Τι θα κάνει ο Ντράγκι με τις ελληνικές τράπεζες

Ο Μάριο Ντράγκι βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της πολιτικής σκηνής. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναμένεται να παίξει βασικό ρόλο κατά τη λήψη αποφάσεων για τη μοίρα των ελληνικών τραπεζών και τελικά για την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ενιαίου νομίσματος.

Η ΕΚΤ έχει τη δύναμη να περιορίσει απότομα την πρόσβαση των ελληνικών τραπεζών στη ρευστότητά της από την 1η Μαρτίου, όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δήλωσε ότι θα βγει από το επίσημο πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, που δηλώνει ότι θα συνεχίσει να συνομιλεί με τους βασικούς πιστωτές όπως η ΕΚΤ, θέλει να εφαρμοστεί μέχρι τα τέλη Μάιου ένα νέο συμβόλαιο με την ευρωζώνη.

Κλείνοντας την στρόφιγγα της ρευστότητας, η ΕΚΤ έχει τη δυνατότητα να ωθήσει την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, πυροδοτώντας μαζική φυγή καταθετών από τις τράπεζες της χώρας. Ή θα μπορούσε να αναγκάσει τους αξιωματούχους στην Αθήνα να καταφύγουν σε  περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων προκειμένου να ανακόψουν τη φυγή της ρευστότητας των καταθετών. Παρά τους κινδύνους, η ΕΚΤ έχει σηματοδοτήσει ότι μένει ανυποχώρητη σε αυτό που εκλαμβάνει ως απειλή από την ελληνική κυβέρνηση, να εγκαταλείψει το πρόγραμμα.

«Αυτό είναι το παιχνίδι του δειλού. Είναι σαφές ότι η ΕΚΤ ασκεί πιέσεις στην Ελλάδα» εξηγεί ο Philippe Legrain, visiting senior fellow στο European Institute του London School of Economics.

Το διαπραγματευτικό ατού της ΕΚΤ είναι το πλαίσιο κανόνων για τα collateral, δηλαδή τη λίστα των τίτλων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να έχουν πρόσβαση στη φτηνή ρευστότητα της κεντρικής τράπεζας, η οποία είναι και το θεμέλιο του χρηματοοικονομικού συστήματος της νομισματικής ένωσης.

Η ΕΚΤ «πειράζει» συνεχώς αυτή τη λίστα. Παρόλα αυτά, οι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι θα διατηρηθεί το μπλόκο στα κρατικά ομόλογα με αξιολόγηση junk –όπως είναι τα ελληνικά- εάν οι εν λόγω χώρες δεν βρίσκονται σε πρόγραμμα στήριξης. Αυτή η δήλωση, όπως και κάποιες προτεινόμενες αλλαγές που θα τεθούν σε εφαρμογή την 1η Μαρτίου, περιορίζουν την χρήση κάποιων τίτλων με κρατική εγγύηση και θα δημιουργήσουν στα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρόβλημα έλλειψης τίτλων επιλέξιμων προς ανταλλαγή για ρευστότητα μέσω των τακτικών λειτουργιών της ΕΚΤ.

Οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν πιο ακριβό έκτακτο δανεισμό από την Τράπεζα της Ελλάδας μέσω του μηχανισμού που η ΕΚΤ αποκαλεί «Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας» (ELA).

Η εθνική κεντρική τράπεζα έχει την απόλυτη δικαιοδοσία του ΕLA, με μόνη προϋπόθεση τη φερεγγυότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Τα βραχυπρόθεσμα γραμμάτια με τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ σκοπεύει να χρηματοδοτήσει την κυβέρνηση από το Φεβρουάριο μέχρι το Μάιο θα μπορούσαν για παράδειγμα να γίνουν αποδεκτά από την Τράπεζα της Ελλάδας.

Η «πυρηνική» επιλογή θα ήταν για την ΕΚΤ να χρησιμοποιήσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων που έχει στο διοικητικό συμβούλιο του ELA και να απαγορεύσει την χρηματοδότηση κηρύσσοντας ουσιαστικά τις ελληνικές τράπεζες αφερέγγυες.

Έτσι όμως, υπονομεύονται τα πρόσφατα στρες τεστ που διεξήγαγε η ΕΚΤ στο χρηματοοικονομικό σύστημα της ευρωζώνης, με τα οποία δόθηκε  πράσινο φως στις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας. Η πέμπτη τράπεζα, η Πειραιώς, έχει ήδη καλύψει το μικρό κεφαλαιακό κενό που είχε στα τέλη του 2013. Από τότε που ολοκληρώθηκαν τα στρες τεστ όμως, η Ελλάδα βιώνει φυγή τραπεζικών καταθέσεων σημαντικής κλίμακας.

Το διοικητικό συμβούλιο συζητά την χρηματοδότηση του ELA σε κάθε συνεδρίαση, περίπου κάθε 15 ημέρες. Η επόμενη συνεδρίαση είναι την Τετάρτη.

Ο Karl Whelan, καθηγητής Οικονομικών το University College Dublin, δηλώνει: «Η ΕΚΤ εργάζεται με την προϋπόθεση ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα θέλει να περάσει την 1η Μαρτίου χωρίς να διαθέτει ρευστότητά για τις τράπεζές της… Δεν είναι όμως, βέβαιο ότι το βλέπει έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ».

Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ επιμείνει, θα δειλιάσει η ΕΚΤ; Η περίπτωση της Κύπρου το 2013, όταν ο Γέοργκ Άσμουσεν, τότε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ εξανάγκασε τη χώρα να προχωρήσει σε συμφωνία με την ΕΕ απειλώντας ότι θα κόψει τις τράπεζές της από τον ELA, δείχνει πως όχι.

Η κρίση της Κύπρου αποτελεί επίσης προηγούμενο για τους περιορισμούς στις κινήσεις των κεφαλαίων. Η επιβολή περιορισμών στην Ελλάδα όμως, θα προκαλούσε ευρύτερο πανικό. «Ό,τι έγινε στην Κύπρο, έγινε στην Κύπρο και η ζωή συνεχίστηκε» δήλωσε ο κ. Whelan και συμπλήρωσε: «Υπάρχει ο κίνδυνος εάν επιβληθούν κεφαλαιακοί έλεγχοι και στην Ελλάδα, να πανικοβληθούν οι καταθέτες και σε άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία, και να νομίζουν πως αυτό είναι κάτι που απλώς κάνουν οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών».

Ο κ. Ντράγκι αναφορικά με την Ελλάδα έχει κρατήσει κλειστά τα χαρτιά του. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί την ισχύ μίας κεντρικής τράπεζας για πολιτικούς στόχους. Το 2011 συνυπέγραψε επιστολή με τον Ζαν-Κλοντ Τρισέ (τον προκάτοχό του στην ΕΚΤ). Τότε ήταν πρόεδρος στην κεντρική τράπεζα της Ιταλίας και με αυτή την επιστολή καλούσε τον πρώην πρωθυπουργό της χώρας να προχωρήσει με ένα αξιόπιστο πλάνο οικονομικών μεταρρυθμίσεων σε μία περίοδο που η ΕΚΤ αγόραζε κρατικό χρέος μέσω του Securities Markets Programme.

Παράλληλα όμως, στο παρελθόν άφησε στα χέρια εκλεγμένων αξιωματούχων αποφάσεις που θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν κάποιες χώρες εκτός ευρωζώνης. Το 2012, όταν η Ελλάδα απείλησε να σκίσει το μνημόνιο, ο πρόεδρος της ΕΚΤ ζήτησε από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης να εγγυηθούν την επιλεξιμότητα των ελληνικών ομολόγων για collateral.

«Θα μου προξενούσε μεγάλη έκπληξη εάν ο κ. Ντράγκι έθετε εαυτόν στην πρώτη γραμμή» δήλωσε ο κ. Legrain και συμπλήρωσε: «Αμφιβάλω εάν ένας μη εκλεγμένος κεντρικός τραπεζίτης θέλει να γίνει ο άνθρωπος που θα διακινδυνεύσει την κατάρρευση της νομισματικής του ένωσης. Τι έχει να κερδίσει εάν γίνει ο κακός;»  

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation