Το προφίλ του cash management έχει αλλάξει. Όχι μόνο ως αποτέλεσμα της κρίσης αλλά και ως απόρροια μυριάδων άλλων παραγόντων: της όλο και περισσότερο παγκόσμιας εικόνας των επιχειρήσεων, των μεγάλων τεχνολογικών αλμάτων και του πάντα εξελισσόμενου ρυθμιστικού περιβάλλοντος. Για να ασχολείται κάποιος αποτελεσματικά με τη συναλλακτική τραπεζική εν έτει 2010 απαιτείται να έχει εντελώς διαφορετικές δυνατότητες από ό,τι προ πέντε ετών. Μπορεί να μην πρόκειται για δραστηριότητα που θα φέρει βραβεία και δόξα, αλλά είναι μια δραστηριότητα της οποίας η σημασία ολοένα αυξάνεται για όλες τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις στη νέα «μετά Lehman» εποχή.

Ο κλάδος των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έχει εισέλθει στην εποχή της υποτιθέμενης «συμβατικής τραπεζικής». Οι παραδοσιακές προμήθειες, οι μόνιμες δραστηριότητες εντός της τραπεζικής, οι οποίες παράγουν σταθερή ροή εσόδων, είναι στην ημερήσια διάταξη. Πράγματι, μια πρόσφατη έρευνα της συμβουλευτικής Accenture κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι τώρα στρατηγική ανάγκη οι τράπεζες να αναζητήσουν ευκαιρίες ανάπτυξης με χαμηλή ένταση κεφαλαίου, αλλά και με σταθερές δραστηριότητες, οι οποίες να προσφέρουν αξιόπιστες και προβλέψιμες ροές εσόδων που αντέχουν στο πέρασμα των οικονομικών κύκλων. Με πιο απλούς όρους: συναλλακτική τραπεζική (Transaction Banking, δείτε και εδώ).  

Οι ημέρες των υπέρογκων κερδών των λεγόμενων «prop desks» έχουν παρέλθει και μαζί τους και οι traders-«σταρ» με τις dream team των κεφαλαιαγορών και τα παχυλά μπόνους. Η νέα εποχή της τραπεζικής λιτότητας φαίνεται να προτιμά τη σταθερότητα έναντι της λάμψης. Αυτό αναμφισβήτητα αντανακλάται στους νέους ρυθμιστικούς κανόνες που εκπονήθηκαν από όλες τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο και οπωσδήποτε αντανακλάται ήδη και στον ίδιο τον κλάδο.

Τα στοιχεία που τεκμηρίωσαν τη λίστα των 1.000 κορυφαίων τραπεζών δείχνουν έναν κλάδο που ενδιαφέρεται περισσότερο για την εξασφάλιση της εσωτερικής του ρευστότητας και τον ισοσκελισμό των βιβλίων του, παρά για την απόκτηση νέων στοιχείων ενεργητικού.

Ένας υψηλότερος δείκτης κεφαλαίου (Capital Asset Ratio - CAR) σημαίνει πιο σταθερή τράπεζα και έχοντας αυτό στο μυαλό τους οι περισσότερες τράπεζες σπεύδουν να ενισχύσουν αυτούς ακριβώς τους δείκτες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τρεις κορυφαίες τράπεζες του ανεπτυγμένου κόσμου σε όρους Tier I, οι Bank of America, JP Morgan και Citigroup, προχώρησαν σε αύξηση του CAR κατά 3% - 4% από το 2007 και ένθεν.

Αυτή η πιο συντηρητική ματιά των τραπεζικών διοικήσεων βοήθησε να μείνουν ακέραιες οι δραστηριότητές τους αυτές που κατάφεραν να ξεπεράσουν την κρίση χωρίς να τρωθεί η φήμη τους. Μία από αυτές είναι το cash management. Μπορεί να πρόκειται για δραστηριότητα που απαιτεί μεγάλο κόστος και παράγει μόνο περιορισμένα περιθώρια, αλλά αυτά τα περιθώρια είναι σταθερά και μπορεί κανείς να στηριχτεί επάνω τους. Όχι μόνο αυτό, αλλά και οι ίδιοι οι πελάτες χρειάζονται αυτού του τύπου τις υπηρεσίες όσο ποτέ. Καθώς οι επιχειρήσεις ανά τον κόσμο πέρασαν μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές κάμψεις στη σύγχρονη μνήμη, αναγκάστηκαν να στραφούν στις τράπεζες προκειμένου να βρουν τρόπο να απομυζήσουν κάθε σταγόνα ρευστότητας από το εσωτερικό των δραστηριοτήτων τους.

Είναι ειρωνικό ότι όσο μεγάλωνε η πεποίθηση πως οι τράπεζες αποτελούν απειλή για τις κοινωνίες τόσο μεγάλωνε και η ανάγκη για τις υπηρεσίες τους. Ο ρόλος του corporate treasurer κατέστη κεφαλαιώδης στην επιβίωση των ανά τον κόσμο εταιριών και τα υψηλότερα κλιμάκια της διοίκησης το αναγνωρίζουν αυτό. Τώρα, καθώς τα σύννεφα της καταιγίδας αρχίζουν να διαλύονται, εμφανίζονται μεγάλες ευκαιρίες για όσους είναι καλά προετοιμασμένοι.

Μυστικό επιτυχίας

Ποιο είναι λοιπόν το μυστικό της επιτυχίας του cash management στη νέα πραγματικότητα; Τι πρέπει ο transaction banker να κάνει για να εξασφαλίσει την επιτυχία και ποιες αρετές χρειάζεται να έχει… εν αφθονία; Αν πρέπει να καταρτιστεί ένα προφίλ για τον transaction banker τού σήμερα, η πιο σημαντική ιδιότητά του θα ήταν ίσως οι επικοινωνιακές αρετές. Σε έναν ολοένα ανταγωνιστικότερο κλάδο, οι πελάτες ζητούν όλο και περισσότερα προσφέροντας όλο και λιγότερα. Με φόντο έναν βαθύ σκεπτικισμό για την ευρύτερη τραπεζική κοινότητα ως σύνολο -φουσκωμένο μάλιστα από φόβους για την αξιοπιστία των τραπεζών-, αυτό που πρέπει να επιτύχει ο επιφορτισμένος με τη συναλλακτική τραπεζική είναι αφενός να παρέχει εξασφαλίσεις στους πελάτες και αφετέρου να οικοδομήσει σταθερές σχέσεις μαζί τους.

Αυτή η επικοινωνιακή αρετή θα εξυπηρετεί και την ολοένα και περισσότερο διεθνή διάσταση όλων των επιχειρήσεων - τόσο των μεγάλων όσο και των μικρότερων. Ένας τίτλος σπουδών στα κινεζικά, στα ρωσικά, στα ινδικά ή στα πορτογαλικά μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πλεονέκτημα καθώς το διεθνές εμπόριο του μέλλοντος θα είναι σε μεγάλο βαθμό υπόθεση των λεγόμενων BRIC. Ειδικά η Ασία αναμένεται να αποτελέσει πεδίο μάχης. Το πρόσφατο report της Accenture για το cash management εκτιμά ότι το συγκεκριμένο εμπόριο είναι πιθανόν να αυξηθεί κατά 30% - 50% έως το 2014, καθώς και ότι ποσοστό της τάξης του 80% είναι πιθανόν να προέλθει από την Ασία.

Σε τέτοιους δύσκολους καιρούς χρειάζεται επίσης και ένας βαθμός ανθεκτικότητας, ο οποίος είναι απαραίτητος προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πολύ οξυμένος ανταγωνισμός μεταξύ των κυριότερων συναλλακτικών τραπεζών. Ο κλάδος προχωρά σε συνενώσεις με πρωτόγνωρους ρυθμούς. Το μέγεθος θα έχει σημασία για τη μελλοντική ανάπτυξη και οι τράπεζες εκείνες που δεν θα επιτύχουν την απαιτούμενη κλίμακα θα παλέψουν σκληρά. Όλο και περισσότερο μικρότεροι και μεσαίοι παίκτες θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις δραστηριότητες της συναλλακτικής τραπεζικής για να εστιάσουν στις βασικές τους δραστηριότητες - εκείνες που απαιτούν την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή με τον πελάτη. Τότε, για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες πελατών για cash management, αυτοί θα στραφούν προς μεγαλύτερες τράπεζες.

Το να το πάρουν απόφαση και να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητες μεγαλύτερων ιδρυμάτων αναμένεται να είναι απόφαση κεφαλαιώδους σημασίας. Όπως επισημαίνει ο κ. Marcus Sehr, επικεφαλής των τμημάτων wholesale solutions, business development και cash management στην Deutsche Bank, «αρκετές περιφερειακές και τοπικές τράπεζες γνωρίζουν τους πελάτες τους πολύ καλά και διατηρούν στενές σχέσεις μαζί τους - αν και συχνά δεν έχουν τις πηγές για επαρκή επένδυση στα προϊόντα συναλλακτικής τραπεζικής ή για την κλίμακα που θα δικαιολογούσε επένδυση», λέει. «Για τον λόγο αυτόν πρέπει να συνεργαστούν με μεγαλύτερα εξειδικευμένα ιδρύματα, προκειμένου να διατηρήσουν ή να οικοδομήσουν προβάδισμα στα προσφερόμενα προϊόντα».

Το ρυθμιστικό βάρος

Η υπομονή εξάλλου θα είναι μία ακόμη αρετή απαραίτητη σε όποιον θελήσει να θέσει υποψηφιότητα για μελλοντική επιτυχία στο cash management. Οι προσπάθειες για εναρμονισμό του κλάδου μέσω ρυθμιστικών κανόνων προέρχονται από καλές προθέσεις, αλλά έχουν αποδειχτεί κοστοβόρες, χρονοβόρες και ανησυχητικά περίπλοκες στην εφαρμογή τους. Ένα σημαντικό σημείο είναι η Ενιαία Ζώνη Πληρωμών σε Ευρώ ή Single Euro Payments Area (SEPA). Πρόκειται για μια ιστορία καθυστερήσεων και επιπλοκών, η οποία είχε αρχικό χρονικό ορίζοντα συμμόρφωσης τον Ιανουάριο του 2008. Ελάχιστες τράπεζες έχουν έως σήμερα αναπτύξει τις απαιτούμενες διαδικασίες και καμία από αυτές σε τέτοια κλίμακα ώστε να καταστούν αποτελεσματικές.

Έως τώρα καμία οδηγία σχετική με την επίσπευση των διαδικασιών συμμόρφωσης με την SEPA δεν έχει εκδοθεί - και δεν είναι κάτι που αναμένεται να γίνει σύντομα. Και δεν είναι η μόνη καθυστέρηση. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε πως έως το 2010 ένας σημαντικός όγκος πληρωμών θα έχει μεταφερθεί στην SEPA, οπότε τα εγχώρια δίκτυα θα μπορούν να σταματήσουν να λειτουργούν. Αυτό το χρονικό όριο έχει μετακυλιστεί στο 2012. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τότε εκπόνησε έγγραφο διαβούλευσης και ξεκίνησε τη σχετική διαδικασία. Σήμερα φαίνεται λογικό οι ασχολούμενοι με τη συναλλακτική τραπεζική να μην περιμένουν άμεση εξέλιξη στον μύθο που λέγεται SEPA.

Η αλλαγή φέρνει τις ευκαιρίες

Όσοι από τους ενασχολούμενους με τη συναλλακτική τραπεζική κοιτάζουν την… κρυστάλλινη σφαίρα τους θα ανακαλύψουν αναμφισβήτητα ότι το μέλλον τους στον κλάδο περιλαμβάνει μεγάλες αλλαγές και δυσκολίες, αλλά και μεγάλες ευκαιρίες. Όσοι μάλιστα εξ αυτών είναι υπομονετικοί, σκληρόπετσοι και δημιουργικοί, αναμφίβολα θα προκόψουν. Οπλισμένες με καλές επικοινωνιακές ικανότητες, με μια παγκόσμια άποψη για τον κλάδο και πάθος για την τεχνολογία οι τράπεζες δεν μπορούν να αποτύχουν. «Ωστόσο, η επιτυχία δεν θα έρθει εύκολα», σύμφωνα με τον κ. Sehr. «Οι προσδοκίες ότι η συναλλακτική τραπεζική είναι πιθανόν να υπεραποδώσει φέτος σε όρους παραγόμενων εσόδων και συνεισφοράς στα κέρδη σφυρηλατήθηκαν με τη διαπίστωση ότι οι πελάτες απαιτούν τώρα περισσότερα σε χαμηλότερες τιμές, με τη διαπίστωση ότι οι ρυθμιστικές πιέσεις εξακολουθούν να είναι έντονες και ότι η ουσιαστική ανάπτυξη κερδών θα χρειαστεί να προετοιμαστεί με υπολογίσιμες επενδύσεις σε πλατφόρμες, σε εξειδίκευση και ανάπτυξη προϊόντων».