Για κάθε μήνα που συνεχίζεται η ύφεση λόγω της αμέλειας των ευρωπαϊκών αρχών, η Ολλανδία σπρώχνεται ένα βήμα πιο κοντά στην κρίση. Την ίδια ώρα, όμως, η χώρα συνεχίζει να χάνει φόρους από τις "εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα".


Με μεγάλη καθυστέρηση, ο συνασπισμός του Μαρκ Ρουτ κατάλαβε τον κίνδυνο. Τον περασμένο μήνα αποφάσισε να καθυστερήσει την εφαρμογή μέτρων που θα μείωναν τον προϋπολογισμό κατά 4,3 δισ. ευρώ.

Η... λατρεία που έδειχνε στους στόχους της Ε.Ε. για το έλλειμμα τον έκανε περίγελο στην υπηρεσία Ανάλυσης Οικονομικής Πολιτικής, που σχολίαζε ότι οι Ολλανδοί ηγέτες δεν φαίνεται να κατανοούν το πώς η κατάρρευση της ιδιωτικής πίστης αλληλεπιδρά με τις δημοσιονομικές περικοπές για να φέρει την καταστροφή.

"Η ανικανότητα της ολλανδικής κυβέρνησης να αναγνωρίσει τη ζημιά που προκάλεσε η λιτότητα, παρά τις αυξανόμενες αποδείξεις, αποτελεί περίπτωση ‘γνωστικής παραφωνίας’", ανέφερε στους Financial Times η υπηρεσία.

Ωστόσο, στη βάση του, αυτό δεν αποτελεί περίπτωση κακής δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά μη ευθυγραμμισμένης νομισματικής πολιτικής, σύμφωνα με την Telegraph. Όπως αναφέρει, η Ολλανδία προσφέρει ένα "ευεργετικό" μάθημα ως προς το τι μπορεί να πάθει μια πλούσια και προηγμένη οικονομία, που εγκλωβίζεται σε μια κρίση μετά το σκάσιμο μιας φούσκας, και αφού έχει χάσει τον έλεγχο του νομίσματός της, της κεντρικής της τράπεζας και των νομισματικών μοχλών της.

Η ολλανδική κρίση αναδύθηκε σιωπηρά, παρότι τα hedge funds έκαναν αναφορές στο πρόβλημα εδώ και μήνες. Η ανεργία βρισκόταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, μέχρις ότου σπάσει το φράγμα. Πλέον αυξάνεται τόσο γρήγορα όσο και στην Κύπρο. Ο ρυθμός της έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ μέσα σε έναν μόνο μήνα, τον Μάρτιο, εκτινάχθηκε από το 7,7% στο 8,1%. Επιπλέον, η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε ύφεση από τις αρχές του 2011.

"Η Ολλανδία έχει εκπληκτική ομοιότητα με την Ισπανία και την Ιρλανδία προ διετίας", λέει ο Stephen Jen της SLJ Macro Partners. Η χώρα διαθέτει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 8,3% του ΑΕΠ και ρυθμό αποταμιεύσεων 26%, ωστόσο σύμφωνα με τον κ. Jen τέτοιου είδους... αρετές δεν προστάτευσαν ούτε την Ιαπωνία από τους μετασεισμούς της κατάρρευσης της αγοράς κατοικιών της.

Τα λάθη της Ολλανδίας έγιναν πριν από πολύ καιρό, όταν η φορολογική πολιτική δημιούργησε τη φούσκα στην αγορά κατοικιών της χώρας. Όμως, σε αντίθεση με την Τράπεζα της Ισπανίας, οι Ολλανδοί αξιωματούχοι δεν είδαν να υπάρχει λόγος να πάρουν επιπλέον προστατευτικά μέτρα ώστε να αντισταθμίσουν τις (τότε) πολύ χαλαρές πολιτικές της ΕΚΤ, που είχαν δημιουργηθεί ώστε να καλύπτουν της ανάγκες της Γερμανίας όταν η Γερμανία βρισκόταν σε ύφεση. Ο ρυθμός του χρέους των νοικοκυριών προς το διαθέσιμο εισόδημα έφτασε στο 266% το 2010, το υψηλότερο στην ΟΝΕ και σχεδόν παγκόσμιο ρεκόρ.

Οι τιμές των κατοικιών στη χώρα έχουν υποχωρήσει κατά 18%, με αποτέλεσμα το ένα τέταρτο όλων των στεγαστικών δανείων να έχει βουλιάξει, ενώ τα χειρότερα έπονται. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της S&P, οι τιμές θα υποχωρήσουν κατά 5,5% φέτος, ενώ θα υπάρξει περαιτέρω πτώση και το 2014. Αυτό επηρεάζει τα πάντα. "Το καταναλωτικό κλίμα στην Ολλανδία βρίσκεται σήμερα περίπου στο ίδιο επίπεδο με αυτό που ήταν στη χειρότερη φάση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης", σχολιάζει ο Ken Wattret της BNP.

Μέχρι στιγμής, οι αναγκαστικές πωλήσεις ακινήτων είναι ελάχιστες και αυτό είναι καλό για τις ολλανδικές τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν τεράστια χαρτοφυλάκια στεγαστικών δανείων. Αντιμετωπίζουν ένα τεράστιο κενό χρηματοδότησης. Ο λόγος των δανείων προς καταθέσεις (LTD) είναι στο 183%, έναντι περίπου του 70% στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, του 100% στη Γερμανία και του 120% στη Βρετανία.

Αυτό σημαίνει πως οι ολλανδικές τράπεζες πρέπει να βασιστούν στις αγορές κεφαλαίου για να κάνουν roll over στα χρέη. Αυτό όμως θα ήταν σαν να προκαλούν την τύχη τους, αφού "ο επίμονα υψηλός λόγος LTD τις καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτες σε ένα σενάριο όπου εξαφανίζεται η εμπιστοσύνη των αγορών", σύμφωνα με έκθεση της DNB.

Οι 23.000 "εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα"

Εν τω μεταξύ, παραμένει το πρόβλημα της φοροαποφυγής, που μπορεί να προσφέρει η ολλανδική νομοθεσία σε πολυεθνικές.

Όπως αναφέρουν οι Financial Times, η Ολλανδία έχει 23.000 "εταιρείες- ταχυδρομική θυρίδα" (δηλαδή εταιρείες με έδρα μια χώρα με ευνοϊκή φορολόγηση, η οποία δηλώνεται μόνο με μια διεύθυνση, ενώ πραγματοποιύν όλες τους τις δραστηριότητες σε άλλες χώρες, με στόχο να ελαχιστοποιήσουν τους φόρους που πρέπει να καταβάλλουν),  τις οποίες διαχειρίζονται 176 αδειοδοτημένες επιχειρήσεις. Αυτές οι εταιρείες προσελκύουν τεράστιες ροές χρήματος, διεξάγοντας συναλλαγές ύψους 8 τρισ. δολαρίων το 2011 - δηλαδή 13 φορές το ολλανδικό ΑΕΠ.

Δεν είναι όμως μόνο οι χρηματοοικονομικές "εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα" που γνωρίζουν για τις φοροελαφρύνσεις της Ολλανδίας. Οι Rolling Stones και οι U2 διαθέτουν εταιρείες στο ίδιο κτίριο του Άμστερνταμ, τις οποίες ορίζουν ως τους ιδιοκτήτες της πνευματικής τους περιουσίας, εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη παρακράτησης φόρου επί των δικαιωμάτων στην Ολλανδία.

Εν μέσω εντονότατης κριτικής για το μίγμα των φορολογικών συνθηκών, των απαλλαγών και των... παραθύρων που ευνοούν τις πολυεθνικές, οι ολλανδικές αρχές έχουν προσπαθήσει να περιορίσουν τις "εταιρείες-ταχυδρομική θυρίδα". Όμως, οι προσπάθειες αυτές περιορίστηκαν λόγω της επιθυμίας να διατηρηθούν τα φορολογικά προνόμια που προσελκύουν τους πιθανούς εργοδότες.

Οι επικριτές τονίζουν πως οι φοροαπαλλαγές στρεβλώνουν τις χρηματοοικονομικές ροές: η Ολλανδία είναι μεν η χώρα στην οποία ανακοινώνονται τα περισσότερα μικτά κέρδη των ξένων θυγατρικών αμερικανικών επιχειρήσεων, αλλά δεν βρίσκεται και ανάμεσα στις 10 χώρες με τη μεγαλύτερη απασχόληση.

Η χώρα "χρεώνει πολύ λίγους φόρους σε εταιρείες που δεν κάνουν τίποτε άλλο εδώ από το να ρίχνουν τα λεφτά τους", δήλωσε ο Diederik Samsom, ο ηγέτης του κεντροαριστερού εργατικού κόμματος, το οποίο βρίσκεται στον κυβερνητικό συνασπισμό.

"Ο μέσος φόρος για τους κανονικούς πολίτες είναι 39,5%", ανέφερε ο Jesse Klaver του Πράσινου Αριστερού Κόμματος τον περασμένο μήνα. "Όταν βλέπεις ότι η Google για παράδειγμα μπορεί να πληρώσει μόνο 1,9% σε φόρους, στέλνοντας χρήματα μέσω της Ολλανδίας, αυτό δεν μπορεί να σταθεί".

Ακόμα και ο Frans Weekers των Φιλελεύθερων, ο οποίος είναι και αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, έχει εκφράσει αμφιβολίες αναφορικά με "εταιρείες που δηλώνουν ως βάση την Ολλανδία μόνο για οικονομικούς λόγους", ενώ δεσμεύτηκε να βοηθήσει στις προσπάθειες του ΟΟΣΑ και της Ε.Ε. να καταπολεμήσουν τη διάβρωση των φορολογικών βάσεων των χωρών.

Όμως, οι Ολλανδοί πολιτικοί συμφωνούν πως υπάρχει διαφορά μεταξύ των "εταιρειών-ταχυδρομική θυρίδα" και των εταιρειών που έχουν ουσιαστική βάση στην Ολλανδία.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, επιχειρήσεις όπως η Starbucks, η Cisco, η Google, η Ikea, η Tommy Hilfiger και η ρωσική τηλεπικοινωνιακή Wimpelecom έχουν στήσει μικρές θυγατρικές στην Ολλανδία, σε μεγάλο βαθμό για φορολογικούς λόγους. Όμως, έχουν μετατραπεί σε ευρωπαϊκές ή σε παγκόσμιες βάσεις, με εκατοντάδες εργαζόμενους.

Η ολλανδική κυβέρνηση έχει κάνει κινήσεις ώστε να περιορίσει τη βιομηχανία της φοροαποφυγής. Από το 2009, οι εταιρείες πρέπει να πληρούν κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις ουσιαστικής επιχειρηματικής παρουσίας στη χώρα αν θέλουν να επωφεληθούν από τις φορολογικές συνθήκες με άλλες χώρες. Οι νομοθέτες ευελπιστούσαν ότι αυτό θα μπλόκαρε τη χρήση "εταιρειών-ταχυδρομική θυρίδα" από τις πολυεθνικές ως φορολογική προστασία, και πράγματι ο αριθμός αυτού του είδους των εταιρειών έχει παραμείνει σταθερός τα τελευταία τρία χρόνια -  δεν έχει όμως μειωθεί.