El Erian: Τα τρία σενάρια για τις αγορές

Ο δείκτης Dow Jones κατέγραψε κινήσεις μεγαλύτερες των 100 μονάδων  -και προς τις δύο κατευθύνσεις- σε πολλές συνεδριάσεις κατά τη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, με αποτέλεσμα να διαπιστώνεται εντυπωσιακή επιστροφή στη χρηματιστηριακή μεταβλητότητα. Οι ευρύτερες επιπτώσεις, όμως, δεν είναι σαφείς, αν μη τι άλλο γιατί δεν είναι σαφείς ούτε οι πιθανές αιτίες.

Οι αγορές ενδιαφέρονται για αυτήν την αμφίδρομη μεταβλητότητα, επειδή επηρεάζει τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου. Όσο χαμηλότερη η μεταβλητότητα, τόσο μικρότερες είναι οι πιθανότητες να βρεθούν οι επενδυτές εκτός, λόγω των ταχύτατων διακυμάνσεων στις τιμές, και όσο μεγαλύτερη η μεταβλητότητα τόσο υψηλότερο το δέλεαρ για τις τοποθετήσεις ρίσκου.

Κατά συνέπεια, δεν αποτελεί έκπληξη ότι μετά από τέσσερα χρόνια χαμηλής μεταβλητότητας οι επενδυτές ενθαρρύνονται να αναλάβουν  μεγαλύτερο ρίσκο από όσο δικαιολογούν τα θεμελιώδη. Πράγματι, ένας στόχος της αντισυμβατικής νομισματικής πολιτικής είναι να μειωθεί η μεταβλητότητα, ώστε να δοθεί ώθηση στις τιμές των τίτλων και να πυροδοτηθεί θετική οικονομική αντίδραση από την πλευρά των νοικοκυριών (που τώρα είναι πλουσιότερα) και των οικονομιών (που τώρα έχουν κινητοποιηθεί). Για να προωθηθεί με άλλα λόγια η υψηλότερη ανάληψη χρηματοοικονομικού κινδύνου όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως μέσο για την ενίσχυση της ανάληψης οικονομικού κινδύνου.

Υπό αυτήν την έννοια, οι πρόσφατες διακυμάνσεις του Dow Jones είναι αξιοσημείωτες καθώς έπονται μίας περιόδου ασυνήθιστης ηρεμίας για τις αγορές, εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων και οικονομικών εκπλήξεων.

Υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις, με διαφορετικές επιπτώσεις για την οικονομία και τις αγορές:

• Πρώτον, η μεταβλητότητα είναι αποτέλεσμα προσωρινών αναταράξεων σε άλλες οικονομίες,  ο αντίκτυπος των οποίων θα είναι παροδικός και αναστρέψιμος.
• Δεύτερον, σηματοδοτεί την επικείμενη μετάβαση πολιτικής κατά την οποία ορισμένες κεντρικές τράπεζες δεν θέλουν πλέον να περιορίσουν τη μεταβλητότητα, ενώ άλλες θέλουν.
• Τρίτον, αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη συλλογική ανικανότητα των κεντρικών τραπεζών να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Με βάση το πρώτο σενάριο, είναι μόνο θέμα χρόνου μέχρις ότου οι κεντρικές τράπεζες καταφέρουν να περιορίσουν τη μεταβλητότητα. Σε αυτήν την περίπτωση, οι τρέχουσες διακυμάνσεις του Dow Jones μπορεί να ερμηνευθούν περισσότερο ως θόρυβος παρά ως σημάδι. Δεν υποδηλώνουν κάποια σημαντικά σημεία καμπής για την οικονομία ή την πολιτική, καθώς ο κόσμος εξακολουθεί να ισορροπεί σε μία κατάσταση με χαμηλή ανάπτυξη και αντίστοιχη πολιτική. Επιπλέον, με ελάχιστο αντίκτυπο στη μεταβλητότητα των επιτοκίων, δεν υπάρχει άμεση ανησυχία για τις προοπτικές των κρατικών ομολόγων ή για τοποθετήσεις ρίσκου όπως οι μετοχές.

Στη δεύτερη περίπτωση, η μεταβλητότητα σηματοδοτεί ότι υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για ελεγχόμενες αλλαγές πολιτικής που θα επιφέρουν οι οικονομικές εξελίξεις. Με την αμερικανική οικονομία να βρίσκεται σε πορεία ίασης, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα εξετάσει το ενδεχόμενο εξομάλυνσης της πολιτικής της, μειώνοντας ακόμη ταχύτερα την παρατεταμένη στήριξη στα αντισυμβατικά εργαλεία - ειδικότερα υπό το ενδεχόμενο των αυξανόμενων ανησυχιών για τις επιπτώσεις της ανισότητας, της υπερβολικής ανάληψης ρίσκου, της λειτουργίας των αγορών και, κατά συνέπεια, της χρηματοοικονομικής σταθερότητας.

Σε αυτό το σενάριο, η κίνηση της Fed να επιβεβαιώσει την προηγούμενη εβδομάδα τον τερματισμό του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης θα ακολουθηθεί από σταδιακή αύξηση των επιτοκίων. Η αρχική μεταβλητότητα που σηματοδοτεί αυτήν τη μετάβαση πολιτικής θα ανοίξει τον δρόμο για νέα σταθερότητα με την έννοια των ισχυρότερων θεμελίων για τις τοποθετήσεις ρίσκου - μίας οικονομικής ανάκαμψης που στηρίζεται από ισχυρά θεμελιώδη και όχι από αντισυμβατική πολιτική. Εν τω μεταξύ, η μεταβλητότητα στα επιτόκια επίσης θα ενισχυθεί, καθιστώντας τα ομόλογα λιγότερο ελκυστικά, αν και μόνο οριακά καθώς η αύξηση των επιτοκίων θα γίνει ήπια.

Ο περιορισμός της μεταβλητότητας στα χρηματιστήρια και με τα δύο αυτά σενάρια σημαίνει πως δεν υπάρχει η ανάγκη να προχωρήσουν οι αγορές σε πτωτική προσαρμογή των προσδοκιών τους για τις μελλοντικές αποδόσεις των τοποθετήσεων ρίσκου, ειδικότερα εάν οι άλλες κεντρικές τράπεζες κάνουν περισσότερα (όπως αποδείχθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με την Τράπεζα της Ιαπωνίας και όπως σύντομα θα γίνει με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα).

Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, με το τρίτο σενάριο που αναφέρεται στη μείωση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής. Σε αυτήν την περίπτωση, οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν την ίδια ικανότητα στην αντιμετώπιση των συνολικών επιπτώσεων των γεωπολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων. Αυτό σημαίνει ότι η χρηματιστηριακή μεταβλητότητα θα μετατραπεί σε υψηλότερο μακροπρόθεσμο μέσο όρο.

Προς το παρόν, φαίνεται πως έχει υιοθετηθεί το πρώτο σενάριο. Γι’ αυτό υπήρξε εντυπωσιακά γρήγορη και ισχυρή ανάκαμψη από τις ζημίες που καταγράφηκαν το πρώτο μισό του Οκτωβρίου. Οι επενδυτές όμως, εύλογα, δεν είναι ιδιαίτερα χαλαροί ως προς την κορύφωση της μεταβλητότητας. Η ανάκαμψη αφορά λιγότερο πειστικά στοιχεία επί του εδάφους και περισσότερο επαναλαμβανόμενες υποθέσεις της αγοράς κατά τη διάρκεια παρατεταμένης περιόδου πειραματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών. 

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation