Η ΕΚΤ και ο κίνδυνος αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Oι επενδυτές ανησυχούν ότι αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στείλει σήμα για μια υπερβολικά επιθετική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, μπορεί να πυροδοτήσει αναταραχή στις αγορές ομολόγων παρόμοια με αυτήν που συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία.

Τα κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης έχουν πραγματοποιήσει βουτιά από την τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ, όταν η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ αρνήθηκε να αποκλείσει το ενδεχόμενο αύξησης των επιτοκίων τη φετινή χρονιά, καθώς η κεντρική τράπεζα είναι αντιμέτωπη με ιστορικά υψηλά επίπεδα πληθωρισμού. Για τους επενδυτές ομολόγων, η προοπτική αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική επειδή η ΕΚΤ έχει τονίσει επανειλημμένα ότι θα τερματίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων προτού αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια.

«Η ΕΚΤ είναι το μόνο πράγματα που στηρίζει την αγορά ομολόγων και αναγκάζεται να στραφεί σε υποχώρηση» τόνισε ο Τζέιμς Άθεϊ, διαχειριστικής χαρτοφυλακίου στην Aberdeen Standard Investments.

To sell-off έχει χτυπήσει περισσότερο τις υπερχρεωμένες χώρες – τα ομόλογα των οποίων έχουν επωφεληθεί δυσανάλογα από τις αγορές της ΕΚΤ – διευρύνοντας το χάσμα στο κόστος δανεισμού μεταξύ των κρατών μελών της ευρωζώνης. Αν η κεντρική τράπεζα βιαστεί να συσφίξει τη νομισματική πολιτική, οι επενδυτές μπορεί για μια ακόμα φορά να επικεντρωθούν στο τεράστιο δημόσιο χρέος της Ιταλίας και της Ελλάδας, που ανέρχεται στο 160% και του 200% του ΑΕΠ αντίστοιχα.

Το spread του ελληνικού 10ετούς ομολόγου – η διαφορά της απόδοσης του ελληνικού τίτλου με το γερμανικό bund – διευρύνθηκε πάνω από τις 2 ποσοστιαίες μονάδες αυτή την εβδομάδα από 1,4 ποσοστιαίες μονάδες στην αρχή του έτους και έχει διπλασιαστεί από τα τέλη Αυγούστου. Το spread του ιταλικού 10ετούς ομολόγου, ένας σημαντικός δείκτης ρίσκου στις αγορές ομολόγων της ευρωζώνης λόγω του μεγάλου όγκου του ιταλικού χρέους, διευρύνθηκε στις 1,6 ποσοστιαίες μονάδες, το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2020.

Τα επίπεδα αυτά παραμένουν αρκετά κάτω από εκείνα που καταγράφηκαν κατά την εκτίναξη της μεταβλητότητας στα πρώτα στάδια της πανδημίας και φυσικά από εκείνα που σημειώθηκαν στο απόγειο της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, όταν η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία έπρεπε να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους και η Ιταλία και η Ισπανία παρά λίγο να αποκλειστούν από τις αγορές ομολόγων. Ακόμα και έτσι, η ταχύτητα των κινήσεων στις αγορές τις τελευταίες ημέρες έχει μια ανησυχητική ομοιότητα με το ανοδικό σπιράλ των αποδόσεων πριν από μία δεκαετία, όταν η αύξηση του κόστους δανεισμού δημιουργούσε ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους, οδηγώντας σε περαιτέρω ξεπούλημα κρατικών ομολόγων.

«Πιστεύω ότι αν η ΕΚΤ βιαστεί να βάλει τέλος στις αγορές ομολόγων τα spread θα μπορούσαν να εκτοξευτούν ακόμα περισσότερο» δήλωσε ο Άθεϊ. «Σε κάποιο σημείο, όπως είδαμε στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, αυτό μπορεί να μετατραπεί σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία».

Η ΕΚΤ αύξησε τελευταία φορά τα επιτόκια το 2011, μια κίνηση την οποία έπρεπε να την πάρει γρήγορα πίσω καθώς η ευρωζώνη εισερχόταν στην πιο οξεία φάση της κρίσης χρέους. Κάποιοι επενδυτές ελπίζουν ότι τέτοιες εμπειρίες θα υπενθυμίσουν στη Λαγκάρντ και τους αξιωματούχους της ΕΚΤ ότι πρέπει να κινηθούν με αργά βήματα.

«O τερματισμός των καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού και η αύξηση των επιτοκίων εντείνει τον κίνδυνο οικονομικών ατυχημάτων, ειδικά καθώς τα επίπεδα χρέους έχουν διογκωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας και καθώς πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες αυστηροποιούν παράλληλα τη νομισματική πολιτική» τόνισε ο Γιοακίμ Φελς, οικονομικός σύμβουλος σε επενδύσεις ομολόγων στην Pimco.

«Δεδομένων αυτών των κινδύνων, και έχοντας υπόψη τα επεισόδια πρόωρης σύσφιξης του 2008 και του 2011, η ψυχραιμία και τα σταθερά χέρια είναι πιθανό να υπερισχύσουν στην ΕΚΤ. Ωστόσο, οι κίνδυνοι ενός ακόμη λάθους πολιτικής έχουν σαφώς αυξηθεί».

Η Λαγκάρντ συνέβαλε στην αναχαίτιση της διεύρυνσης των spread όταν είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη Δευτέρα ότι η σύσφιξη της ΕΚΤ θα είναι «σταδιακή». Υπενθύμισε ότι οι επανεπενδύσεις ομολόγων που λήγουν στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης των 1,85 τρισεκατομμυρίων ευρώ την εποχή θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση οποιασδήποτε αύξησης του κόστους δανεισμού.

Αν και η σιωπηρή παραδοχή της πρόσφατης αύξησης των αποδόσεων των ομολόγων από την πρόεδρο της ΕΚΤ είναι καθησυχαστική, μια τέτοια πολιτική είναι απίθανο να είναι επαρκής για να αντιμετωπίσει ένα συντονισμένο sell-off στο ιταλικό ή το ισπανικό χρέος, δήλωσε ο Αντουάν Μπουβέ, αναλυτής επιτοκίων στην ING. «Τα διαθέσιμα εργαλεία για την προστασία από μια περαιτέρω διεύρυνση του spread δεν έχουν την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα», πρόσθεσε.

Κάποιοι επενδυτές τονίζουν ότι το ιταλικό κόστος δανεισμού παραμένει πολύ κάτω από τα επίπεδα όπου η βιωσιμότητα του χρέους θα καταστεί και πάλι πρόβλημα. Το μέσο επιτόκιο που πληρώνει η Ιταλία για το χρέος της είναι περίπου 2,5%. Με την απόδοση του 10ετούς ομολόγου να βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο 1,87%, η Ρώμη μπορεί να συνεχίσει να μειώνει το μέσο κόστος του χρέους εκδίδοντας νέα ομόλογα, τόνισε ο Ίαν Στίλι, υπεύθυνος επενδύσεων σε σταθερό εισόδημα στη JP Morgan Asset Management. Με υψηλούς ρυθμούς ονομαστικής ανάπτυξης, έναν μεταρρυθμιστή πρωθυπουργό όπως ο Μάριο Ντράγκι και στήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης των 800 δισ. ευρώ, η χώρα μπορεί να αντέξει υψηλότερες αποδόσεις από ό,τι πριν από μια δεκαετία, σημείωσε ο κ. Στίλι. 

«Η Ιταλία βρίσκεται σε πολύ διαφορετική θέση» σημείωσε. «Μόλις ηρεμήσουν τα πράγματα το 2% στο 10ετές θα φαίνεται ελκυστικό» πρόσθεσε. 

Αλλά και πάλι, το sell-off στα ομόλογα στην Ιταλία και των όμορων χωρών ήταν επώδυνο για πολλούς επενδυτές οι οποίοι είχαν παρκάρει τα χρήματα τους σε χρέος υψηλότερου ρίσκου για να έχουν λίγο περισσότερη απόδοση, γνωρίζοντας ότι η ΕΚΤ θα τερμάτιζε σταδιακά το τεράστιο πρόγραμμα τόνωσης. 

«Η ΕΚΤ είχε πολλά σχέδια να δημιουργήσει πληθωρισμό, αλλά κανένα σχέδιο για το τι να κάνει αν επιτύγχαναν» σημείωσε ο Λούντοβιτς Κόλιν, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στη Vontobel Asset Management.

«Η ευρωζώνη μπορεί να αντέξει συνολικά υψηλότερες αποδόσεις. Το πρόβλημα είναι πόσο γρήγορα θα εξελιχθούν όλα. Για την ΕΚΤ θα είναι σαν να προσπαθεί να προσγειώσει ένα τεράστιο τζάμπο σε καταιγίδα χωρίς να υπάρξει ατύχημα».  

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation