Πώς Τζόνσον και Τραμπ μετέτρεψαν τον λαό σε… όπλο!

«Με κάθε μέσο που είναι απαραίτητο» είναι το σλόγκαν που χρησιμοποιείται στο Νο 10 της Downing Street για να περιγράψει την προσέγγιση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον για το Brexit. Η ίδια φράση αποδίδει την προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ για την επανεκλογή του, το 2020.

Οι συνέπειες αυτής της προσέγγισης έγιναν ξεκάθαρες την περασμένη εβδομάδα, καθώς κρίσεις που αφορούν το κράτος δικαίου ξέσπασαν και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Στη Μεγάλη Βρετανία, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε με ψήφους 11-0 ότι η κυβέρνηση Τζόνσον έδρασε παράνομα στην αναστολή λειτουργίας του κοινοβουλίου. Την ίδια μέρα, μια διαδικασία παραπομπής ξεκίνησε κατά του Αμερικανού προέδρου, μετά τον ισχυρισμό κρυφού μάρτυρα ότι ο κος Τραμπ πίεσε την κυβέρνηση της Ουκρανίας να αναζητήσει «βρομιές» των πολιτικών του αντιπάλων.

Αυτές οι ταυτόχρονες κρίσεις είναι κάτι παραπάνω από σύμπτωση. Είναι σημάδια ότι οι νόμοι και οι συνθήκες που υποστηρίζουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία βρίσκονται υπό επίθεση τόσο στη Μεγάλη Βρετανία όσο και στις ΗΠΑ, δυο χώρες που επί μακρόν θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως «πρότυπα δημοκρατίας» για τον κόσμο.

Σε φυσιολογικούς καιρούς, μια βρετανική ή αμερικανική κυβέρνηση θα αντιδρούσε στα νομικά χτυπήματα που δέχτηκαν την προηγούμενη εβδομάδα με προσοχή, αυτοσυγκράτηση ή ακόμα και μεταμέλεια. Αυτοί οι καιροί, όμως, πέρασαν. Αντίθετα, τα στρατόπεδα Τραμπ και Τζόνσον παρακινούν τους υποστηρικτές τους να πιστέψουν ότι τα νομικά προβλήματα είναι πράξη αντεκδίκησης από πολιτικούς αντιπάλους που σκοπεύουν να ανακόψουν τη βούληση του λαού.

Ο κος Τζόνσον συνδύασε μια pro forma αποδοχή της απόφασης του δικαστηρίου με έναν ισχυρισμό ότι οι δικαστές έκαναν λάθος (και οι έντεκα). Οι σύμμαχοί του συνεχίζουν να ψελλίζουν ότι το δικαστήριο απαρτίζεται από αστούς «remainers».

Η αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας των δικαστών ήταν επί μακρόν μέρος της ρητορικής του Τραμπ. Κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2016, υπονόησε ότι ένας μεξικανοαμερικανός δικαστής θα ήταν αναπόφευκτα μεροληπτικός εναντίον του, εξαιτίας της στάσης του στο μεταναστευτικό.

Η περιφρόνηση για το κράτος δικαίου είναι ενταγμένη στη «με κάθε απαραίτητο μέσο» προσέγγιση της πολιτικής. Στη Μεγάλη Βρετανία, ο σύμβουλος του Τζόνσον που υιοθέτησε την ατάκα είναι ο Ντόμινικ Κάμινγκς, ο οποίος σε μια μακροσκελή ανάρτηση φέτος εξέφρασε την ενόχλησή του για το ότι στην κυβέρνηση «συχνά οι συζητήσεις κυριαρχούνται από δικηγόρους» και ότι αυτοί οι ξενέρωτοι συχνά έκριναν τις λαμπρές ιδέες του ως «παράνομες».

Από τη στιγμή που υποστηρίζεται ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, οποιαδήποτε τακτική είναι λογικά επιτρεπτή. Λέγεται ότι το «με κάθε απαραίτητο μέσο» είναι ένα σλόγκαν που υιοθέτησε πολιτικά ο Malcolm X, ο Αφροαμερικανός ακτιβιστής της δεκαετίας του 1960, που ήταν ενοχλημένος από τις μη βίαιες μεθόδους του κινήματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η υπονόηση της απειλής βίας είναι ήδη μέρος της στρατηγικής Τζόνσον και Τραμπ. Αφότου βουλευτές παραπονέθηκαν την περασμένη εβδομάδα ότι το λεξιλόγιο του πρωθυπουργού ενθάρρυνε επιθέσεις σε πολιτικούς, η αντίδραση του κου Κάμινγκς ήταν ότι δεν αποτελεί έκπληξη ότι ο κόσμος είναι θυμωμένος και ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταπραΰνουν τον θυμό είναι να γίνει το Brexit.

Ο Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι ο κρυφός μάρτυρας στην ουκρανική υπόθεση είναι «σχεδόν κατάσκοπος» και υπονόησε ότι θα έπρεπε να τον μεταχειριστούν όπως «τις παλιές μέρες, όταν ήμασταν έξυπνοι» (με άλλα λόγια, με εκτέλεση). Στο παρελθόν ο κος Τραμπ ενθάρρυνε το πλήθος στις συγκεντρώσεις του να χτυπήσει διαδηλωτές.

Τα πολιτικά επιχειρήματα που καταθέτουν τόσο η κυβέρνηση Τζόνσον όσο και η κυβέρνηση Τραμπ χρησιμοποιούν δημοκρατική γλώσσα, αλλά η υποκείμενη λογική έχει περισσότερα κοινά με τον λαϊκιστικό απολυταρχισμό. Για τον κο Τζόνσον, η περιορισμένη νίκη του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016 επισκιάζει όλους τους άλλους «περιορισμούς» που λειτουργούν σε μια δημοκρατική κοινωνία, περιλαμβανομένων του νόμου, της αλήθειας και της θέλησης του κοινοβουλίου και των εκλεγμένων αντιπροσώπων του.

Ο κος Τραμπ έχει ακόμα μικρότερη υπόληψη στην ιδέα ότι η δημοκρατία συνοδεύεται από ελέγχους και περιορισμούς. Η αίσθηση για τον εαυτό του ως ο ηγέτης του λαού συνοδεύεται από το εγώ του και την αφοσίωση στους υποστηρικτές του. Κάποτε είπε ότι θα μπορούσε να πυροβολήσει κάποιον στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης χωρίς να χάσει ψηφοφόρους.

Όταν ηγέτες όπως ο Τζόνσον και ο Τραμπ διεκδικούν μια άμεση εντολή από τον λαό, οι άλλοι θεσμοί μιας δημοκρατικής κοινωνίας μπορούν να αντιμετωπιστούν με απέχθεια, ακόμα και να απειληθούν με βίαια αντίποινα από τα χέρια του λαού. Οι ΗΠΑ κινούνται σε αυτό το λαϊκιστικό-απολυταρχικό μονοπάτι από τότε που ο κος Τραμπ μπήκε στην πολιτική. Η Βρετανία έμεινε πίσω για ένα διάστημα, υπό την περισσότερο συμβατική και αξιοσέβαστη ηγεσία της Τερέζα Μέι. Ενας αδίστακτος και στριμωγμένος στη γωνία κος Τζόνσον, όμως, έχει τώρα εισαγάγει τις πολιτικές Τραμπ στη Μεγάλη Βρετανία.

Τίποτα δεν έχει χαθεί. Οι αποφάσεις του βρετανικού Ανώτατου Δικαστηρίου και της Βουλής των Αντιπροσώπων την περασμένη εβδομάδα έδειξαν ότι στη Βρετανία και τις ΗΠΑ ο νόμος παραμένει ένας περίφημος περιορισμός για ηγέτες με απολυταρχικά ένστικτα. Αυτό, όμως, είναι μόνο ένα θέατρο της μάχης. Η στρατηγική Τζόνσον-Κάμινγκς είναι να πάνε σε εκλογές και να τις παλέψουν με ένα εισιτήριο «ο λαός απέναντι στο καθεστώς».

Ο κος Τραμπ θα πραγματοποιήσει παρόμοια καμπάνια το 2020.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation