Οι 12 «ύποπτοι» για τα αλλεπάλληλα χτυπήματα στις αγορές

Spoiler alert. Πρόκειται να αποκαλύψω το τέλος του κλασικού θρίλερ της Άγκαθα Κρίστι, Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές. Υπάρχουν 12 ύποπτοι και φαίνεται πως όλοι, ο καθένας με τη σειρά του, βύθισαν το στιλέτο στο θύμα.

Εν μέσω του χειρότερου παγκόσμιου sell-off από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αναγνωρίζονται τουλάχιστον 12 ύποπτοι. Το πιο ανησυχητικό απ' όλα είναι πως όλοι έβαλαν το χεράκι τους στο sell-off.

Ήταν ο ΟΠΕΚ

Η άρνησή του να περιορίσει την προσφορά επέτρεψε στις τιμές του πετρελαίου να συνεχίσουν να πέφτουν, σε επίπεδα για τα οποία σχεδόν κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος. Ναι, αυτό είναι θείο δώρο για τους καταναλωτές και για οποιαδήποτε χώρα εισάγει πετρέλαιο. Αλλά ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος σε όλους τους άλλους, και ιδιαίτερα στην αμερικανική οικονομία η οποία έχει καταλήξει να βασίζεται στη βιομηχανία ενέργειας για την ανάπτυξή της, ήταν φρικαλέος.

Ήταν τα κρατικά επενδυτικά funds

Τα κρατικά επενδυτικά ταμεία (SWF) ισχυροποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον πλούτο που παρήγαγαν τα πετροδολάρια. Οι πτώσεις στις τιμές του πετρελαίου μπορεί να υποχρέωσαν κάποια να αρχίσουν να πουλάνε. Θα ξεκινούσαν να πουλάνε γενικά τις πιο ρευστοποιήσιμες επενδύσεις που δείχνουν κάποιο κέρδος, όπως είναι οι ιαπωνικές ή αμερικανικές μετοχές. Στην Ιαπωνία, οι μαζικές πωλήσεις σε χαμηλές τιμές (fire sales) κρατικών επενδυτικών ταμείων έχουν κατηγορηθεί ανοικτά για το sell-off.

Ήταν το κινεζικό χρηματιστήριο

Η ξαφνική πτώση στις κινεζικές μετοχές τύπου Α', έπειτα από μια φούσκα, πυροδότησαν ανησυχίες πέρυσι. Το γεγονός πως οι αρχές προσπάθησαν να σταματήσουν την πτώση, και απέτυχαν, μετέτρεψε την ανησυχία σε πανικό. Οποιαδήποτε ένδειξη κακής υγείας στην Κίνα εξακολουθεί να είναι λόγος ανησυχίας –επομένως ο συνεχιζόμενος πόνος για τις μετοχές τύπου Α' φέτος προκάλεσε ζημιές στους πάντες.

Ήταν το κινεζικό νόμισμα

Ναι, η Κίνα μπορεί δικαίως να επιχειρηματολογήσει πως οι πρόχειρες υποτιμήσεις της έναντι του δολαρίου τον περασμένο Αύγουστο και ξανά τον περασμένο μήνα, ήταν απλά για να διατηρήσει την σταθερότητα έναντι μιας σειράς εμπορικών εταίρων. Αλλά η ταχύτητα με την οποία χρησιμοποιούνται τα αποθεματικά και η καταφανής ανυπομονησία των Κινέζων να μεταφέρουν τα χρήματά τους έξω από τη χώρα, δημιουργούν πραγματικό πανικό. Μια βεβιασμένη κινεζική υποτίμηση θα άλλαζε τα δεδομένα.

Ήταν η Fed

Αυτό είναι εύκολο. Από το 2009, η άνοδος του χρηματιστηρίου έχει ακολουθήσει τα χνάρια της διόγκωσης του ισολογισμού της Fed. Όλοι τρομοκρατήθηκαν για το τι θα συνέβαινε όταν η Fed επιτέλους αύξανε τα επιτόκια. Όταν το έκανε, καθυστέρησε υπερβολικά πολύ, και άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια μόλις οι αυξήσεις στην απασχόληση είχαν αρχίσει να φθίνουν και μια σταδιακή άνοδος στα αποθέματα υπονοούσε πως ο κύκλος στις Ηνωμένες Πολιτείες βρισκόταν κοντά στο τέλος του. Μόλις η Fed προχώρησε στην αύξηση το Δεκέμβριο, τα ομόλογα υψηλού κινδύνου εξεγέρθηκαν.

Ήταν τα κέρδη

Τα νέα σχετικά με την κερδοφορία της εταιρικής Αμερικής έχουν εξαφανιστεί στο θόρυβο των τελευταίων εβδομάδων. Αυτό δε θα είχε συμβεί αν τα αποτελέσματα ήταν καλά. Αλλά ήταν φρικτά. Στην τελευταία καταμέτρηση, το Thomson Reuters υποστήριξε πως οι εταιρίες του S&P 500 βρίσκονταν σε πορεία πτώσης 4,1% το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους. Έπειτα από απαισιόδοξες προβλέψεις από τις ίδιες τις εταιρίες, το τρέχον τρίμηνο αναμένεται να είναι το ίδιο κακό, ενώ οι εκτιμήσεις για το έτος «πετσοκόβονται».

Ήταν τα αρνητικά επιτόκια

Τα αρνητικά επιτόκια στην Ιαπωνία, που ήρθαν μετά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και έπειτα ακολούθησε η Riksbank της Σουηδίας, έπρεπε να καταδείξουν αντι-αποπληθωριστικό ζήλο. Αντ' αυτού, το μήνυμα ήταν πως οι κεντρικές τράπεζες ήταν προετοιμασμένες να πλήξουν τα κέρδη των τραπεζών, παρότι δεν είχαν ανακεφαλαιοποιηθεί κατάλληλα μετά την κρίση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ακολούθησε μια πτώση στις μετοχές των τραπεζών. Αυτό με τη σειρά του έπεισε πολλούς πως οι κεντρικές τράπεζες είχαν ξεμείνει από πυρομαχικά –αν δεν έχουν αποτέλεσμα τα αρνητικά επιτόκια, τι άλλο μπορούν να κάνουν;

Ήταν η αμερικανική οικονομία

Όταν ξεκίνησε η χρονιά, μεγάλο μέρος των κακών ειδήσεων ήταν για τις τιμές-αξίες, αλλά η επικρατούσα άποψη ήταν πως η αμερικανική οικονομία δεν πλησίαζε σε ύφεση, και πως αυτό θα περιόριζε οποιαδήποτε πτώση. Τα δεδομένα έχουν από τότε σταθεί αναιμικά, θέτοντας ερωτήματα γι' αυτό τον ισχυρισμό.

Ήταν η αγορά ομολόγων

Ιδιαίτερα η αγορά ομολόγων δίνει κλασικές ενδείξεις ύφεσης, μέσω μιας ισοπεδωμένης καμπύλης αποδόσεων –τα ομόλογα μεγάλης διάρκειας έχουν τώρα πολύ χαμηλότερη έξτρα απόδοση σε σχέση με τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα απ' ότι παλιότερα, ενώ αυτός είναι ιστορικά ο πιο αξιόπιστος δείκτης μιας ύφεσης που πλησιάζει. Αυτό έχει προσθέσει στον συναγερμό.

Ήταν ο παράλογος ενθουσιασμός

Ένα βασικό επιχείρημα για τους αισιόδοξους στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πως η μακροχρόνια άνοδος από το 2009 ήταν πάντα «μισητή» -λίγοι την εμπιστεύτηκαν. Αυτό υπονοεί πως είχε κι άλλο δρόμο μέχρι ένα πραγματικό ζενίθ στην αγορά. Αλλά αξιόπιστες μακροπρόθεσμες μετρήσεις αποτίμησης υπονοούν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν σε τεράστιο βαθμό υπερτιμημένες και στα όρια του παράλογου ενθουσιασμού. Μόλις γύρισε η αγορά, ήταν προφανές πως λίγοι είδαν οτιδήποτε πειστικά φθηνό και άρα κανείς δεν ήθελε να αγοράσει. (Αυτό το επιχείρημα, πάντως, δεν ισχύει για την Ευρώπη ή τις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες τους τελευταίους μήνες φαίνονταν ξεκάθαρα φθηνές).

Ήταν ο νόμος Dodd-Frank

Ο δημοφιλής. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις από την κρίση και μετά, έχουν επιτυχώς αποτρέψει τις μεγάλες τράπεζες από το να ποντάρουν με τα χρήματα των καταθετών. Αυτό καθιστά τις τράπεζες λιγότερο επισφαλείς, αλλά στερεί από τις αγορές μετοχών και ομολόγων ρευστότητα, το οποίο σημαίνει πως όταν ξεκινά η πώληση, μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν αγοραστές –και ακολουθούν μεταβλητότητα και τρομακτικές πτώσεις.

Ήταν όλοι!

Οι ψηφοφόροι τρομοκρατούν τους φτωχούς επενδυτές. Είτε είναι η απειλή να βγάλουν έναν σοσιαλιστή (τον Bernie Sanders) ή έναν θιασώτη του χρυσού κανόνα (τον Ted Cruz), ή τον Ντόναλντ Τραμπ για πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, είτε είναι η απειλή της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, είτε μυριάδες λαϊκίστικα κινήματα στους κόλπους της ΕΕ, η αίσθηση πως ο κόσμος δεν αντέχει άλλο εντείνεται. Αυτό είναι απόλυτα κατανοητό. Δεν είναι καθησυχαστικό για τις κεφαλαιαγορές.

Περιέργως, κανείς δεν προσπαθεί να κατηγορήσει τους short sellers. Υπάρχουν κάποιοι short sellers, κάπου, και πιθανώς τα πηγαίνουν καλά. Αλλά αντίθετα με το 2008, ή κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Κραχ, κανείς δεν προσπαθεί να τους κατηγορήσει πως έριξαν και τους υπόλοιπους.

Επίσης, σημειώστε πως ολοκλήρωσα τη λίστα χωρίς να αναφέρω τις λέξεις «Συρία» -αναμφίβολα η μεγαλύτερη ανθρωπιστική και γεωπολιτική κρίση εδώ και δεκαετίες- ή «Ελλάδα», η οποία πριν από έξι μήνες τρομοκράτησε τους πάντες. Το χρηματιστήριο της Ελλάδας είναι εκείνο με τις χειρότερες επιδόσεις στο έτος και το ελληνικό ζήτημα δεν έχει εξαλειφθεί. Αλλά η τραγική κατάσταση σε αυτές τις χώρες δεν είχε καμία σχέση με τον πανικό που έχει καθηλώσει τις αγορές του κόσμου τους τελευταίους έξι μήνες.

Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ένας ακόμη ύποπτος που δεν αναφέρθηκε. Για να πάω σε ένα άλλο κλασικό εγγλέζικο μυθιστόρημα μυστηρίου, είναι σαν τον σκύλο του Σέρλοκ Χολμς που δεν γάβγιζε. Κανείς δεν κατηγορεί ακόμη τις κυβερνήσεις ή την αποτυχία τους να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα των φορολογουμένων για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα.

Είναι η έλλειψη οποιασδήποτε απόπειρας ενεργής δημοσιονομικής πολιτικής –στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία, τη Γερμανία ή την Ιαπωνία- που έχει αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες να καλύψουν το κενό. Τώρα η νομισματική πολιτική φαίνεται πως έχει χάσει την αποτελεσματικότητά της, ίσως ήρθε ο καιρός ώστε οι πολιτικοί να συμφωνήσουν σε μέτρα όπως η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών ή η ανοικοδόμηση της αμερικανικής υποδομής.

Εφόσον οι εν ενεργεία κυβερνήσεις τείνουν να «παίρνουν πόδι» αφού ο κόσμος έχει χάσει χρήματα στην αγορά, οι πολιτικοί χρειάζεται να το σκεφτούν αυτό γρήγορα. Ή τα στιλέτα θα βγουν για εκείνους.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation