Όταν οι CEO... καταρρέουν

Είναι πρόβλημα να συζητάμε για το εργασιακό στρες μόνο όταν προκύπτει κάποια πολύκροτη περίπτωση ψυχικής νόσου. Πλέον, τέτοια συμβάντα είναι συχνά ή τουλάχιστον δημοσιοποιούνται περισσότερο.

Ο Sir Hector Sants για παράδειγμα, πρώην επικεφαλής της βρετανικής ρυθμιστικής αρχής για τον χρηματοοικονομικό κλάδο, παραιτήθηκε τον προηγούμενο μήνα από την ανώτατη θέση που κατείχε στην Barclays αναφέροντας ως αιτία «εξάντληση και στρες».

Ο Antonio Horta-Osoriο, διευθύνων σύμβουλος του Lloyds Banking Group, προ διετίας αναγκάστηκε να πάρει άδεια μετά από συμβουλή των γιατρών. Επέστρεψε στα καθήκοντά του στις αρχές του 2012. Ο Carsten Schloter, διευθύνων σύμβουλος της Swisscom, της μεγαλύτερης ελβετικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών, εκτιμάται ότι αυτοκτόνησε τον Ιούλιο, καθώς στο παρελθόν είχε μιλήσει ανοιχτά για τις αμείλικτες απαιτήσεις της δουλειάς του. Τον προηγούμενο μήνα, ο Pierre Wauthier, οικονομικός διευθυντής της Zurich Insurance, αυτοκτόνησε αφήνοντας σημείωμα όπου μιλούσε για τις δύσκολες εργασιακές συνθήκες.

Αυτά τα γεγονότα είναι πολύ δυσάρεστα, σοκαριστικά και τραγικά για τα άτομα που αφορούν, τους φίλους, τις οικογένειες και τους συναδέλφους τους. Φέρνουν επίσης στην επιφάνεια το πόσο απροετοίμαστη είναι η κοινωνία να χειριστεί θέματα ψυχικής υγείας και υπογραμμίζουν την έλλειψη κατανόησης σε αυτές τις ασθένειες οι οποίες είναι πλέον διαδεδομένες - είναι από τις επικρατέστερες στον κόσμο.

Δεν είμαι ειδικός - πέρα από τη δική μου προσωπική εμπειρία κατάθλιψης την οποία αποκάλυψα τη δεκαετία του 1990, όταν συμφώνησα να συμμετάσχω σε κυβερνητικό πρόγραμμα για τις ψυχικές ασθένειες. Τώρα προεδρεύω σε φιλανθρωπική οργάνωση, τη MQ, η οποία θέλει να συγκεντρώσει σημαντικά κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει την έρευνα που είναι τόσο πολύ απαραίτητη σε αυτό το πεδίο. Γνωρίζω, όμως, αρκετά για να κατανοήσω ότι αυτός είναι ένας τομέας όπου οι επιχειρήσεις μπορούν και πρέπει να παίξουν ηγετικό ρόλο.

Όχι επειδή ο χώρος εργασίας είναι συνήθως το εκκολαπτήριο του στρες. Δεν υπάρχει, άλλωστε, άμεση σύνδεση μεταξύ του στρες και της ψυχικής ασθένειας, πόσο μάλλον με την αυτοκτονία. Πολλοί άνθρωποι διαπρέπουν σε στρεσογόνες συνθήκες και σχεδόν όλοι επιβιώνουν. Το στρες, όμως, μπορεί να προκαλέσει μία υποβόσκουσα προδιάθεση για ψυχική ασθένεια, αλλά δεν είναι εύκολο να γίνει ο διαχωρισμός. Είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Πράγματι, η ψυχική ασθένεια είναι νόσος όπως είναι και η υπέρταση. Αυτό μπορεί να μοιάζει με τυπική παρατήρηση, αλλά είναι πολύ σημαντικό. Βοηθά τους πάσχοντες να αντιμετωπίσουν την άμεση (και κατανοητή) αντίδρασή τους: «Πρέπει να το ξεπεράσω». Αυτό δεν θα τους οδηγήσει σε μία ψυχικά υγιή κατάσταση, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την υπέρταση. Αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για ασθένεια, οι πάσχοντες, και όσοι βρίσκονται κοντά τους, θα συνειδητοποιήσουν ότι είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπίσουν σοβαρά.

Το πιο συχνό ερώτημα που ακούω από τότε που αποκάλυψα τη δική μου κατάσταση είναι: «Θα πρέπει να το αποκαλύψω κι εγώ;». Η απάντησή μου είναι «όχι». Δεν υπάρχει κανένας λόγος να το κάνει κανείς εάν πρόκειται να αποδειχθεί επιζήμιο για τη δική του ζωή. Ναι, πρέπει να προσπαθήσουμε ώστε τέτοια θέματα να είναι κοινωνικώς αποδεκτά, ώστε να μειωθεί ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάζονται να κρύβονται, απελευθερώνοντάς τους ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν την ασθένειά τους και να ζητήσουν βοήθεια.

Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο χρειάζεται οι ηγέτες της επιχειρηματικής σκηνής να αναλάβουν και σε αυτόν τον τομέα ηγετικό ρόλο. Πολλοί άνθρωποι που δεν είναι ψυχικώς καλά αρνούνται είτε να δεχθούν θεραπεία ή ακόμη και να συζητήσουν το πρόβλημά τους, φοβούμενοι ότι μπορεί να επηρεαστεί η καριέρα τους. Θα βοηθούσε πολύ εάν οι διευθύνοντες σύμβουλοι δήλωναν με σαφήνεια ότι θα ήθελαν οι συνεργάτες τους που αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα να τα αποκαλύψουν, ότι δεν θα επηρεαστούν οι προοπτικές τους και πως η ασθένειά τους δεν διαφέρει από καμία άλλη.

Θα άνοιγε έτσι μία πόρτα.

Φέτος, με τον Gavin Barwell, βουλευτή της συντηρητικής παράταξης, φέραμε στο κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τις Ψυχικές Νόσους. Πέρασε με ελάχιστες αρνητικές αντιδράσεις, κυρίως λόγω της γενναίας δουλειάς που έκαναν άνθρωποι όπως ο Stephen Fry, που αποκάλυψαν τη δική τους ασθένεια.

Δεν φτάνει, όμως, να βγάλουμε το στίγμα. Χρειάζεται και καλύτερη θεραπεία. Οι κλινικές προοπτικές για τους πάσχοντες δεν είναι καν ικανοποιητικές. Η χορήγηση φαρμάκων και η ψυχοθεραπεία έχει αποτελέσματα, αλλά όχι για όλους και όχι πάντα. Οι αυτοκτονίες έχουν εξελιχθεί σε κρίση της παγκόσμιας υγείας - στην εποχή μας είναι μία από τις συνηθέστερες αιτίες θανάτου στην ηλικία 15 - 44 ετών. Δεν είναι μόνο τα κοινωνικά θέματα που οδηγούν ψυχικές νόσους σε ανικανότητα ή σε πρόωρο θάνατο. Αυτό αποστείλει ένδειξη του πόσο ελάχιστα κατανοούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλος.

Και αυτό, όμως, αλλάζει. Οι ανακαλύψεις στη γενετική και η μαγνητική τομογραφία μας δίνουν τη δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος και να εντοπίσουμε μοντέλα που ενδεχομένως να εξηγούν γιατί κάποιοι είναι καλά και κάποιοι όχι. Η ανάλυση αυτών των στοιχείων είναι ο νέος στόχος στην κατανόηση των ψυχικών ασθενειών.

Θεωρώ ότι σχεδόν όλοι οι αναγνώστες αυτού του άρθρου έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με κάποια ψυχική νόσο, είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω κάποιου γνωστού. Ας γνωρίζουμε ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να παίξουν ουσιώδη ρόλο, ώστε τραγικά γεγονότα, όπως ο θάνατος των Schloter και Wauthier, να μην επαναληφθούν.

*Ο Dennis Stevenson είναι πρόεδρος της MQ Transforming Mental Health και ανεξάρτητος βουλευτής στη Βρετανία.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation