Το Ιράν θα είναι η μεγάλη κληρονομιά του Ομπάμα

Για τον Ρίτσαρντ Νίξον ήταν η Κίνα και για το Ρόναλντ Ρέιγκαν ήταν το Ρέικιαβικ. Θα μπορούσε λοιπόν η Λωζάνη να είναι η ιστορική στιγμή του Μπαράκ Ομπάμα;

Θα χρειαστούν χρόνια, ίσως και μία δεκαετία, για να έχουμε μία σαφή απάντηση. Αυτή είναι άλλωστε, η φύση της συμφωνίας με το Ιράν. Η συμφωνία της Πέμπτης μπορεί να καταρρεύσει πριν την τελική προθεσμία του Ιουνίου. Το Ιράν θα μπορούσε να αποκηρύξει αυτά που συμφώνησε, όταν θα έρθει η στιγμή να καταπιαστεί με τις δύσκολες λεπτομέρειες. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα μπορούσε επίσης να περάσει ένα νομοσχέδιο που να διευκολύνει το Ιράν να αποχωρήσει από τη συμφωνία. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν να σαμποτάρουν τις συζητήσεις. Πολλά πράγματα μπορούν να συμβούν. Η ιδέα όμως, δεν είναι καθόλου παράλογη. Προς το παρόν, το έξυπνο χρήμα θα πρέπει να ποντάρει στον Ομπάμα.

Ο λόγος είναι απλός. Ο κ. Ομπάμα ηγείται μίας ισχυρής συμμαχίας – την αποκαλούμενη ομάδα 5+1, μία τρομερή ομάδα στην οποία συμμετέχει ακόμη και ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν. Χρειάστηκαν χρόνια και πολλά λάθος ξεκινήματα, για να επιτευχθεί η συμφωνία στη Λωζάνη. Θα χρειαστούν ακόμη περισσότερα χρόνια για να αποδώσει η συμφωνία καρπούς. Όμως, η ομάδα των χωρών που θέλει να πετύχει η συμφωνία υπερτερεί του συνασπισμού Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας που αντιτίθενται. Οι επικριτές του κ. Ομπάμα στις ΗΠΑ τον περιγράφουν ως ένα απομονωμένο αδαή που κυνηγά μία δονκιχωτική ειρήνη. Ισχύει όμως, ακριβώς το αντίθετο. Ο κ. Ομπάμα έχει την στήριξη της Ευρώπης, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και άλλων. Εάν επιτευχθεί τελική συμφωνία, θα είναι πολύ ριψοκίνδυνο για τον επόμενο πρόεδρο να την καταργήσει από το 2017.

Δεύτερον, με βάση το δικό της ορισμό, η επιτυχία της συμφωνίας του Ιράν είναι εφικτή. Το Ιράν πρέπει να μειώσει τις κεντρόφυγες συσκευές, να παραδώσει δύο εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στους επιθεωρητές, να κλείσει ένα εργοστάσιο πλουτωνίου και να δεχθεί διεισδυτικές επιθεωρήσεις όλο το 24ωρο. Σε αντάλλαγμα, οι κυρώσεις που σχετίζονται με το πυρηνικό της πρόγραμμα θα αρθούν σταδιακά.

Τίποτα στη συμφωνία δεν απαιτεί από το Ιράν να σταματήσει να στηρίζει τη Χεζμπολάχ, το καθεστώς του Μπασάρ αλ- Άσαντ στη Συρία ή τους εισβολής Χούτι στην Υεμένη. Με άλλα λόγια, το Ιράν θα μπορούσε να γίνει ένα υπεύθυνο, κοσμικό, πυρηνικό κράτος – τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία – ενώ όμως, θα παραμένει κράτος παρίας σε άλλους τομείς. Ακόμη κι έτσι, η συμφωνία θα έχει λειτουργήσει. Εάν πραγματοποιηθούν οι πιο τρελές ευχές του κ. Ομπάμα, τότε τα οφέλη θα μπορούσαν σταδιακά να πείσουν το Ιράν να γίνει δύναμη σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και μία όλο πιο δημοκρατική χώρα.

Η πραγματική ευκαιρία του κ. Ομπάμα να γράψει ιστορία όμως, θα είναι ο αντίκτυπος από τη νέα πρακτική των ΗΠΑ να συζητά με τους εχθρούς της. Εύκολα μπορεί να ξεχάσει κανείς ότι ο κ. Ομπάμα δεν αντιτάχθηκε απλώς στον πόλεμο του Ιράκ –πιθανώς αυτό να ήταν το κλειδί που τον βοήθησε να νικήσει τη Χίλαρι Κλίντον το 2008. Υποσχέθηκε επίσης να δώσει μία ευκαιρία στη διπλωματία. Η κα. Κλίντον ειρωνεύτηκε τον κ. Ομπάμα επειδή δεσμεύθηκε να συζητήσει με τα κράτη παρίες. Την Πέμπτη, ο κ.  Ομπάμα επανέλαβε ένα ρητό του Τζον Φ. Κένεντι που χρησιμοποιούσε συχνά το 2008: «Δεν θα πρέπει να διαπραγματευόμαστε από φόβο. Αλλά να μη φοβόμαστε να διαπραγματευόμαστε.». Αυτή η στάση βοήθησε τον κ. Ομπάμα να εξασφαλίσει την στήριξη του Έντουαρντ Κένεντι και πιθανώς να του χάρισε το χρίσμα των Δημοκρατικών. Εάν λοιπόν, πετύχει η συμφωνία με το Ιράν, θα μπορούσε αυτή να είναι η μεγάλη κληρονομία του Ομπάμα.

Πολλά έχουν ειπωθεί για την ανικανότητα του κ. Ομπάμα να χειριστεί την εντεινόμενη δίνη στη Μέση Ανατολή. Έκανε μεγάλα λάθη. Μεταξύ των οποίων ήταν η πρόωρη αποχώρηση από το Ιράκ το 2011 – κίνηση  που δημιούργησε ένα κενό, το οποίο καλύφθηκε από το συνδυασμό του Ιράν και των Τζιχαντιστών. Επίσης, υπονόμευσε τη δική του κόκκινη γραμμή στη Συρία, καθώς είχε πει ότι θα βομβαρδίσει το καθεστώς και την τελευταία στιγμή σταμάτησε. Αποξένωσε στενούς συμμάχους των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία. Εν τω μεταξύ, στήριξε την εκδίωξη του Χοσνί Μουμπάρακ στην Αίγυπτο αλλά έκανε στροφή 360 μοιρών στηρίζοντας το καθεστώς του Abdel Fattah El-Sisi που κατέλαβε πέρσι την εξουσία. Μόλις αυτή την εβδομάδα, ο κ. Ομπάμα ανακοίνωσε ότι θα αποκαταστήσει την ετήσια στήριξη του 1,3 δισ. δολ. στο στρατιωτικό καθεστώς της Αιγύπτου.

Αυτά ήταν λάθη ενός αδύναμου και άπειρου προέδρου. Όμως, η επιδίωξη της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν ήταν πεισματική και βασιζόταν σε αρχές. Περιείχε επίσης κινδύνους.  Εάν η συμφωνία ολοκληρωθεί, τότε θα φέρει στον κ. Ομπάμα τεράστια ανταμοιβή. Ενώ ο Τζορτζ Μπους έμεινε στην ιστορία για την κακότυχη εισβολή στο Ιράκ, ο κ. Ομπάμα θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που έβγαλε το Ιράν από την απομόνωση. Η διπλωματία θα επικρατήσει και πάλι. Εάν όμως, αποτύχει τότε θα τον ειρωνεύονται ως έναν αποτυχημένο πρόεδρο, που άφησε τις ΗΠΑ πιο αδύναμες από ότι τις βρήκε.

Ένα τέτοιο ρίσκο απαιτεί σύνεση. Δεν το παίρνει κάποιος αδύναμος...

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation