Του: Δημήτρη Γλύστρα

Οι εξελίξεις στην παταγώδη κατάρρευση της υπόθεσης Enron, εκτός από τις αναταράξεις στο οικονομικό σύστημα των ΗΠΑ, έδωσαν το έναυσμα για ποικίλες αναρωτήσεις γύρω από το ρόλο των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών.

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που ο ασαφής ρόλος κορυφαίων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων απασχολεί τη δημοσιότητα.

Για του λόγου το αληθές, αρκεί να ανατρέξει κανείς σε δημοσιεύσεις που φτάνουν στο φθινόπωρο του 1999. Εκεί θα βρει ουκ ολίγα εκτοξευθέντα βέλη από τη γερμανική Mannesmann κατά της Goldman Sachs και κατά του τρόπου με τον οποίο η τελευταία κινήθηκε κατά την πώληση της Orange. Οι ”ελιγμοί” της Goldman Sachs ανάμεσα στη Mannesmann και τη Vodafone, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες που προσέφερε και στις δύο, διαρκούσης της αντιπαράθεσής τους για την απόκτηση μεριδίου στην Orange, τράβηξαν τότε την προσοχή των ΜΜΕ. ”Πιστεύουμε ότι ενεργήσαμε εντελώς νόμιμα”, θα σχολιάσει τότε ο εκπρόσωπος Τύπου της εταιρίας, και το θέμα θα λήξει εκεί, καθώς η αγορά ανησυχούσε περισσότερο για την κατρακύλα των επενδύσεών της παρά για την παράλληλη κερδοσκοπία των ”μεγάλων ψαριών”.

Η ”φούσκα” του Internet, που ξέσπασε το 2000, περιείχε πολλές περιπτώσεις ευθείας παρακίνησης επενδυτικών οίκων -κυρίως αμερικανικών- προς επενδυτές, ώστε να αγοράσουν μετοχές εταιριών του Διαδικτύου, εν μέσω ευφορίας για το ”κελεπούρι” το οποίο τότε διαφαινόταν. Οι αιτιάσεις έχουν να κάνουν με τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι συστάσεις για επενδύσεις νέας τεχνολογίας απείχαν αρκετά από το να είναι ένα ”αφελές στραβοπάτημα”.

Πιο πρόσφατα, τον Αύγουστο του 2001, η Goldman Sachs, η Merill και η CSFB απαγόρευσαν στους αναλυτές τους να κατέχουν μετοχές των εταιριών, τις οποίες συστήνουν για επένδυση. Η αιτία δεν βρίσκεται στο ”φιλότιμο”, αλλά στην προσπάθεια κατασίγασης του σκανδάλου που είχε τότε ξεσπάσει και αφορούσε τις συμβουλές που σύμβουλοι-αναλυτές έδιναν σε επενδυτές, ώστε οι τελευταίοι να αγοράσουν τεχνολογικές μετοχές. Οι ενδιαφερόμενοι είχαν προχωρήσει σε αγωγές κατά των άνωθι επενδυτικών οίκων και τα αρμόδια δικαστήρια είχαν καταλογίσει πρόστιμο 400.000 δολαρίων σε κάθε μία από τις Goldman, Merill Lynch.

Το θέμα μοιάζει να επανέρχεται μονότονα. Η κατάσταση που διεθνείς παρατηρητές ονομάζουν ”σύγκρουση συμφερόντων” είναι που δημιούργησε και στις περιπτώσεις αυτές υπόνοιες για την ισχύ του αδιάβλητου και του διαφανούς, που υπόσχονται οι μεγάλοι αμερικανικοί επενδυτικοί οίκοι. Η παροχή κάθε οικονομικής υπηρεσίας από την ίδια εταιρία (συμβουλές για στρατηγικό επενδυτή, εκτιμήσεις για την αξία της εταιρίας, δανεισμός) προβληματίζει. Το ερώτημα άλλωστε που έθετε ο Richard Rey, συντάκτης του ”Guardian”, πριν από λίγους μήνες, είναι ακόμη επίκαιρο: Πόσο πολύ έχουν μεγαλώσει αυτές οι εταιρίες; ”Πόσο ρίσκο έχει για αυτές η αγορά;”, θα προσθέταμε εμείς.