Η λάθος συνταγή αντιμετώπισης της Κίνας από τη Δύση

Η επιταχυνόμενη κατάρρευση των σχέσεων μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ είναι το σημαντικότερο τρέχον γεγονός. Πώς να το διαχειριστούμε, δεδομένης της σημερινής παγκόσμιας αλληλοεξάρτησης;

Τρία πρόσφατα αποδεικτικά στοιχεία αποκαλύπτουν την ανησυχία για την ανάδυση της Κίνας στο τωρινό status της ως της «μικρής υπερδύναμης» του κόσμου, όπως την περιέγραψε ο Yan Xuetong του Tsinghua University. Το ένα είναι η εκστρατεία κατά της Huawei, του καθιερωμένου φορέα των κινεζικών τεχνολογικών φιλοδοξιών, η οποία πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου των ΗΠΑ με την Κίνα και την περιγραφή της δεύτερης ως «στρατηγικού ανταγωνιστή».

Ένα άλλο αποδεικτικό στοιχείο είναι ένα έγγραφο του BDI,  του κορυφαίου γερμανικού συνδέσμου βιομηχανιών που προσανατολίζεται προς το ελεύθερο εμπόριο, όπου η Κίνα χαρακτηρίζεται ως «εταίρος και συστημικός ανταγωνιστής».

Το τελευταίο στοιχείο είναι η περιγραφή της Κίνας του Xi Jinping από τον George Soros ως του «πιο επικίνδυνου αντιπάλου αυτών που πιστεύουν στην ιδέα της ανοικτής κοινωνίας».

Έτσι, η εθνικιστική αμερικανική κυβέρνηση, οι Γερμανοί υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου και ένας αξιόλογος υπέρμαχος των φιλελεύθερων ιδεών συμφωνούν στο εξής: ότι η Κίνα δεν είναι φίλη. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι ένας αμήχανος εταίρος, στην χειρότερη είναι μια εχθρική δύναμη.

Θα πρέπει να συμπεράνουμε πως έχει ξεκινήσει ένας νέος «ψυχρός πόλεμος»; Η απάντηση είναι «και ναι και όχι». Ναι, διότι τόσοι πολλοί Δυτικοί βλέπουν την Κίνα ως μια στρατηγική, οικονομική και ιδεολογική απειλή. Αυτό δεν προέρχεται μόνο από τον Ντόλαντ Τραμπ, ούτε μόνο από το καθεστώς της ασφάλειας, ούτε μόνο από τις ΗΠΑ, ούτε μόνο από τη δεξιά του πολιτικού φάσματος.

Όμως, η απάντηση είναι και όχι, διότι η σχέση με την Κίνα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν με τη Σοβιετική Ένωση. Η Κίνα δεν εξάγει παγκόσμια ιδεολογία, άλλα συμπεριφέρεται σαν μια κανονική μεγάλη δύναμη. Και πάλι, σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, η Κίνα είναι ενσωματωμένη στην παγκόσμια οικονομία.

Το συμπέρασμα είναι πως μια γενικευμένη εχθρότητα προς την Κίνα μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερες αναταράξεις απ’ ότι ο ψυχρός πόλεμος. Αν, πάνω απ’ όλα, οι Κινέζοι πειστούν πως ο στόχος της Δύσης είναι να τους σταματήσει από το να χαρούν μια καλύτερη ζωή, η εχθρότητα θα ήταν απύθμενη και ατελείωτη. Η συνεργασία θα κατέρρεε. Ωστόσο, σήμερα καμία χώρα δεν μπορεί να είναι απομονωμένη.

Δεν είναι πολύ αργά για να αποφύγουμε μια τέτοια κατάρρευση. Ο σωστός δρόμος είναι να διαχειριστούμε τις σχέσεις που θα είναι και ανταγωνιστικές και συνεργατικές, αναγνωρίζοντας έτσι πως η Κίνα μπορεί να είναι και εχθρός και φίλος. Με άλλα λόγια, πρέπει να αποδεχθούμε την περιπλοκότητα. Αυτός είναι ο δρόμος της ωριμότητας.

Ως εκ τούτου, πρέπει να παραδεχθούμε πως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους (αν η πρώτη εξακολουθεί να αναγνωρίζει την αξία των δεύτερων) έχουν τεράστια ατού. Η άνοδος της Κίνας είναι καταπληκτική. Όμως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, συνολικά, ξοδεύουν πολύ μεγαλύτερα ποσά για την άμυνα, έχουν μεγαλύτερες οικονομίες και αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερο μερίδιο των παγκόσμιων εισαγωγών απ’ ότι η Κίνα. Και πάλι, η εξάρτηση της Κίνας από τις αγορές χωρών με υψηλά εισοδήματα, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι η εξάρτηση των ΗΠΑ από την Κίνα. Αυτά τα πλεονεκτήματα είναι πιθανό να έχουν διάρκεια, διότι η Κίνα απομακρύνεται από τον δρόμο της μεταρρύθμισης, όπως υποστηρίζει στο νέο του βιβλίο ο Nicholas Lardy του Peterson Institute for International Economics, και έτσι η οικονομία της θα μπορούσε να επιβραδυνθεί απότομα.

Εξάλλου, παρά την παγκόσμια άνοδο του αυταρχισμού και τα μετα-χρηματοοικονομικής κρίσεως προβλήματα, οι δημοκρατίες με υψηλά εισοδήματα συνεχίσουν να έχουν ελκυστικότερη ιδεολογία περί ελευθερίας, δημοκρατίας και κράτους δικαίου απ’ ότι προσφέρει ο κομμουνισμός της Κίνας. Επιπλέον, είναι προφανές πως η Δύση είναι αυτή που ευθύνεται για τις πρόσφατες αποτυχίες της και δεν πρέπει να κατηγορεί άλλους, όσο ελκυστική και αν είναι αυτή η επιλογή.

Έτσι, η Δύση θα πρέπει να δει την κατάσταση με πολύ μεγαλύτερη ψυχραιμία απ’ ότι μπορεί η Κίνα, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρήσει το δίκτυο συμμαχιών της, ιδιαίτερα δεδομένης της γεωγραφικής της θέσης και των οικονομικών της δυνατών σημείων. Αν το κάνει, θα μπορούσε επίσης να αναγνωρίσει πως η αλληλεξάρτησή της με την Κίνα είναι μια σταθεροποιητική δύναμη, αφού ενισχύει το ενδιαφέρον και των δυο πλευρών για ειρηνικές σχέσεις.

Ομοίως, οι ΗΠΑ θα αναγνώριζαν πως το να έχουν κοινούς σκοπούς με τους συμμάχους, στο πλαίσιο του εμπορικού συστήματος που δημιούργησαν, θα κλιμακώσει την πίεση προς την Κίνα να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.

Πράγματι, σε συνέντευξή του στο Νταβός, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Shinzo Abe, υποστήριξε πως ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η Κίνα είναι ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο. Το να γίνουν υποχωρήσεις προς στήριξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας θα ήταν πολύ ευκολότερο για την Κίνα παρά ως απάντηση στις διμερείς αμερικανικές πιέσεις. Αν αυτό απαιτούσε μεταρρύθμιση των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, και αυτό θα ήταν εντάξει.

Η συνεργασία είναι τόσο ουσιώδης όσο η αλληλεξάρτηση. Δεν μπορούμε να διαχειριστούμε το παγκόσμιο περιβάλλον ή να διασφαλίσουμε την ευημερία και την ειρήνη χωρίς τη συνεργασία με την Κίνα. Επιπλέον, αν κάθε χώρα αναγκάζονταν να επιλέξει τη μία ή την άλλη πλευρά, θα οδηγούμασταν και πάλι σε βαθύ και ακριβό διχασμό στο εσωτερικό αλλά και μεταξύ των χωρών.

Τίποτα από αυτά δεν υπονοεί πως οι χώρες της Δύσης πρέπει να αποδεχθούν ό,τι θέλει η Κίνα. Οι εξαγορές στρατηγικά σημαντικών επιχειρήσεων θα μπορούσαν νόμιμα να απαγορευθούν, και στις δυο πλευρές. Ταυτόχρονα, αν υπήρχαν πράγματι αποδείξεις στρατηγικού κινδύνου από την παρουσία ορισμένων εταιρειών στις οικονομίες μας, τότε θα έπρεπε να ληφθούν ενέργειες εναντίον τους. Όμως η λέξη-κλειδί είναι «αποδείξεις».

Τέλος, και για μένα σημαντικότερο, είναι πράγματι ζωτικής σημασίας, όπως υποδήλωσε ο κ. Soros, να προστατεύσουμε την ελευθερία μας και αυτήν των Κινέζων που ζουν στις χώρες μας, από το νέο σύστημα «κοινωνικών credits» της Κίνας και από άλλες μορφές εξωχώριας επιρροής, όσο μπορούμε. Όμως αυτό θα ήταν ευκολότερο να δικαιολογηθεί αν οι ΗΠΑ δεν είχαν και αυτές τέτοια εξωχώρια επιρροή. Πράγματι, η πεποίθηση των ΗΠΑ πως έχουν το δικαίωμα να επιβάλλουν τις προτεραιότητές τους στον υπόλοιπο κόσμο, υποχρεωτικά, είναι εξαιρετικά αποσταθεροποιητική.  

Μια νέα μεγάλη δύναμη έχει αναδυθεί, μια δύναμη που ποτέ δεν ήταν μέρος του κυριαρχούμενου από τη Δύση συστήματος. Ως απάντηση, πολλοί προσπαθούν να φέρουν τον κόσμο σε μια εποχή αχαλίνωτου στρατηγικού ανταγωνισμού. Η ιστορία δείχνει πως αυτό είναι επικίνδυνο. Αντιθέτως, αυτό που απαιτείται είναι ένας συνδυασμός ανταγωνισμού και συνεργασίας με την αναδυόμενη Κίνα. Η εναλλακτική θα είναι η εμβάθυνση της εχθρότητας και η άνοδος της αταξίας. Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα το ήθελε αυτό. Γι’ αυτό, σταματήστε πριν είναι πολύ αργά.

© The Financial Times Limited 2019. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation