Καταρρέει το δικομματικό σύστημα στην Ισπανία

Φαίνεται πως τα καλά νέα ξεχειλίζουν για την Ισπανία τις τελευταίες ημέρες όπως ακριβώς το νερό σε ένα σιντριβάνι της Σεβίλλης.

Η οικονομία αναπτύσσεται με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων επτά ετών, αφήνοντας πίσω Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία. Η κυβέρνηση προβλέπει ότι η Ισπανία θα επιστρέψει στην ανάπτυξη δημιουργώντας μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας φέτος. Μία αεροπορική εταιρεία (η Ryanair) θα αρχίσει να πετά προς και από το αεροδρόμιο Castellon, τις αχρησιμοποίητες εγκαταστάσεις που βρίσκονται κοντά στη Βαλένθια και επί χρόνια ήταν σύμβολο των σπάταλων δαπανών της Ισπανίας πριν από την κρίση.

Επιπλέον, οι ερευνητές δηλώνουν ότι βρήκαν, κάτω από ένα μοναστήρι της Μαδρίτης, μέρος από τη σορό του Μιγκέλ ντε Θερβάντες, του πιο διάσημου λογοτέχνη της χώρας και συγγραφέα του Δον Κιχώτη.

Μακάρι και η Ελλάδα να μπορούσε να πανηγυρίσει τέτοιες επιτυχίες – οικονομική ανάκαμψη, μία κοινωνία που αναρρώνει από την κρίση και ανακάλυψη του κρανίου του Ομήρου κάτω από την αυλή μίας αθηναϊκής ταβέρνας.

Χωρίς να θέλω να μειώσω τον ενθουσιασμό των Ισπανών όμως, πιστεύω ότι χρήζουν κάποια σχόλια επιφυλακτικότητας.

Το ουσιαστικό σημείο είναι πως η ισπανική πολιτική δείχνει να μπαίνει σε μία φάση δομικών αλλαγών που μπορούν να συμβούν μόνο μία φορά σε κάθε γενιά. Κοιτώντας την κατάσταση μακροπρόθεσμα, αυτό είναι μάλλον θετικό για την Ισπανία.

Με τις εκλογές που θα γίνουν στα τέλη έτους όμως, δεν μου είναι σαφές αν η επόμενη κυβέρνηση θα έχει αρκετά ισχυρή εντολή για να προχωρήσει με τα μέτρα – όπως περαιτέρω απελευθέρωση της οικονομίας, μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη και ρύθμιση στο καταλανικό πρόβλημα – που χρειάζεται η Ισπανία. Στην οικονομία υπάρχει ο κίνδυνος ανατροπής σε όλη την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Είναι εντυπωσιακό ότι οι ψηφοφόροι δεν έχουν καμία διάθεση να ανταμείψουν τον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι και το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) για τις κυβερνητικές προσπάθειες ανάκαμψης και μεταρρύθμισης της οικονομίας. Εάν είναι απογοητευμένοι με το ΡΡ, είναι εξίσου εντυπωσιακό ότι δεν στρέφονται ούτε στην αντιπολίτευση των Σοσιαλιστών.

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της Metroscopia που έγινε για λογαριασμό της El Pais, το ΡΡ έρχεται τρίτο με ποσοστό στήριξης 18,6%. Πρώτο βρίσκεται το νέο ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα των Podemos, με 22,5% και οι Σοσιαλιστές έρχονται δεύτεροι με 20,2%.

Ένα νέο κόμμα, που τοποθετείται στην κεντροδεξιά, οι Ciudadanos, πλησιάζει το ποσοστό του ΡΡ καθώς έχει 18,4%. Με άλλα λόγια, όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά, αλλά κανένα κόμμα δεν φαίνεται πως μπορεί να κερδίσει αυτοδυναμία.

Πώς εξηγείται η προφανής κατάρρευση του μέχρι πρότινος άφθαρτου δικομματικού συστήματος;

Αδιαμφισβήτητα, το ΡΡ προσπαθεί να ευνοηθεί από την οικονομική ανάκαμψη της Ισπανίας, επειδή οι ψηφοφόροι δεν το βλέπουν ως ανάκαμψη και το ΡΡ δεν μπορεί να διεκδικήσει όλα τα εύσημα. Το ποσοστό της ανεργίας στην Ισπανία βρίσκεται σχεδόν στο 24%. Επίσης, η Ryanair αρχίζει τις πτήσεις μεταξύ Castellon και Βρετανίας εν μέρει για να ικανοποιήσει τη ζήτηση νέων άνεργων Ισπανών που πήγαν σε βρετανικές πόλεις αναζητώντας εργασία.

Το βιοτικό επίπεδο εκατομμυρίων Ισπανών παραμένει πιεσμένο. Προς το παρόν, η όποια οικονομική ανάπτυξη αποδίδεται εξίσου στην αντισυμβατική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και στη δημοσιονομική πολιτική και τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις της ισπανικής κυβέρνησης.

Όμως, ο άλλος σημαντικός λόγος για τη φτωχή εικόνα του ΡΡ στις δημοσκοπήσεις δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με την οικονομία. Έχει να κάνει με την πολιτική – και ειδικότερα με το αίσθημα μεταξύ μεγάλου αριθμού των ψηφοφόρων ότι το πολιτικό σύστημα στη μετά Φράνκο εποχή έχει υποστεί μη αναστρέψιμη απαξίωση.

Εάν δεν υπήρχαν τα σκάνδαλα διαφθοράς που κατέκλυσαν ορμητικά τόσο το ΡΡ όσο και τους αντιπολιτευόμενους Σοσιαλιστές, ούτε οι Podemos ούτε οι Ciudadanos θα είχαν τόσο υψηλά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Η συνηθισμένη απάντηση του κ. Ραχόι στο θέμα της διαφθοράς είναι, ουσιαστικά, πως η Ισπανία δεν βρίσκεται σε χειρότερη θέση από ό,τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πως λίγα σάπια μήλα δεν θα σαπίσουν και τα γερά.

Οι Ισπανοί όμως δεν αποδέχονται αυτόν τον εφησυχασμό. Εντείνει την πεποίθησή τους ότι η ισπανική κοινωνία απομακρύνεται όλο και περισσότεροι από την πολιτική τάξη που διοικεί τη χώρα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Αυτές οι εξελίξεις, όπως και οι οικονομικές συνθήκες, είναι οι αιτίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μετεκλογική αναστάτωση.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation