Δεν αρκούν οι ΗΠΑ για να σώσουν την παγκόσμια οικονομία

Το κλίμα κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ουάσιγκτον ήταν αρκετά κακό, αλλά τις επόμενες ημέρες στις αγορές αποδείχθηκε πολύ χειρότερο. Εκείνες τις ημέρες, το μείζον θέμα ήταν η ευρωζώνη. Τώρα όμως, το μείζον θέμα φαίνεται πως είναι οι ΗΠΑ. Η ταχύτατη υποχώρηση των αποδόσεων στα αμερικανικά Treasuries και η πτωτική πορεία των χρηματιστηριακών αγορών είναι σε γενικές γραμμές συμβατή με το σενάριο μίας αμερικανικής οικονομίας η οποία – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο – κατεβάζει ταχύτητα.

Παρόλα αυτά, δύσκολα εξηγεί κανείς γιατί κάποια σχεδόν αδύναμα οικονομικά μεγέθη για τις ΗΠΑ – εκ των οποίων το πιο τρανταχτό ήταν οι λιανικές πωλήσεις – μπόρεσαν να προκαλέσουν τέτοιο πανικό.

Υπάρχουν κι άλλα πράγματα που συμβαίνουν. Η ανησυχία για τον ιό Έμπολα έχει ενισχυθεί όπως και η νευρικότητα για τα ελληνικά spread. Ο κόσμος όμως, αρχίζει – αν και καθυστερημένα – να ανησυχεί ότι η αμερικανική οικονομία μπορεί να έχει υπονομευθεί από τις αρνητικές εξελίξεις σε άλλα σημεία του πλανήτη.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ οδηγούν και ο υπόλοιπος κόσμος ακολουθεί. Θεωρούν ότι η αμερικανική οικονομία είναι η ατμομηχανή ενός τρένου και οι άλλες οικονομίες είναι τα βαγόνια που ακολουθούν. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάκαμψη ξεκινά στις ΗΠΑ και τελικά θα συμπαρασύρει ανοδικά τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτή ήταν σε γενικές γραμμές η κρατούσα άποψη στις αρχές του έτους. Οι ΗΠΑ σημείωσαν καταφανώς καλύτερη πορεία. Ήταν μόνο θέμα χρόνου μέχρις ότου βελτιωθούν οι οικονομικές συνθήκες και στον υπόλοιπο κόσμο.

Ομολογουμένως κάποιοι φοβήθηκαν πως η ανάκαμψη των ΗΠΑ θα οδηγούσε και σε υψηλότερα επιτόκια. Όπως όμως, σημείωσε και ο Stanley Fisher, ο αντιπρόεδρος της Federal Reserve, "η σύσφιξη θα μπορούσε να γίνει μόνο εάν υπήρχε το υπόβαθρο ενίσχυσης της αμερικανικής οικονομίας η οποία θα ευνοούσε άμεσα τους εμπορικούς μας εταίρους στο εξωτερικό, ενισχύοντας τη ζήτηση για τις εξαγωγές τους και ενδεχομένως έμμεσα ενισχύοντας την εμπιστοσύνη διεθνώς»

Ορισμένες φορές ωστόσο, μία άλλη παρομοίωση έρχεται στο μυαλό. Σε αυτή την ιστορία, οι ΗΠΑ είναι ο πρώτος αναβάτης που σκαρφαλώνει το γκρεμό. Οι άλλες χώρες δένονται στις ΗΠΑ με σχοινιά. Ο ρυθμός της ανάβασης εξαρτάται από το βάρος του χρέους που κουβαλά κάθε χώρα. Μία λάθος κίνηση από τις ΗΠΑ θα καταστρέψει όλη την επιχείρηση. Οι ΗΠΑ όμως, θα καταφέρουν να φτάσουν στην κορυφή μόνο εάν και οι άλλοι καταγράφουν σταθερή πρόοδο. Προς το παρόν, κινδυνεύουν περισσότερο να χάσουν το βηματισμό τους, συμπαρασύροντας πτωτικά τις ΗΠΑ.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι να υποστηρίξει κανείς ότι η συγκεκριμένη παρομοίωση είναι πιο σωστή. Η απομόχλευση είναι το τεράστιο βάρος που κουβαλά η κάθε χώρα και δεν φαίνεται φως το τέλος του τούνελ καθώς το χρέος παραμένει σε αξιοσημείωτα υψηλά επίπεδα. Το μερίδιο της αμερικανικής οικονομίας στην παγκόσμια πίτα συρρικνώνεται και κατά συνέπεια δεν ασκεί την ίδια δύναμη βαρύτητας στον υπόλοιπο κόσμο.

Επιπλέον, οι οικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις σε άλλες χώρες, αναδιαμορφώνουν την οικονομική απόδοση των ΗΠΑ όλο και περισσότερο με τρόπους που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν μπορούν εύκολα να αντισταθμίσουν.

Σκεφτείτε για παράδειγμα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη: χρέος, αποπληθωρισμός και – εάν τα τελευταία στοιχεία για τη Γερμανία δείχνουν την τάση – αυξανόμενο κίνδυνο επιστροφής σε ύφεση.

Τα αιτήματα για ποσοτική χαλάρωση μπορεί τελικά να απαντηθούν. Τα στοιχεία από τα προηγούμενα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης – κυρίως στην Βρετανία την περίοδο 2008-09 και στην Ιαπωνία την περίοδο 2012-13 – υποδεικνύουν ότι οι αντισυμβατικές πολιτικές λειτουργούν κυρίως για την εξαγωγή του αποπληθωρισμού από τη μία χώρα στην άλλη λόγω των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται στην αγορά συναλλάγματος. Ένα πολύ ισχυρότερο δολάριο – που θα ήταν το εύλογο αποτέλεσμα καθώς αποκλίνουν οι νομισματικές πολιτικές – θα καθιστούσε αιφνιδιαστικά τις ΗΠΑ ευάλωτες στους παγωμένους ανέμους του αποπληθωρισμού, οι οποίοι – προς το παρόν- παραμένουν στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.

Σε αυτή τη νέα τάξη πραγμάτων, οι ΗΠΑ δεν έχουν πλέον τον έλεγχο της δικής τους μοίρας ούτε και της μοίρας των άλλων. Μπορεί να έχει ανέβει περισσότερο από τους άλλους στον γκρεμό, ενώ οι άλλοι προσπαθούν ακόμη να σώσουν τις οικονομίες τους, αλλά τα σχοινιά που τη δένουν με τους άλλους αναβάτες, δένουν και την οικονομία της με σφιχτούς κόμπους.

Δικαίως οι επενδυτές ανησυχούν.

* Ο Stephen King είναι επικεφαλής ανάλυσης της HSBC και συγγραφέας του «When the Money Runs Out»

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation