Η ανταρσία κατά των ελίτ φέρνει τον κίνδυνο του Brexit

Ο Ντέιβιντ Κάμερον πέτυχε τη συμφωνία του. Τώρα καλύτερα να ξεχαστεί. Ο πρωθυπουργός υποστηρίζει πως έξι μήνες έντονων διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους εταίρους της Βρετανίας απέφεραν έναν θρίαμβο. Οι διαφωνούντες λένε πως δεν άλλαξαν και πολλά. Το επιχείρημα είναι αδιάφορο. Μια απόφαση σχετικά με τη θέση της Βρετανίας στον κόσμο δεν μπορεί να ξεκινά από το αν πρέπει να πληρώνονται εργασιακά δικαιώματα σε Πολωνούς υδραυλικούς.

Η καμπάνια για το δημοψήφισμα θα φέρει τον διεθνισμό αντιμέτωπο με τον εθνικισμό, το πολιτικό κατεστημένο έναντι του αντάρτικου λαϊκισμού και τον κόσμο ως έχει απέναντι στη νοσταλγία για περασμένους καιρούς. Το ουσιαστικό επιχείρημα του κ. Κάμερον είναι πως η Βρετανία είναι ισχυρότερη, ασφαλέστερη και πιο ευημερούσα μέσα στην ΕΕ. Οι αντίπαλοί του φαντάζονται μια θαρραλέα Βρετανία να υψώνει οδοφράγματα στους γείτονές της και να θέτει τους δικούς της όρους στη σχέση της με τον κόσμο.

Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για ένα debate που θα έπρεπε εύκολα να κερδηθεί από τους φίλα προσκείμενους στην ΕΕ. Περίπου 23 από τους 29 υπουργούς του έχουν συνταχθεί με τον πρωθυπουργό. Το ίδιο έχει κάνει και το μεγαλύτερο μέρος του Εργατικού κόμματος, των Φιλελεύθερων Δημοκρατών και των Πρασίνων.

Οι συνδικαλιστές θα σταθούν στο πλευρό των επιχειρηματιών ηγετών, λέγοντας πως θέσεις εργασίας και βιοτικό επίπεδο εξαρτώνται από την πρόσβαση της Βρετανίας στην κοινή αγορά. Έχουν δίκιο. Οι διαφωνούντες το αποκαλούν αυτό «πρότζεκτ φόβος». Δεν είναι καθόλου κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει τίποτα το αναξιοπρεπές στο να σημειώνει κανείς πως η οικονομική αλληλεξάρτηση αποτελεί μια πραγματικότητα στη σύγχρονη ζωή, ή πως τα άλλα 27 ευρωπαϊκά κράτη είναι απίθανο να γεμίσουν με δώρα μια αποχωρούσα Βρετανία.

Το στρατόπεδο του Brexit είναι παρομοίως αδύναμο στο ζήτημα της εθνικής ασφάλειας. Ο υπολογισμός των απειλών και των κινδύνων που αντιμετωπίζει η Βρετανία, αλλά και η απάντηση σε αυτά απαιτεί στενή διεθνή συνεργασία. Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ δεν είναι αρκετή. Η Βρετανία ελέγχει τα σύνορά της στο Καλαί, μόνο με τη βοήθεια των Γάλλων. Ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας εξαρτάται από το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης. Η αντίσταση στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν απαιτεί κυρώσεις από όλη την ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο το ότι οι στενότεροι σύμμαχοι της Βρετανίας -πρώτες απ' όλους οι ΗΠΑ- έχουν προσθέσει τις φωνές τους στην καμπάνια υπέρ της παραμονής.

Εκείνοι που θέλουν να φύγουν, παλεύουν να σκιαγραφήσουν μια εικόνα ζωής εκτός της ΕΕ. Η πιο θορυβώδης, εθνικιστική πτέρυγα του κινήματος υπέρ της αποχώρησης βλέπει ως απάντηση την αντίσταση στη μετανάστευση. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο ηγέτης του κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου, υπόσχεται πως η Βρετανία θα κλείσει την πόρτα στα «500 εκατομμύρια των ανθρώπων» που αυτή τη στιγμή έχουν το δικαίωμα να έρθουν στη Βρετανία. Αφήνοντας στην άκρη την εκκεντρική αντίληψη πως Γερμανοί, Ιταλοί, Γάλλοι και Ισπανοί, όλοι θέλουν να έρθουν στη Βρετανία, ο κ. Φάρατζ δεν έχει απάντηση στο ότι το ελεύθερο εμπόριο και η ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα.

Η διχογνωμία είναι βαθύτερη. Η μικρότερη κατηγορία, κυρίως της συντηρητικής Vote Leave, απλά αρνείται να συζητήσει οποιαδήποτε εναλλακτική στη συμμετοχή στην ΕΕ. Αν το κάνει, θα εκθέσει προς τα έξω τη βαθιά διάσταση απόψεων μεταξύ εκείνων που επιθυμούν να διατηρήσουν την πρόσβαση στην κοινή αγορά και εκείνων που αναζητούν ολική ρήξη -κάποιοι φαντάζονται τη Βρετανία σαν τη Νορβηγία, άλλοι βλέπουν τη Σιγκαπούρη ως μοντέλο. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, με τι όρους θα κάνει εμπόριο με τους κύριους οικονομικούς εταίρους της.

Η επιπόλαιη απάντηση σε όλα αυτά είναι πως οι υπέρ της Ευρώπης είναι σίγουροι για μια άνετη νίκη. Ακόμη κι αν ο Μπόρις Τζόνσον, ο δήμαρχος του Λονδίνου, προσθέτει μια πρέζα χρώματος και μαγνητισμού στην καμπάνια υπέρ της αποχώρησης, οι Βρετανοί -όντας Βρετανοί- θα διαλέξουν το status quo έναντι ενός άλματος στο σκοτάδι: Άβολη Ευρώπη απέναντι σε άγνωστους κινδύνους.

Αν ίσχυαν οι φυσιολογικοί κανόνες της πολιτικής, αυτό θα ήταν αλήθεια. Δεν ισχύουν. Η ιστορία των σύγχρονων δημοκρατιών είναι μια ιστορία ανταρσίας κατά των ελίτ, ενός ρεπουμπλικανικού κόμματος που φλερτάρει με τον Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, της ανόδου του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και ενός Εργατικού Κόμματος στη Βρετανία που έχει επιλέξει τον ακροαριστερό Τζέρεμι Κόρμπιν ως ηγέτη του. Η στήριξη του κατεστημένου μπορεί να αποδειχθεί τόσο αδυναμία, όσο και ισχύς για όσους τάσσονται υπέρ της Ευρώπης.

Η καμπάνια υπέρ της εξόδου δεν θα βασιστεί μόνο στον εθνικό εξαιρετισμό που έχει εδώ και καιρό καταστήσει τη Βρετανία ημιαποκομμένο μέλος της ΕΕ. Θα διεισδύσει σε μια ευρύτερη αντίδραση κατά της παγκοσμιοποίησης, θα εκμεταλλευτεί τους φόβους για τη μετανάστευση, θα διαμαρτυρηθεί κατά τραπεζιτών και διεφθαρμένων στελεχών επιχειρήσεων και θα προσφέρει στους ψηφοφόρους την ευκαιρία να τιμωρήσουν τον κ. Κάμερον για το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησής του.

Θα επικαλεστεί το συναίσθημα έναντι της λογικής. Ένα δημοψήφισμα για την Ευρώπη, οι υπέρ της παραμονής θα το κερδίσουν άνετα. Αλλά όχι τόσο εύκολα, όμως, ένα που εστιάζει σε όσα οι ψηφοφόροι αισθάνονται για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο κόσμος.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation