Τα όπλα στην Ουκρανία είναι... μισή λύση στο πρόβλημα

Ο Vladimir Putin δέχτηκε την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Η εμπειρία του παρελθόντος, δείχνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν θα κρατήσει τις υποσχέσεις του. Ο στόχος του κ. Putin είναι να αφοπλίσει την δύση. Η δύση πρέπει να αποφασίσει αν θα εξοπλίσει την Ουκρανία. 

Για τις παλιές καραβάνες που παρακολούθησαν το Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου, τα επιχειρήματα όσον αφορά την παροχή αμυντικού οπλισμού στο Κίεβο, απηχούσαν τους βαλκανικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990. Τότε, οι Βόσνιοι κατακλύζονταν από τις επιδρομές των Σέρβων. Σήμερα η Ουκρανία βογκάει υπό την στρατιωτική ισχύ της ρεβανσιονιστικής Ρωσίας. 

Η διαμάχη σοβεί από τότε που η Μόσχα αποφάσισε να προσαρτήσει την Κριμαία και να διασπείρει ρωσικές δυνάμεις για να κινητοποιηθούν αποσχιστές στην ανατολική Ουκρανία. Κανείς δεν διαφωνεί με την δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel, ότι η ρωσική επιθετικότητα «αποτελεί βαθιά απειλή για την ευρωπαϊκή τάξη. Πολλοί όμως διαφώνησαν από το σημείο που συμπέρανε ότι η διπλωματία και οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι το όριο της δυτικής αντίδρασης.

Το ερώτημα «να τους δώσουμε όπλα;» είχε τεθεί και όταν οι δυνάμεις των Σέρβων και των Κροατών επέλαυναν στο καταπονημένο κρατίδιο της Βοσνίας Ερζεγοβίνης. Το εμπάργκο όπλων που επέβαλε ο ΟΗΕ στη πρώην Γιουγκοσλαβία, εξασφάλισε το στρατιωτικό πλεονέκτημα των Σέρβων. Καθώς οι Βόσνιοι αποκόβονταν, η δύση παράμενε διχασμένη για το εάν πρέπει να τους εξαιρέσει από το εμπάργκο. Τότε, όπως και σήμερα, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη είχαν αποφασίσει να κρατήσουν τις δυνάμεις τους μακριά από την μάχη.

Η μια πλευρά ισχυριζόταν ότι οι Βόσνιοι έχουν το δικαίωμα της αυτοάμυνας. Αν η δύση παρέμενε αμέτοχη, θα έπρεπε αν μη τι άλλο να κοιτάξουν να ισορροπήσουν στο πεδίο της μάχης. Η Βοσνία, στο κάτω-κάτω ήταν αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ ως ανεξάρτητο κράτος. Η Σερβία του Slobodan Milosevic δεν είχε κανένα κίνητρο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αφού υπερτερούσε στο πεδίο των μαχών. Οπότε η πλευρά της ηθικής και του realpolitik έδωσε την ίδια απάντηση.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν πολλοί που έλεγαν ότι ο εξοπλισμός των Βοσνίων το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να ανεβάσει τους αριθμούς των νεκρών. Οι Σέρβοι θα κλιμάκωναν τις επιθέσεις και ο νέος εξοπλισμός θα απέτρεπε τους Βόσνιους από τις διαπραγματεύσεις. Και πώς θα μπορούσε η δύση να τραβήξει μια καθαρή γραμμή ανάμεσα στον εξοπλισμό της Βοσνίας και στην αποστολή των δικών της δυνάμεων; Και αυτή η πλευρά θεώρησε ότι συντάσσεται με τον ηθικό ρεαλισμό.

Οι παραλληλισμοί με την Ουκρανία δεν είναι, βεβαίως, ακριβείς. Η Ρωσία του Putin δεν είναι η Σερβία του Milosevic. Ορισμένοι παράγοντες έχουν αλλάξει ρόλους. Η κα Merkel εμφανίζεται φιλειρηνική, ενώ ο προκάτοχός της Helmut Kohl είχε ζητήσει το 1993 την άρση του εμπάργο όπλων για την Βοσνία. Ο Αμερικανός πρόεδρος Bill Clinton αρχικά υποστήριξε την ιδέα της αποστολής όπλων αλλά μετά άλλαξε γνώμη. Η Βρετανία και η Γαλλία, που συνεισέφεραν στις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, ήταν στην αντιπολίτευση. Απηχώντας τις δηλώσεις Merkel στο Μόναχο, ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας είπε ότι η άρση του εμπάργο θα ήταν κίνηση απελπισίας που θα διόγκωνε την διαμάχη.

Παρά τις διαφορές, το ερώτημα που τίθεται στην δύση είναι το ίδιο. Η ευρωπαϊκή ασφάλεια εξαρτάται από το εδαφικό απαραβίαστο. Αν τα κράτη μπορούν να επεκτείνουν τα σύνορά τους εισβάλλοντας στους γείτονες, τότε θα επιστρέψουμε στις αρχές του 20ου αιώνα. Η εγγυήσεις ασφαλείας που κατατέθηκαν στο μνημόνιο της Βουδαπέστης, σε αντάλλαγμα για την παράδοση του πυρηνικού οπλισμού του Κιέβου, ήταν ομόφωνες. Ο ρωσικός ρεβανσιονισμός εκτείνεται πέρα από τη ν Ουκρανία. Πόσο μακριά θα φτάσουν όμως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη για να προστατεύσουν την μεταπολεμική τάξη πραγμάτων;

Όχι πολύ μακριά, λέει η κα Merkel. Η διπλωματία της αντικρούει αυτό που είναι κατ’ιδίαν παραδεκτό, ότι ο κ. Putin δεν θα εγκαταλείψει αυτό που αποκαλεί Νέα Ρωσία, Novorossiya. Το πιθανότερο αποτέλεσμα της πρόσφατης συμφωνίας στο Μινσκ είναι μια πρόσκαιρη νηνεμία. Το νόημα της γερμανικής στρατηγικής είναι να σταματήσει την προώθηση της Ρωσίας, τοποθετώντας το Ντόνμπας μαζί με την Νότιο Οσετία, την Αμπχαζία και την Υπερδνειστερία στις θέσεις των παγωμένων πεδίων μάχης. Η δύση πρέπει να κάνει υπομονή, λέει η Καγκελάριος, όπως έκανε και στην ψυχροπολεμική περίοδο. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου και οι κυρώσεις θα κάνουν την δουλειά. Αν δοθούν όπλα στο Κίεβο, θα είναι σαν να προσκαλείται η Μόσχα να κλιμακώσει την διαμάχη. 

Η ανταποδοτική απάντηση είναι ότι η δύση έχει χρέος να βοηθήσει την Ουκρανία να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Αν παραδοθεί στις εδαφικές προσαρτήσεις του κ. Putin θα τονώσει τον ρεβανσιονισμό του. Αν εξοπλιστεί καλύτερα ο ουκρανικός στρατός, θα αλλάξουν οι νοοτροπίες στην Μόσχα. Ο κ. Putin σίγουρα θα στείλει μια στρατιά, αλλά το βαρύ κόστος σε θύματα θα βάλει τέλος στο πρόσχημα της «δυτικής συνωμοσίας» εγκλωβισμού της Ρωσίας. 

Προσωπικώς κλίνω προς την δεύτερη πορεία. Ο κ. Putin θεωρεί την δύση παρηκμασμένη και αδύναμη. Το μήνυμα από το Μόναχο ήταν ότι η Μόσχα κατοικεί σε ένα παράλληλο σύμπαν. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergei Lavrov, αντιμετωπίστηκε με χλευασμό όταν επανέλαβε πρόσφατα την γνωστή επωδό ότι για την ουκρανική κρίση φταίνε οι φασίστες που καθοδηγούν οι ΗΠΑ. Κάπου θα πρέπει να μπει ένα όριο στην αχαλίνωτη φαντασία. 

Θα πρέπει όμως να γίνει κατανοητό ότι ο εξοπλισμός της Ουκρανίας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, η μισή λύση. Τα σύγχρονα αμυντικά όπλα δεν θα ανατρέψουν τα στρατιωτικά δεδομένα στα εδάφη του Ντόνμπας. Η Ουκρανία δεν μπορεί να νικήσει μόνη της τον ρωσικό στρατό. 

Τα μαθήματα από τα Βαλκάνια είναι σωτήρια. Το εμπάργο του ΟΗΕ διατηρήθηκε και οι σφαγές συνεχίστηκαν. Ο Milosevic σύρθηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την άμεση παρέμβαση του ΝΑΤΟ μετά την μαζική σφαγή στην Σρεμπρένιτσα. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama δεν προτίθεται να αποστείλει αμερικανικά πολεμικά στην Ουκρανία. 

Από μια άποψη, η κα Merkel έχει δίκιο. Η δύση θα πρέπει να παίξει το μακροχρόνιο παιχνίδι: Διατήρηση των κυρώσεων για όσο καταλαμβάνουν οι ρωσικές δυνάμεις την Κριμαία και το Ντόνμπας και παροχή χρηματοοικονομικής και άλλης βοήθειας σε βαθμό που να μπορέσει να αναδειχθεί ό,τι μείνει από την Ουκρανία σε ένα επιτυχές, δημοκρατικό κράτος.

Το ερώτημά μου είναι απλό: Έχει την απαραίτητη υπομονή και αποφασιστικότητα η Γερμανίδα καγκελάριος;

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation