Θα συνεχιστεί η... κάτω βόλτα στις τιμές του πετρελαίου

Ένα από τα πιο απολαυστικά πράγματα που προσφέρει η εργασία στον ενεργειακό κλάδο – τουλάχιστον για έναν ταπεινό οικονομολόγο όπως εγώ – είναι πως οι επιχειρήσεις σκέφτονται και ενεργούν σε χρονική κλίμακα δεκαετιών. Τα έργα κατασκευάζονται για να κρατήσουν 30 με 40 χρόνια αν όχι περισσότερο. Αυτός ο τρόπος λειτουργίας διαφέρει πολύ από εκείνο των κυβερνήσεων, που συχνά λειτουργούν με χρονικό ορίζοντα ωρών και όπου μακροπρόθεσμα σημαίνει… μέχρι τις επόμενες εκλογές.

Απέχει επίσης από τις τηλεπικοινωνίες όπου ο ρυθμός των αλλαγών είναι τόσο έντονος που δεν έχει πλέον κανένα νόημα να σκέφτεται κανείς σε χρονικό ορίζοντα πενταετίας. Η τρέχουσα βουτιά στις τιμές πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα όμως, δείχνει ότι η μακροπρόθεσμη οπτική δεν καθιστά διόλου ευκολότερες τις επενδυτικές αποφάσεις.

Οι περισσότερες επενδύσεις σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, σε πυρηνικά εργοστάσια, αιολικά πάρκα και άλλες πηγές ενέργειας έχουν σχεδιαστεί για να διαρκέσουν κάποιες δεκαετίες. Η κατασκευή τους χρειάζεται χρόνο. Μία εγκατάσταση υγροποιημένου αερίου χρειάζεται έξι με οκτώ χρόνια, ένας σταθμός πυρηνικής ενέργειας χρειάζεται μία δεκαετία ή και περισσότερο ειδικότερα εάν η τεχνολογία δεν είναι δοκιμασμένη ή αποδεικνύεται βασανιστικά περίπλοκη. Η αποπληρωμή της επένδυσης γίνεται μόνο αφού οι εγκαταστάσεις έχουν λειτουργήσει για κάποια χρόνια. Πέρα από αυτό όμως, το λειτουργικό κόστος είναι συνήθως χαμηλό και η ταμειακή ρευστότητα ισχυρή και ασφαλής. Ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι.

Η αμφιβολία προκύπτει από την αβεβαιότητα για τις μελλοντικές τιμές. Μέχρι πρότινος, η κρατούσα άποψη ήταν πως οι τιμές ενέργειας αναπόφευκτα θα αυξηθούν συν τω χρόνω. Τα ορυκτά καύσιμα είναι πεπερασμένα, έχουμε ήδη εκμεταλλευτεί τα εύκολα κοιτάσματα και η επόμενη γενιά θα πρέπει να προχωρήσει στην εκμετάλλευση πιο απομακρυσμένων και ακριβών κοιτασμάτων. Αυτό το σαγηνευτικό επιχείρημα ώθησε τις επιχειρήσεις σε ακόμη πιο βαθιά και δύσκολα νερά.

Τότε γιατί οι τιμές όλων των βασικών πηγών ενέργειας (με την εξαίρεση της πυρηνικής) μειώνονται; Η τιμή του πετρελαίου έχει υποχωρήσει περισσότερο από 30% από τον Ιούνιο και δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Σε πραγματικούς όρους, η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται στο επίπεδο του Νοεμβρίου του 1979, στο αποκορύφωμα της ισλαμικής επανάστασης το Ιράν.  

Το ερώτημα που θέτω κάθε μέρα, είναι εάν η τρέχουσα πτωτική πορεία είναι προσωρινή ή μόνιμη. Κανείς, βεβαίως, δεν γνωρίζει. Δεδομένου ότι η ενεργειακή αγορά είναι πολιτική, οι τιμές μπορεί να είναι ασταθείς. Υπάρχουν όμως, αρκετά επιχειρήματα που στηρίζουν την άποψη ότι οι τιμές θα κινηθούν μακροπρόθεσμα μάλλον πτωτικά και όχι ανοδικά και πως η αναπόφευκτη αστάθεια θα αφορά μία ευρύτερη πτωτική τάση λόγω των δομικών δυνάμεων στον κλάδο. Για πολλές επιχειρήσεις, αυτή η άποψη είναι αιρετική και αποτελεί άμεση απειλή στα σχέδιά τους.

Υιοθετώ αυτή την άποψη για έναν απλό λόγο. Με πολλούς τρόπους, η τεχνολογία αυξάνει την προσφορά και μειώνει τη ζήτηση. Κατά την τελευταία δεκαετία, η τεχνολογία άνοιξε τη δυναμική του σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ, της οποίας ο διεθνής αντίκτυπος γίνεται τώρα αισθητός. Ο άνθρακας απομακρύνεται από την αμερικανική ενεργειακή αγορά, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι διεθνείς τιμές. Ο ανταγωνισμός στο φυσικό αέριο σύντομα θα είναι ο βασικός κανόνας. Η τεχνολογία συνέβαλε επίσης στη βελτίωση της ανάκτησης και στη μείωση του κόστους, φέρνοντας έτσι τον κλάδο σε βαθύτερα νερά, ανοίγοντας παράλληλα νέα κοιτάσματα. Η τεχνολογία μειώνει το κόστος και σε ορισμένα μέρη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως στην ηλικιακή. Τα αυτοκίνητα καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα και πλέον μπορούμε με πολλούς τρόπος να ρυθμίσουμε καλύτερα την ποσότητα της ενέργειας που καταναλώνουμε.

Αυτή η πρόοδος διαχέεται στο σύστημα. Το σημείο κλειδί θα είναι όταν ξεκινήσει στην Κίνα η παραγωγή σχιστολιθικού αερίου και όταν η πρόοδος της ηλιακής ενέργειας φτάσει στην αγορά. Η τεχνολογία όμως, δεν σταματά και οι επενδύσεις που έγιναν ειδικότερα την προηγούμενη δεκαετία, αν και όχι αποκλειστικά, στις ΗΠΑ και την Κίνα θα δημιουργήσουν νέα τεχνολογική πρόοδο.

Το βασικό σημείο είναι πως πρόκειται για δομική αλλαγή που θα συνεχιστεί. Ορισμένες  τεχνικές αλλαγές (όπως για παράδειγμα η υψηλή τεχνολογία και οι επικοινωνίες) ενθαρρύνουν επιπλέον κατανάλωση, αλλά ο συνολικός αντίκτυπος της τεχνολογικής προόδου θα περιορίζει τη ζήτηση, αυξάνοντας παράλληλα την προσφορά. Εάν σε όλο αυτή προστεθεί η παγκόσμια αγωνία για την ενεργειακή ασφάλεια, η οποία οδηγεί τα περισσότερα κράτη στην επιδότηση τουλάχιστον μίας  πηγής ενέργειας, τότε έχουμε την συνταγή για μακροπρόθεσμη πτωτική πορεία στις τιμές ενέργειας.

Τι μπορούν να κάνουν για όλα αυτά οι εταιρίες που έχουν επενδύσει;

Το πρώτο βήμα είναι να αναβάλουν τα ακριβά  έργα – τάση που είναι ήδη εμφανής. Ακριβά έργα LNG θα αναβληθούν και θα υπάρξει μεγάλος όγκος «εγκλωβισμένου» αερίου ανά τον κόσμο.

Τα περισσότερα έργα της Αρκτικής θα αναβληθούν επ’ αόριστον. Αυτό είναι μεν σοφό, αλλά πολλές επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν να βρουν εναλλακτικά έργα χαμηλού κόστους για να διατηρήσουν ζωντανές τις δραστηριότητές τους κατά τη δεκαετία του 2020. Το δεύτερο βήμα, κατά συνέπεια, είναι να επικεντρωθούν στο κόστος έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι μπορούν να αναπτύξουν έργα καταγράφοντας κέρδος, ακόμη και με τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα.

Η εμπειρία υποδεικνύει πως οι επιχειρήσεις θα καταφέρουν να μειώσουν το κόστος τους. Αναμένονται δύσκολες ημέρες για τον κλάδο υπηρεσιών ενέργειας, που αναπτύχθηκε με τιμή πετρελαίου άνω των 100 δολ. ανά βαρέλι. Περικοπές όμως, θα γίνουν. Ο κλάδος έχει επιβιώσει σε χειρότερες καταστάσεις από αυτή.

Εάν ακόμη αμφιβάλλετε, σκεφτείτε το εξής: Από την στιγμή που οι τιμές αρχίζουν να υποχωρούν, η λογική αντίδραση του κλάδου θα είναι να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες στις οποίες θα μπορούν να μειωθούν περαιτέρω.

Υπάρχουν όρια στις περικοπές που μπορούν να γίνουν, αλλά ακόμη απέχουμε πολύ από αυτό το σημείο. 

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation