Τον Μάιο δημοσιεύτηκαν στη "Wall Street Journal" στοιχεία για τη διαφωνία η οποία μαίνεται εντός της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Παραγώγων επί Εμπορευμάτων (Commodity Futures Trading Commission - CFTC) σχετικά με τις αιτίες της μεταβλητότητας στην αγορά ενέργειας και σε άλλες αγορές εμπορευμάτων, αλλά και για το κατά πόσον μπορεί να γίνει κάτι γι' αυτό.

Ο επικεφαλής της CFTC, κ. Gary Gensler, έφερε την παύση των κερδοσκοπικών συναλλαγών -πεδίο όπου ο ίδιος και αρκετοί πολιτικοί διαφώνησαν και το οποίο αποτελεί τη βασική αιτία των αυξήσεων της τιμής- στην πρώτη θέση της ατζέντας του. Πέρυσι, μάλιστα, το σχέδιό του ακολουθήθηκε από την αντιπολίτευση εντός και εκτός του οργανισμού.

Η κίνηση-κλειδί του κ. Gensler ήταν «να σφίξει τα λουριά» στις εμπορευματικές επενδύσεις. Ο ίδιος κατηγορεί τα commodity index funds που επιτρέπουν στους επενδυτές να αποκτήσουν θέσεις σε εμπορεύματα χωρίς να βαρύνονται με υποχρέωση φυσικής εκχώρησης οποιουδήποτε προϊόντος ως "έναν από τους παράγοντες που συντέλεσαν στη φούσκα των τιμών των εμπορευμάτων η οποία κορυφώθηκε στα μέσα του 2008".

Τραπεζικά στελέχη και οικονομολόγοι διαφωνούν με αυτήν τη θέση (όπως, καθώς φαίνεται, κάνουν και αρκετοί από τους συναδέλφους του κ. Gensler στο CFTC), καταδεικνύοντας τις δομικές αλλαγές όπως η αυξανόμενη ζήτηση ειδικά από την Ασία ως τον λόγο για την αύξηση του κόστους.

Οι επενδυτές πεινούν ακόμη

Δεν υπάρχει αμφιβολία επί της ολοένα αυξανόμενης όρεξης για εμπορεύματα εκ μέρους των χρηματοοικονομικών αναλυτών. Τα στοιχεία της Barclays Capital αποκαλύπτουν ότι τα συνολικά υπό διαχείριση συνδεδεμένα με εμπορεύματα assets αυξήθηκαν κατά 36% πέρυσι, έως τα 257 δισ. δολ., ενώ τα προγράμματα exchange traded προϊόντων -συμπεριλαμβανομένων των εκδόσεων που είναι συνδεδεμένες με εμπορεύματα και των παρόμοιου τύπου ETFs- αυξήθηκαν κατά 48%.

Αλλά ενώ οι πολιτικοί και οι ρυθμιστικές αρχές αγωνιούν για το τι είναι δυνατόν να ρυθμιστεί μέσω κανόνων ή για το εάν πρέπει να παταχθεί η μεταβλητότητα των τιμών μέσω της νομοθετικής οδού, η ασιατική κατανάλωση των παγκόσμιων πηγών καλπάζει χωρίς να δίνει σημασία στις συζητήσεις που γίνονται στην Ουάσιγκτον ή στις Βρυξέλλες.

Η σημασία της Ασίας και ιδιαίτερα της Κίνας στη δυναμική των ανά τον κόσμο αγορών εμπορεύματος είναι το κυρίαρχο θέμα για τους παραγωγούς εμπορευμάτων αλλά και για τους ασχολούμενους με τα χρηματοοικονομικά. Τον Απρίλιο, το Singapore Commodity Exchange ανέφερε ότι το trading αυξήθηκε κατά 54% από έτος σε έτος. Ενώ οι άλλες χώρες έχουν μειώσει σημαντικά την κατανάλωση, η Κίνα εξακολουθεί να την αυξάνει - εντυπωσιακά σε πολλές περιπτώσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ ο υπόλοιπος κόσμος παρατήρησε τη ζήτηση για πετρέλαιο να υποχωρεί κατά τουλάχιστον 2,5%, η Κίνα παρουσιάζει αύξηση 8%. Η κινεζική ζήτηση έσωσε την παρτίδα για ένα πλήθος πρώτων υλών. Μόλις προ δύο ετών η Κίνα ήταν ξεκάθαρα εξαγωγέας κάρβουνου. Πέρυσι, οι εισαγωγές κάρβουνου της χώρας αυξήθηκαν κατά 20%, την ίδια ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος βίωσε υποχώρηση της ζήτησης κατά 4%.

Ατσάλινη ισχύς

Η επίδραση της Κίνας στην ανάπτυξη της παγκόσμιας κατανάλωσης ατσαλιού υπήρξε εξίσου καταπληκτική. Η Bank of America Merrill Lynch εκτιμά ότι στην Κίνα αντιστοιχεί το 40% της παγκόσμιας ζήτησης για βασικά μέταλλα και άλλα commodities, καθώς και το 65% του σιδηρομεταλλεύματος. Ενώ η παγκόσμια ζήτηση για ατσάλι ακολουθεί πτωτική τροχιά από το 2006 και μετά, οδηγούμενη από την επιβράδυνση στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη αλλά ακόμη και στην Ινδία, η Κίνα το 2009 εμφάνισε διψήφια ετήσια αύξηση της ζήτησης σχεδόν αντισταθμίζοντας πλήρως την πτώση όλων των άλλων. Μία δεκαετία νωρίτερα, η κινεζική συνεισφορά στην παγκόσμια αγορά ατσαλιού και σιδηρομεταλλεύματος ήταν αμελητέα.

Αργή αντίληψη

Αρκετά τραπεζικά στελέχη έχουν τη γνώμη ότι οι δυτικές κυβερνήσεις και οι νομοθέτες δεν κατανοούν τι σημαίνουν αυτές οι δραματικές αλλαγές στη ροή των συναλλαγών. "Ακούγοντας τον τόνο του διαλόγου στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες σχηματίζει κανείς την ιδέα ότι εστιάζουν στο λάθος σημείο. Οι δυτικές κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι τράπεζές μας και οι επιχειρήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις δυναμικές που αναπτύσσονται στο trading των commodities και να μην ψάχνουν τρόπους να ανακατεύονται στις δραστηριότητές τους. Ο κόσμος χάνεται και οι πολιτικοί περί άλλα τυρβάζουν", λέει ανώτατο τραπεζικό στέλεχος.

Η σημασία της Κίνας στην ανάκαμψη των οικονομιών της Λατινικής Αμερικής -όπου το 93% του συνολικού πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής ζει σε χώρες που ωφελούνται ξεκάθαρα από την τυχόν άνοδο της αγροτικής και μεταλλευτικής παραγωγής- έγινε εντελώς ξεκάθαρη σε ένα report της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Απρίλιο: "Οι χώρες που έχουν στενότερους δεσμούς με την Ασία και ειδικά με την ανατολική Ασία και την Κίνα είναι αυτές που δείχνουν το μεγαλύτερο σφρίγος στην οικονομική ανάκαμψη", λέει ο κ. Augusto de la Torre, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας για την περιοχή της Λατινικής Αμερικής.

Προς επίρρωσιν των λεγομένων του, παραβάλλει τη δυσκίνητη ανάκαμψη του Μεξικού -μιας χώρας που από τον ισχυρό της γείτονά της, τις ΗΠΑ, εξαρτάται σχεδόν το 90% του εμπορίου της- και τις επιδόσεις χωρών όπως η Βραζιλία, η Χιλή και το Περού. Η Χιλή, για παράδειγμα, έχει ήδη περισσότερες εξαγωγές προς την Κίνα παρά προς τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη.

Αυτό βέβαια καθιστά αυτές τις χώρες περισσότερο ευάλωτες σε τυχόν επιβράδυνση της κατανάλωσης μετάλλου εκ μέρους της Κίνας. Αναμφισβήτητα, η Ασία έχει τοποθετήσει ένα ισχυρό "δάπεδο" κάτω από τις τιμές και θα συνεχίσει να στηρίζει τη ζήτηση για commodities το 2010. Ωστόσο, αρκετοί οικονομολόγοι υποπτεύονται ότι οι θετικές εκπλήξεις στη ζήτηση, που παρατηρούνται συνεχώς από το 2009, δεν πρέπει να αναμένονται στον ίδιο βαθμό φέτος. Τώρα περισσότερο ενδιαφέρον έλκει το ενδεχόμενο επαναφοράς των μέτρων νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην Ασία - συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Κάτι τέτοιο θα λειτουργήσει σχεδόν αναπόφευκτα αρνητικά για τα εμπορεύματα εντός του 2010.