τόνισε ένας αξιωματούχος. Άλλοι επιμένουν ότι η σύνταξη κάποιου προσχεδίου έχει ξεκινήσει μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου.

Τουλάχιστον ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για το Brexit, υπάρχει: βρίσκεται κλειδωμένο στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου του κ. Γιούνκερ –ακουμπισμένο πάνω από ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για το Grexit που δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ...

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation