Η ειδική περίπτωση της Βρετανίας στο τραπέζι της Συνόδου

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην ιστορική Σύνοδο Κορυφής θα απονείμουν επιτέλους στη Βρετανία το ειδικό status που επιθυμεί.

Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ξεκίνησε την επαναδιαπραγμάτευσή του για τους όρους συμμετοχής στην ΕΕ, υποσχόμενος μια προσπάθεια για μεγάλες μεταρρυθμίσεις προς όφελος ολόκληρου του μπλοκ. Αντ' αυτού, η διαπραγμάτευση καταλήγει σε μια συλλογική τελετουργία για τη διαφύλαξη των βρετανικών εξαιρέσεων.

Για πολλούς στις Βρυξέλλες, το κέντρο του ευρωπαϊκού πρότζεκτ, η μοναδική θέση της Βρετανία αποτελεί αυταπόδεικτο μπελά που μετά βίας απαιτεί επικύρωση. Αλλά έπειτα από δεκαετίες ακόμη πιο θορυβώδους ευρωσκεπτικιστικής γκρίνιας από την άλλη πλευρά της Μάγχης, τρία χρόνια αγωνίας για ένα βρετανικό δημοψήφισμα, έξι μήνες διπλωματικής τριβής, το αυτοθεωρούμενο απόγειο της βρετανικής δόξας έχει έρθει.

Το ερώτημα είναι πώς να το ονομάσουμε.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να εμπνευστούν από τις πολλές απόπειρες όλα αυτά τα χρόνια, να ονοματίσουν τη διστακτική προσέγγιση της Βρετανίας στη συμμετοχή στην ΕΕ. Κατά την τελευταία περίοδο της Μάργκαρετ Θάτσερ στη Ντάουνινγκ Στριτ, ο όρος που χρησιμοποιούνταν συχνά ήταν «ημι-αποκομμένη».

Ο Ζακ Ντελόρ, ο Γάλλος σοσιαλιστής και αντιμαχόμενος εταίρος της στην κεφαλή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρότεινε πρόσφατα την προσφορά στο Λονδίνο μιας «προνομιούχας συμμετοχής» που θα αντανακλά ακριβέστερα την αυτοεπιβαλλόμενη εξορία του από τα πλέον φιλόδοξα εγχειρήματα της Ευρώπης: το ευρώ και τη ζώνη ελεύθερης διέλευσης.

Ο Τόνι Μπλερ, ο τελευταίος ομολογουμένως φίλα προσκείμενος προς την ΕΕ πρωθυπουργός, κατηγόρησε κάποτε την ευρωσκεπτικιστική δεξιά πως επιδιώκει «συνεργατική συμμετοχή». Τότε αυτό θεωρούνταν ανησυχητική απειλή. Με το βρετανικό δημοψήφισμα να αναμένεται τον Ιούνιο, ο κ. Μπλερ πιθανότατα θα ενθουσιαζόταν από το με πόσα λίγα εκείνοι οι ίδιοι ευρωσκεπτικιστές συμβιβάζονται σήμερα.

Ένα προσχέδιο της «νέας συμφωνίας» της Βρετανίας με την ΕΕ, όπως την αποκαλεί η βρετανική κυβέρνηση, επίσης περιλαμβάνει κάποιες προτάσεις. Θαμμένη σε μια πυκνή νομικίστικη αποκρυπτογράφηση υπάρχει μια αναφορά στην «ιδιαίτερη κατάσταση» της Βρετανίας στο club. Ανώτατος αξιωματούχος της ευρωζώνης αστειεύτηκε πως αυτές οι ευρωπαϊκές ασυναρτησίες σημαίνουν πάνω κάτω: «παραιτηθήκαμε από την προσπάθεια να σας καταλάβουμε».

Οι διπλωμάτες αναμένουν πως η γλώσσα θα είναι πιο προσεκτική το βράδυ της Συνόδου. Για τους φίλους της Αγγλίας, όπως ο Άλεξ Σταμπ, υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας και πρώην πρωθυπουργός, αποτελεί μια ευκαιρία να χαρακτηριστεί ακριβέστερα η μοναδικότητα της Βρετανίας. «Το Ηνωμένο Βασίλειο πάντα ήταν διστακτική νύφη, από τη στιγμή που προσχώρησε», τόνισε, προσθέτοντας πως είναι καιρός να αναγνωρίσουμε το «ελαφρώς ιδιαίτερο status του μέσα στην ΕΕ».

Οι υποστηρικτές της στενότερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι οποίοι συνήθιζαν να θεωρούν το Λονδίνο ως τροχοπέδη στις φιλοδοξίες τους, επίσης βλέπουν κάποια αξία στην επισημοποίηση της ξεχωριστής θέσης της Βρετανίας. Ο Γκι Φερχόφστατ, πρώην Βέλγος πρωθυπουργός και μεγάλος φεντεραλιστής, επιθυμεί να διαφυλάξει την ιδέα πως το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μια «ιδιαίτερη σχέση με την ένωση».

Το ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες μετά χαράς θα παραχωρήσουν στη Βρετανία «ιδιαίτερο» status, δεν είναι από γενναιοδωρία προς τον κ. Κάμερον, αλλά από φόβο πως οι μεταρρυθμίσεις που εκείνος θέλει θα σπάσουν την ευρωπαϊκή δομή, ενθαρρύνοντας άλλες χώρες να ακολουθήσουν. Είναι αυτός ο κίνδυνος των μιμητών που κάνει τον Ντόναλντ Τουσκ, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πραγματικά να φοβάται.

Το πλέον ευαίσθητο ζήτημα στην τελική διαπραγμάτευση δεν είναι η ικανότητα της Βρετανίας να ανακόψει προσωρινά τα προνόμια των Ευρωπαίων μεταναστών εργαζομένων, αλλά το πώς η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία θα εμποδιστούν από το να κάνουν το ίδιο.

Αλλά αν οι ηπειρωτικοί Ευρωπαίοι ανακουφίζονται που η «νέα συμφωνία» του κ. Κάμερον συμπυκνώνεται σε ένα χαιρετισμό στην βρετανική ιδιαιτερότητα, ταυτόχρονα συγχύζονται από τις διακυμάνσεις στη διάθεση και τα μηνύματά του.

Η προσπάθειά του να σκιαγραφήσει μια ασφαλή απόσταση της Βρετανίας από τμήματα της ΕΕ είναι ο μισός από τον ισχυρισμό του σχετικά με «τα καλύτερα από τον κάθε κόσμο», προκειμένου να προσελκύσει ψήφους υπέρ της παραμονής στο μπλοκ. Ήδη κινείται ώστε να τονίσει την άλλη πλευρά: ότι η ευημερία, η εθνική ασφάλεια και η παγκόσμια επιρροή της Βρετανίας είναι συνυφασμένες με τη συμμετοχή της.

Είναι το είδος της απότομης μεταστροφής που περίμεναν οι Βρυξέλλες. Μία από τις κεντρικές φιγούρες που έθεσαν το «βρετανικό πρόβλημα» περιέγραψε το Συντηρητικό Κόμμα του κ. Κάμερον ως εξής: «Οι Tories αποδεσμεύονται από την ΕΕ, και όμως την ίδια στιγμή αποδοκιμάζουν την έλλειψη επιρροής τους. Έπειτα μας βομβαρδίζουν με απροσδόκητες, ανορθόδοξες απαιτήσεις, όλες βάσει ενός δικού τους χρονοδιαγράμματος. Βλέπετε για ποιο λόγο έχουμε μπερδευτεί;»

Για αρκετά χρόνια, ακόμη και με τη μεταναστευτική και οικονομική κρίση στο φόντο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες άκουγαν προσεκτικά τον κ. Κάμερον, από φόβο για τις συνέπειες ενός Brexit. Αλλά αυτή η υπομονή μάλλον φθίνει. «Όταν μιλάω με κόσμο στην ΕΕ, ακόμη και με εκείνους που έχουν υψηλή ευθύνη, υπάρχουν κάποιοι που λένε: ''Αν θέλουν να φύγουν, να το κάνουν''», ανέφερε ο Karel De Gucht, πρώην επίτροπος για το εμπόριο. «Πιστεύω πως θα είναι πραγματική απώλεια, αλλά αυτό λέει ο κόσμος».

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation