Ο Ντόναλντ Τραμπ θα διαλύσει την Pax Americana

Δύο πράγματα ακούει κανείς για τις Ηνωμένες Πολιτείες στις εθνικές πρωτεύουσες όλου του κόσμου.

Το πρώτο είναι ότι η Αμερική δεν είναι πια η υπερδύναμη που ήταν παλιά. Το δεύτερο είναι ότι έχουν βάλει «στον πάγο» οτιδήποτε σημαντικό μέχρι να δουν την έκβαση των αμερικανικών προεδρικών εκλογών. Τώρα προσθέστε κι ένα τρίτο: μια προεδρία με τον Ντόναλντ Τραμπ ξεπερνά και τους χειρότερους εφιάλτες τους.

Η αμερικανική «παρακμιολογία» είναι εδώ και καιρό υπερβολική. Οι ΗΠΑ παραμένουν η μοναδική υπερδύναμη: το μοναδικό κράτος με την ικανότητα να παρεμβαίνει σχεδόν παντού. Στέκεται στην κορυφή ενός ανυπέρβλητου συστήματος συμμαχιών. Αυτό που έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία ή και παραπάνω είναι πώς υπάρχει πλέον κάποιος έλεγχος –από την μεταβολή των συσχετισμών δυνάμεων διεθνώς και από την πολιτική διάθεση μέσα στη χώρα.

Από εκεί και πέρα, δεν υπάρχει κανείς άλλος που να μπορεί να φτάσει τις ΗΠΑ. Θα περάσουν δεκαετίες, αν αυτό γίνει ποτέ, πριν η Κίνα μπορέσει να φτάσει τη στρατιωτική της δύναμη και την τεχνολογική της υπεροχή. Η Ουάσινγκτον παραμένει απαραίτητος φρουρός της παγκόσμιας τάξης.

Επομένως ναι, είναι στο χέρι των Αμερικανών να αποφασίσουν ποιον θέλουν στο Λευκό Οίκο, αλλά η επιλογή έχει τεράστια σημασία και για όλους τους άλλους.

Πολύ περισσότερο τώρα, που ο κ. Τραμπ πήρε το χρίσμα ως υποψήφιος με τους Ρεπουμπλικάνους. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το θρίαμβό του στο πρώτο μέρος της κούρσας: για το πώς το «Μεγάλο Παλιό Κόμμα» του Αβραάμ Λίνκολν ήταν ο δημιουργός της ίδιας του της καταστροφής, για το πώς ένας κατασκευαστής ακινήτων που έγινε σταρ σε τηλεοπτικό reality εκμεταλλεύτηκε την αυξανόμενη ανησυχία και την οργή για το στάσιμο βιοτικό επίπεδο και την πολιτιστική απομόνωση στην οποία έχει οδηγήσει πολλούς Αμερικανούς η παγκοσμιοποίηση, και, δυστυχώς, για το πώς τα μέσα ενημέρωσης τον βοήθησαν στην πορεία, με το να τον αντιμετωπίζουν τον περισσότερο καιρό ως μια προσοδοφόρα διασκέδαση.

Είναι επίσης αληθές ότι οι λαϊκιστές πολιτικοί της δεξιάς και της αριστεράς σε όλο το δημοκρατικό κόσμο, κινούνται σε παρόμοιο μήκος κύματος. Η Μαρίν Λεπέν, ηγέτιδα του γαλλικού Εθνικού Μετώπου, προωθεί την ίδια ισλαμοφοβία, όπως κάνει και το δεξιό AfD (Alternative für Deutschland) στη Γερμανία. Στη Βρετανία, το στρατόπεδο υπέρ του Brexit βασίζεται στην εχθρικότητα του κόσμου απέναντι στις πολιτικές ελίτ, προκειμένου να τραβήξει τη χώρα του έξω από την ίδια της την ήπειρο.

Η πολιτική έχει την τάση να προσαρμόζεται στα γεγονότα. Ο πειρασμός αυτή τη στιγμή είναι να πει κανείς πως ίσως τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα. Οι υποψήφιοι πάντα απευθύνονται στη βάση τους αρχικά, πριν αλλάξουν πορεία προς το κέντρο.

Ο κ. Τραμπ δεν θα ήταν διαφορετική περίπτωση. Η ουσία, ωστόσο, είναι πως αυτός ο υποψήφιος πράγματι είναι διαφορετικός. Ο συγκεκριμένος υποψήφιος για την προεδρία δεν είναι συντηρητικός, ούτε καν Ρεπουμπλικάνος. Η πλατφόρμα του ενσωματώνει ένα μείγμα αριστερού οικονομικού λαϊκισμού με έναν ιδιαίτερα ειδεχθή δεξιό εθνικισμό. Αυτό που θεωρείται η εξωτερική του πολιτική μπορεί να περιγραφεί καλύτερα ως επιθετικός απομονωτισμός. Το χτίσιμο τείχους στα σύνορα με το Μεξικό και η απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ για τους μουσουλμάνους –αυτές δεν είναι πολιτικές που μπορεί εύκολα να πάρει πίσω.

Ακούτε Ρεπουμπλικάνους της παλιάς σχολής να τονίζουν ότι δεν μπορεί να κερδίσει τον Νοέμβριο. Έχει απομακρύνει το 70% των γυναικών και ακόμη υψηλότερα ποσοστά των Λατίνων και των Αφροαμερικανών. Τα ποσοστά αποδοκιμασίας για το άτομό του έχουν βρεθεί «στο κόκκινο». Η βασική αριθμητική τον καταδικάζει σε ήττα.

Αυτό που στην ουσία ανησυχεί τους Ρεπουμπλικάνους είναι ότι θα παρασύρει και το κόμμα. Οι Δημοκρατικοί έχουν ήδη καλές πιθανότητες να ανακτήσουν τον έλεγχο της Γερουσίας. Ο κ. Τραμπ θα μπορούσε να τους παραδώσει και τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Αν και δεν μπορεί να εξηγηθεί με ακρίβεια, άλλο πράγμα είναι να τον επιλέξουν οι Ρεπουμπλικάνοι ως υποψήφιο και άλλο είναι να τον στείλουν οι Αμερικανοί στο Λευκό Οίκο. Και όμως, αν υπάρχει ένα μάθημα που πήραμε από τον πρώτο γύρο, είναι ότι οι αντίπαλοί του έχουν συστηματικά υποτιμήσει το κ. Τραμπ.

Επίσης εντυπωσιακό είναι το ότι οι Ρεπουμπλικάνοι –εκείνους που έχει μπερδέψει περισσότερο ο κ. Τραμπ- φαίνονται πιο σίγουροι ακόμη και από τους Δημοκρατικούς αντιπάλους τους ότι θα γίνει ακόμη πιο υπερβολικός καθώς θα πλησιάζουν οι εκλογές. Η Χίλαρι Κλίντον θα ήταν μια επαρκής πρόεδρος. Οι Δημοκρατικοί γνωρίζουν ότι αυτό δεν την καθιστά καλή υποψήφια.

Ας σταθούμε όμως στην εξωτερική πολιτική του κ. Τραμπ. Το σύνθημά του λέει ότι το θέμα είναι να ξαναγίνει σπουδαία η Αμερική. Δε θα υπάρξει άλλη δειλία. Οι εχθροί, κυρίως το Ισλαμικό Κράτος, δε θα ξέρουν από πού τους ήρθε. Το να μην είναι προβλέψιμος κανείς, σύμφωνα με τις ιδέες του κ. Τραμπ, είναι δύναμη. Κυρίως, όμως, θα συνδυάσει έναν αμεταμέλητο εθνικισμό με το γνωστό παραδοσιακό απομονωτισμό.

Επιθυμεί οι σύμμαχοι της Αμερικής στην Ευρώπη και την Ασία να πληρώσουν και αυτοί το μερίδιο τους, αλλιώς οι ΗΠΑ θα πάρουν τις δυνάμεις τους πίσω. Είναι ήρεμος αν κράτη όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα που αντιδρούν στην αναταραχή στην ανατολική Ασία κατασκευάζοντας τις δικές τους πυρηνικές βόμβες. Θαυμάζει το Βλαντιμίρ Πούτιν, τον πρόεδρο της Ρωσίας. Εμπορικές συμφωνίες που θεωρεί καταστροφικές για τις αμερικανικές επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας –δηλαδή σχεδόν όλες- θα εξαλειφθούν και νέοι δασμοί θα επιβληθούν απερίσκεπτα στις εισαγωγές από την Κίνα.

Αν συνδυαστούν όλα αυτά, ο κ. Τραμπ προτείνει στην ουσία την αποσυναρμολόγηση της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής που καθιέρωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η βασική παραδοχή φαίνεται να είναι πως η Pax Americana έχει σταθεί ένα ολοκληρωτικά αλτρουιστικό εγχείρημα, μια διεθνής τάξη που προσέφεραν γενναιόδωρα οι ΗΠΑ σε έναν αχάριστο κόσμο.

Η σκληρή πραγματικότητα, φυσικά, είναι πως αυτοί οι κανόνες και θεσμοί έχουν ενσωματώσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας στο διεθνές σύστημα. Η αμερικανική ευημερία και ασφάλεια δεν μπορούν να διαχωριστούν από την υπεροχή της χώρας ως παγκόσμια δύναμη. Γι' αυτό το λόγο η Κίνα και άλλα αναπτυσσόμενα κράτη απαιτούν τώρα μια ισχυρότερη φωνή στη διαχείριση του συστήματος. Μια πλήρης μεταστροφή πίσω στον εαυτό της θα συνδράμει σε τεράστιο βαθμό στον περιορισμό της ισχύος της αμερικανικής χώρας. Η απόφαση είναι στο χέρι των Αμερικανών, αλλά μια τέτοια επιλογή θα ήταν κακή για όλους.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation