Η Ουάσιγκτον χάνει τη μάχη εξουσίας στην Ασία

Η υπόθεση της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών (ΑΙΙΒ) εξελίσσεται σε διπλωματικό φιάσκο για τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον έστησε μία μάχη εξουσίας με την Κίνα, την οποία στη συνέχεια έχασε, στέλνοντας άθελά της σήμα για τη μετατόπιση της ισχύος και της επιρροής που παρατηρείται τον 21ο αιώνα.

Από το 2013, όταν η Κίνα δήλωσε την πρόθεσή της να δημιουργήσει την τράπεζα, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να πείσουν τους εταίρους τους να μποϊκοτάρουν το νέο θεσμό. Οι Αμερικάνοι υποστήριξαν ότι η υποστηριζόμενη από την Κίνα τράπεζα μπορεί να ακολουθήσει λιγότερο σχολαστικούς κανόνες δανεισμού από ό,τι η Παγκόσμια Τράπεζα ειδικότερα σε ό,τι αφορά θέματα όπως το περιβάλλον και η διαφάνεια.

Ήταν όμως επίσης πολύ σαφείς ότι επρόκειτο για μάχη εξουσίας. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει έδρα στην Ουάσιγκτον και ο πρόεδρος της ήταν ανέκαθεν Αμερικανός. Η ΑΙΙΒ, που θεωρείται πιθανώς ανταγωνιστής της Παγκόσμιας Τράπεζας, θα έχει έδρα στη Σαγκάη και η Κίνα θα είναι ο βασικός της μέτοχος.

Αρχικά, η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Αυστραλία αποφάσισαν να μη συμμετέχουν, όπως έκαναν και τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κράτη. Όμως η είδηση ότι η Βρετανία σκοπεύει τώρα να συμμετάσχει στη νέα τράπεζα ως ιδρυτικό μέλος φαίνεται ότι δημιουργεί ένα αποφασιστικό ρήγμα στο αντιΑΙΙΒ μέτωπο.

Πέρασα την προηγούμενη εβδομάδα στη Νότιο Κορέα και οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι είναι θέμα χρόνου μέχρι να υπογράψει και η Σεούλ. Η Αυστραλία ήδη αναθεωρεί τη στάση της και άλλα μεγάλα κράτη ακολουθούν το παράδειγμα της Βρετανίας (σ.σ.: ήδη ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ανακοίνωσε πως η Γερμανία θα γίνει ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ΑΙΙΒ). Έτσι, οι μόνες σημαντικές χώρες που θα βρίσκονται εκτός αυτής θα είναι η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ. Κι αυτό θα δείχνει πολύ αρνητικό για τις ΗΠΑ. Αντί να συγκεντρώνει τους φίλους της σε μία οργανωμένη αντίδραση προς ένα ελλαττωματικό θεσμό, το επεισόδιο με την ΑΙΙΒ κινδυνεύει να δείξει ότι η Ουάσιγκτον είναι απομονωμένη και οξύθυμη.

Από την άλλη πλευρά, η υπόθεση αυτή αποδεικνύεται ενθαρρυντική για την Κίνα μετά από δύο χρόνια στην κλιμακούμενη μάχη εξουσίας της με τις ΗΠΑ για το ποιος θα έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στην Ασία. Αναλαμβάνοντας όλο και πιο επιθετική στάση στις εδαφικές της διαμάχες με τα γειτονικά της κράτη, χωρίς να το θέλει η Κίνα προκάλεσε την ενίσχυση της αμερικανικής θέσης, καθώς αρκετές χώρες της περιοχής -όπως οι Φιλιππίνες, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Ινδία- κινήθηκαν για να ενισχύσουν τους διπλωματικούς και αμυντικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ.

Η Κίνα όμως φαίνεται πως έμαθε από τα λάθη της. Τους τελευταίους μήνες δείχνει λιγότερο συγκρουσιακή προς τα γειτονικά της κράτη και μάλιστα τονίζει τη βούλησή της να ενισχύσει τους οικονομικούς δεσμούς – μίλησε μάλιστα για το νέο Δρόμο Μεταξιού για το εμπόριο και τις υποδομές στην Κεντρική Ασία και για «ναυτικό δρόμο μεταξιού» στη θάλασσα της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η ΑΙΙΒ μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο στη χρηματοδότηση αυτών των πρωτοβουλιών.

Στόχος είναι να πειστούν τα ασιατικά κράτη ότι δεν αντιμετωπίζουν απειλή από την άνοδο της Κίνας, αντιθέτως μάλιστα ενδέχεται να ευνοηθούν από τον αυξημένο της πλούτο. Τα περισσότερα γειτονικά προς αυτή κράτη -όπως επίσης οι Βρετανοί που έχουν τις δικές τους ελπίδες για την προσέλκυση κινεζικών επενδύσεων- φαίνεται πως έχουν καταλήξει ότι θα ήταν ανόητο να μη συμμετέχουν.

Το επεισόδιο με την ΑΙΙΒ δείχνει πως στη μάχη για την επιρροή της Ασίας το ισχυρό χαρτί της Κίνας είναι η αυξανόμενη οικονομική της ισχύς. Αντιθέτως, το ισχυρότερο χαρτί της Ουάσιγκτον είναι η στρατιωτική της δύναμη και το δίκτυό της με τις υφιστάμενες αμυντικές συμφωνίες. Οι χώρες που βρίσκονται στο ενδιάμεσο αντιμετωπίζουν δίλημμα. Η Ιαπωνία, η Αυστραλία, οι Φιλιππίνες και η Νότιος Κορέα έχουν αμυντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ. Όλες τους όμως έχουν πλέον σημαντικά μεγαλύτερο εμπόριο με την Κίνα, παρά με τις ΗΠΑ.

Η Νότιος Κορέα για παράδειγμα στηρίζεται στην αμερικανική ισχύ για να αντιμετωπίσει τη Βόρειο Κορέα και ίσως -κάποια στιγμή- ως αντιστάθμισμα κινδύνου έναντι στην ίδια την Κίνα. Η Κίνα όμως πλέον αγοράζει περισσότερο από το 25% των εξαγωγών της χώρας, έναντι 12% που αγοράζουν οι ΗΠΑ.

Ως αποτέλεσμα, οι Νοτιοκορεάτες βρίσκονται συχνά διχασμένοι ανάμεσα σε δύο κατευθύνσεις. Η ΑΙΙΒ είναι ένα απτό παράδειγμα. Ένα άλλο είναι η έντονη συζήτηση που επικρατεί στη χώρα για το εάν πρέπει να αποδεχθεί ή όχι η Σεούλ το αίτημα της Ουάσιγκτον να εγκαταστήσει αντιπυραυλικό σύστημα που θα μπορούσε να είναι χρήσιμο στην άμυνα έναντι της Βορείου Κορέας, το οποίο όμως οι Κινέζοι βλέπουν ως απειλή για τη δική τους ασφάλεια.

Το επεισόδιο με την ΑΙΙΒ θα εντείνει τα κίνητρα για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις για τη Συνεργασία Υπερειρηνικού, μία εμπορική συμφωνία που θα μπορούσε να ενώσει 12 κράτη του Ειρηνικού, η οποία όμως δεν περιλαμβάνει την Κίνα. Για μία ακόμη φορά, οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι είναι θέμα διατήρησης των προτύπων οικονομικής διαφάνειας και όχι προσπάθεια δημιουργίας αντικινεζικού μπλοκ. Ακόμη και κάποιοι από τους συμμάχους της Ουάσιγκτον όμως δεν πείθονται από αυτό το επιχείρημα και μερικοί ψιθυρίζουν ότι είναι κάπως περίεργο να δημιουργηθεί μία νέα εμπορική συμφωνία που να αποκλείει την Κίνα, την ηγέτιδα εμπορική δύναμη στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού.

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν από αυτό το μπρα ντε φερ στην Ασία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα επικρατήσει η αμερικανική στρατιωτική ισχύς ή η οικονομική δύναμη της Κίνας. Η απάντηση διαφέρει κατά περίπτωση. Σε γενικές γραμμές όμως, όσο περισσότερο μία χώρα νιώθει απειλή από την Κίνα, τόσο πιο πιθανό είναι να γείρει προς την πλευρά των ΗΠΑ. Για αυτό η Ιαπωνία θα είναι πιθανότατα το τελευταίο ασιατικό κράτος που θα μπει στην ΑΙΙΒ.

Αντιθέτως, εάν η Κίνα έχει τη σύνεση να μη δείχνει τόσο συχνά την ισχύ της, τότε μπορεί να δει την οικονομική της ισχύ να μεταφράζεται και σε μεγαλύτερο πολιτικό και διπλωματικό βάρος – ακόμη και με στενούς συμμάχους της Ουάσιγκτον.

Υπήρξε μία περίοδος κατά την οποία ο κόσμος υποτασσόταν στο ισχυρό δολάριο. Η περίπτωση της ΑΙΙΒ όμως δείχνει ότι αυτές τις ημέρες πολλοί από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ έχουν την προσοχή τους στραμμένη στο γουάν... 

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation