της Μαρίσης Μπαλιούση

Aργά βήματα βελτίωσης επιδεικνύει η εισηγμένη πλευρά της ελληνικής ακτοπλοΐας, όπως προκύπτει από την ετήσια μελέτη που εκπόνησε η XRTC - σύμβουλος της Credit Lyonnais στα ναυτιλιακά θέματα. Ωστόσο, το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, είναι η έλλειψη πλοίων ως απόρροια της απουσίας νέων επενδύσεων.

Η XRTC επισημαίνει πως παρά τις θετικές εξελίξεις στον κλάδο και τις προσπάθειες όλων των μερών για ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό, η έλλειψη πλοίων (και βέβαια νέων επενδύσεων) είναι πλέον γεγονός.

Τα σημάδια δυσλειτουργίας του ακτοπλοϊκού δικτύου έκαναν την εμφάνισή τους το καλοκαίρι που διανύουμε, ενώ προβλέπεται επιδείνωση στα επόμενα χρόνια, εάν και εφόσον παραμείνει το ισχύον καθεστώς.

Ποιος δεν παρακολούθησε άλλωστε τα μύρια προβλήματα που παρουσιάστηκαν σε ορισμένα πλοία, τα οποία και μεταφράστηκαν σε ατέλειωτες ώρες ταλαιπωρίας για τους επιβάτες και πολύωρες καθυστερήσεις;

Μία από τις εταιρείες που τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί σημαντικά από τεχνικά προβλήματα στα πλοία της είναι η ΝΕΛ, η οποία πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσε ότι υπέβαλε απαίτηση (claim) ύψους 89,75 εκατ. ευρώ, πλέον πρόσθετης αποζημίωσης για δυσφήμηση στους πελάτες, στους συνεργάτες και στους μετόχους της, κατά της εταιρείας SEMT Pielstick, κατασκευάστριας των μηχανών των τριών ταχυπλόων πλοίων της (ΑΙΟΛΟΣ ΕΞΠΡΕΣ, ΑΙΟΛΟΣ ΕΞΠΡΕΣ ΙΙ και ΑΙΟΛΟΣ ΚΕΝΤΕΡΗΣ).

Σύμφωνα με τη διοίκηση της εταιρείας, τα εν λόγω πλοία από τον πρώτο χρόνο της εκμετάλλευσής τους και μέχρι σήμερα έχουν υποστεί σημαντικές βλάβες στις μηχανές τους, με αποτέλεσμα τη δημιουργία σημαντικών προβλημάτων στην εύρυθμη λειτουργία της.

Η έλλειψη πλοίων, λοιπόν, φαίνεται να αποτελεί από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Η ίδια μελέτη επισημαίνει πως το γεγονός ότι η κερδοφορία των εταιρειών του χώρου βελτιώθηκε την τελευταία διετία δεν μπορεί να αποτελεί στοιχείο εφησυχασμού, ενώ εξηγεί ότι η βελτίωση της κερδοφορίας θα μπορούσε να αποτελεί απλώς αποτέλεσμα της ενίσχυσης του συντελεστή πληρότητας των πλοίων, η οποία ενδέχεται να έχει προκύψει από την έλλειψη καραβιών.

Τα συν και τα πλην

”Επτά” συνολικά αδυναμίες εντοπίζει η XRTC στην ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά. Ειδικότερα, αναφέρεται στον μεγάλο σε ηλικία στόλο, ο οποίος την ίδια στιγμή είναι μειωμένος στις εσωτερικές γραμμές, στον αυξημένο δανεισμό των εταιρειών παρά την αναδιάρθρωση των δανείων, στη χαμηλή ρευστότητα που υπάρχει (στην παρούσα φάση), στην απουσία χάραξης κρατικής στρατηγικής ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον (η οποία και δημιουργεί εμπόδιο σε νέες επενδύσεις), στην ελλιπή υποδομή (λιμένες και εγκαταστάσεις) σε κύρια, αλλά και σε απομακρυσμένα και με μικρότερη κίνηση λιμάνια.

Επίσης, στην ελλιπή υποστήριξη από την πολιτεία όσον αφορά στην αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, στα ελλιπή δρομολόγια στις άγονες γραμμές κατά τη διάρκεια του χρόνου, αλλά και στην κοινωνική πολιτική που επικρατεί εις βάρος των εταιρειών, μέσω των εκπτώσεων, της επιχειρησιακής παρέμβασης, της οργανικής σύνθεσης των πληρωμάτων κ.λπ.

Από την άλλη, η σύμβουλος της Credit Lyonnais στα ναυτιλιακά θέματα εντοπίζει και δυναμικά στοιχεία στην ακτοπλοϊκή αγορά, όπως είναι οι βελτιωμένες δομές των δανειακών συμβάσεων ύστερα από την περίοδο αναδιοργανώσεων και αναχρηματοδοτήσεων των δανείων, οι βελτιωμένες πρακτικές διοίκησης σε δυσμενείς συνθήκες της αγοράς, η αναγκαιότητα αύξησης του στόλου, ο νέος και άκρως ανταγωνιστικός στόλος που έχει δρομολογηθεί σε γραμμές του εξωτερικού.

Εξάλλου, κύριος στόχος της ναυτιλιακής πολιτικής της κυβέρνησης πρέπει να είναι η αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων.

Μειώνεται το μεταφορικό έργο

Συνεχή οριακή μείωση της μεταφορικής κίνησης των Hellenic Seaways, ΑΝΕΚ, Μινωικών Γραμμών, Blue Star Ferries, ΝΕΛ και Attica Group σε όλες σχεδόν τις αγορές παρατηρείται τα τελευταία τρία χρόνια, σημειώνει η XRTC.

Το εγχώριο μεταφορικό έργο, πάντως, κατέχει τον μεγαλύτερο όγκο εκ των τριών αγορών (εγχώρια αγορά, Αδριατική και Βόρεια Ευρώπη) όπου δραστηριοποιούνται οι έξι ελληνικές εταιρείες.

Όπως επισημαίνει όμως και η σύμβουλος της Credit Lyonnais στα ναυτιλιακά θέματα, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής το μέγεθος του μεταφορικού έργου της Hellenic Seaways στην εγχώρια αγορά.

Συγκεκριμένα, η εταιρεία μετέφερε το 2004 5,9 εκατ. επιβάτες, ενώ οι υπόλοιπες πέντε εισηγμένες μετέφεραν στο σύνολό τους 7,1 εκατ. επιβάτες. Με άλλα λόγια, η Hellenic Seaways μετέφερε σχεδόν το 45% της συνολικής κίνησης επιβατών και των έξι εταιρειών.

Ανάλογη είναι η παρουσία της Hellenic Seaways και στον τομέα των ΙΧ, αφού μετέφερε το 42% του συνόλου.

Ωστόσο, η XRTC επισημαίνει το γεγονός ότι η εν λόγω εταιρεία χάνει συνεχώς μερίδιο αγοράς τα τελευταία πέντε χρόνια, κυρίως λόγω του ότι πλήττεται περισσότερο από τις άλλες από τον νόμο περί απόσυρσης των παλιών πλοίων.

Εξάλλου, σημαντική διαφοροποίηση εντοπίζεται και σε επίπεδο προσφοράς, με εμφανή τη μείωση του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου τα τελευταία τρία χρόνια.

Ο συνολικός αριθμός πλοίων των εισηγμένων εταιρειών μαζί με τις θυγατρικές τους έχει μειωθεί σημαντικά και είναι γεγονός ότι στο διάστημα αυτό καταγράφηκαν πωλήσεις πλοίων από όλες τις εταιρείες, αναφέρει η μελέτη, η οποία συμπληρώνει πως σήμερα λειτουργούν 41 συνολικά πλοία από τις εισηγμένες, ενώ το 2002 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 50.

Σε ό,τι αφορά τον μέσο όρο ηλικίας του στόλου των πέντε εισηγμένων στη Σοφοκλέους εταιρειών (σήμερα είναι 12,1 χρόνια), αναβαθμίζεται συνεχώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ως συνέπεια του ανώτατου όρου ηλικίας που έχει τεθεί από τον νόμο 2931/01.

Η ανάγκη πάντως για νέα πλοία, αλλά και για αύξηση της προσφοράς υφίσταται και συνεχώς μεγεθύνεται και ως εκ τούτου η αντικατάσταση των υπό απόσυρση υπερήλικων πλοίων με βαπόρια μικρής ηλικίας, μεταχειρισμένα, τα οποία είναι ασφαλώς φθηνότερα από τα καινούργια, φαίνεται πως αποτελεί μονόδρομο για τις εισηγμένες που θέλουν να διατηρήσουν τα μερίδια αγοράς τους.

Ευκαιρίες και Απειλές

Ευκαιρία για την ακτοπλοϊκή αγορά αποτελούν τα περιθώρια για περαιτέρω συγχωνεύσεις, συνενώσεις και συνέργειες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία δυνατών πόλων έτοιμων να ανταποκριθούν στον αυξανόμενο ανταγωνισμό και να αντισταθούν σε νεοεισερχόμενα σχήματα.

Εξάλλου, ευκαιρία -σύμφωνα πάντα με την XRTC- φέρεται να αποτελεί η προβλεπόμενη περαιτέρω συρρίκνωση του στόλου λόγω της εφαρμογής του ν.2932/01 (όριο ηλικίας πλοίων) που θα οδηγήσει σε αδυναμία κάλυψης της ζήτησης.

Μια τελευταία ευκαιρία εστιάζεται επίσης στη στήριξη από την πολιτεία, η οποία και περιλαμβάνει σταδιακή απελευθέρωση των τιμολογίων, διαβουλεύσεις με σκοπό την αποζημίωση των εταιρειών για τις εκπτώσεις στους ναύλους, καθώς και σταδιακή υποστήριξη στην αναβάθμιση των λιμένων και των εγκαταστάσεών τους.

Στον αντίποδα, απειλή για τον κλάδο αποτελεί η τρέχουσα έλλειψη ρευστότητας των εταιρειών, η εγχώρια διατίμηση εισιτηρίων με αρνητικές συνέπειες στα οικονομικά αποτελέσματα αυτών που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά, οι διεθνείς οικονομικές και γεωπολιτικές επιρροές τόσο στην κίνηση επιβατών και εμπορευμάτων όσο και στις τιμές των καυσίμων, η διαφοροποίηση στην ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, αλλά και η επίδραση των τρομοκρατικών χτυπημάτων.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η XRTC εκτιμά πως η παρούσα περίοδος διακατέχεται από αισιοδοξία. Ως εκ τούτου συναντάμε την πολιτεία και τους ακτοπλόους να διαπραγματεύονται για την τελική απελευθέρωση, δίνοντας λύση σε σωρεία προβλημάτων που συσσωρεύονται μέχρι σήμερα, αλλά και προστατεύοντας την ελληνική ακτοπλοΐα από τις τρέχουσες μακροοικονομικές πιέσεις.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ”Μέτοχος και Επενδύσεις” με ημερομηνία 26 Αυγούστου