Η ζήτηση για ευρώ ως μέσο αποθησαύρισης έχει αρχίσει να υποχωρεί, σύμφωνα με τη Merrill Lynch, η οποία σε έκθεσή της προτείνει την… απόσυρση του 500ευρου διότι αυτό θα οδηγήσει σε αποδυνάμωση του ευρώ, θα εξαλείψει την απόκρυψη παράνομων εσόδων και τελικά θα… φέρει έσοδα από παράνομα εισοδήματα.

Σύμφωνα με τη Merrill Lynch, το νόμισμα των 500 ευρώ είναι μακράν αυτό με τη μεγαλύτερη αξία στις 10 ισχυρότερες χώρες του κόσμου και ένα από τα ακριβότερα παγκοσμίως. Η έκδοσή του ξεκίνησε με την εισαγωγή του ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2002.

Ορισμένα από τα νομίσματα που αντικαταστάθηκαν στην ευρωζώνη διέθεταν και αυτά υψηλή αξία, όπως για παράδειγμα της Αυστρίας, του Βελγίου, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, που διέθεταν νομίσματα αξίας 200-500 ευρώ. Έτσι εξηγείται η απόφαση για εισαγωγή του νομίσματος των 500 ευρώ.

Η ΕΚΤ μέχρι στιγμής δεν έχει πρόθεση να σταματήσει την κυκλοφορία του 500ευρου, ενώ σύμφωνα με επιστολή που απέστειλε στις 28 Φεβρουαρίου 2012 ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, στο μέλος του ευρωκοινοβουλίου Νίκο Σαλαβράκο, «τα υψηλής αξίας ευρωνομίσματα εκπληρώνουν ένα σημαντικό ρόλο ως μέσο αποθήκευσης αξίας και αποτελούν το ύστατο καταφύγιο για την αποθήκευση assets τόσο εντός της ευρωζώνης όσο και στο εξωτερικό. Η έκδοση των ευρωνομισμάτων έρχεται μετά από απαίτηση των οικονομικών παραγόντων, τόσο σε όρους αξίας όσο και σε όρους ποσότητας. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ δεν σχεδιάζει να αλλάξει τη δομή της αξίας των ευρωνομισμάτων».

Σύμφωνα με έκθεση της ΕΚΤ, μόνο το ένα τρίτο των 500ευρων που βρίσκονται σε κυκλοφορία χρησιμοποιείται σε συναλλαγές. Το υπόλοιπο χρησιμοποιείται ως μέσο αποθησαύρισης.

Όμως, το συγκεκριμένο δημοφιλές νόμισμα έχει αρχίσει να χάνει την ελκυστικότητά του.

Η ζήτηση για το νόμισμα αυτό αυξανόταν συνεχώς από την εισαγωγή του, αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό. Η αξία των νομισμάτων των 500 ευρώ σε κυκλοφορία αυξήθηκε από τα 30 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο του 2002 στα 300 δισ. δολάρια τον Νοέμβριο του 2011. Ως μερίδιο της αξίας του συνόλου των ευρώ σε κυκλοφορία, το 500ευρω αντιπροσωπεύει σήμερα το 33%, έναντι του 13,7% όταν πρωτοεμφανίστηκε.

Ωστόσο, η ζήτηση 500ευρων έχει υποχωρήσει τελευταία. Αυτή η αλλαγή ξεκίνησε με τα πρώτα στάδια της ελληνικής κρίσης, σε ό,τι αφορά το μερίδιο στην αξία του συνόλου των ευρώ σε κυκλοφορία, ενώ σε όρους πραγματικής ζήτησης για το νόμισμα αλλαγή σημειώθηκε όταν άρχισαν να δέχονται πιέσεις η Ισπανία και η Ιταλία.

Σύμφωνα με τη Merrill Lynch, υπάρχουν τρεις λόγοι για την πρόσφατη υποχώρηση της ζήτησης για 500ευρα:

Ο πρώτος είναι πως η κρίση στην ευρωζώνη και η αβεβαιότητα για το τελικό της αποτέλεσμα μπορεί να μείωσαν την ελκυστικότητα του ευρώ ως μέσου αποθησαύρισης. Δεύτερον, η καταπολέμηση της φοροαποφυγής, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, ενδέχεται να μείωσε τη ζήτηση για 500ευρα ως αξία που θα μπορούσε κανείς εύκολα να κουβαλήσει και να κρύψει. Και τρίτον, η ύφεση στην ευρωζώνη έχει μειώσει την κυκλοφορία όλων των ευρωνομισμάτων.

Οι επιπτώσεις

Η ισχυρή ζήτηση για ευρώ ως μέσο αποθησαύρισης και, συνεπώς, το 500ευρω θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους της ισχύος του ευρώ. Η πρόσφατη μείωση της κυκλοφορίας του 500ευρου μπορεί να μην είναι ακόμα αρκετή ώστε να επηρεάσει αρνητικά το ευρώ, όμως δεν αποκλείεται να γίνει κάτι τέτοιο.

Σε όρους αξίας, αυτή η μείωση αντιστοιχεί μόλις σε 7,1 δισ. ευρώ από τον Νοέμβριο του 2011. Ωστόσο, μπορούμε να πούμε ότι η ζήτηση για το υψηλότερης αξίας ευρώ πλέον δεν στηρίζει το νόμισμα. Επίσης, η σχετική μείωση στη ζήτηση για το συγκεκριμένο νόμισμα μπορεί να αντανακλά μια γενικότερη μείωση στη ζήτηση του ευρώ ως μέσου αποθησαύρισης, κάτι που θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους που εξηγούν τη σταδιακή αποδυνάμωσή του από τότε που ξεκίνησε η κρίση. Πράγματι, η συνολική αξία των ευρώ σε κυκλοφορία μειώνεται πλέον, ενώ αντιθέτως αυξάνεται των αμερικανικών δολαρίων.

Αν επιταχυνθεί αυτή η τάση, θα μπορούσε να έχει πιο άμεση επίπτωση στο ευρώ. Ενδεικτικά, αν το ένα τρίτο από τα δύο τρίτα των 500ευρων που, σύμφωνα με την ΕΚΤ χρησιμοποιούνται ως μέσο αποθησαύρισης, μετατραπεί σε άλλο νόμισμα, η αξία των ευρώ σε κυκλοφορία θα μειωθεί κατά περίπου 65 δισ. δολάρια, ή 7,4%. Επιπλέον, μια τέτοια μείωση πιθανότατα θα συμπέσει με μια ευρύτερη απώλεια εμπιστοσύνης προς το ευρωπαϊκό νόμισμα, υποδηλώνοντας μεγαλύτερη επίπτωση σε αυτό.


Ποιος κρύβει ευρώ στο στρώμα;

Η φύλαξη μεγάλων ποσών εκτός τραπεζών εγείρει πολλά ερωτήματα. Αρκετές τράπεζες στην ευρωζώνη παραμένουν αδύναμες μετά τις κρίσεις, όμως οι ευρωπαϊκές θεωρούνταν ισχυρές και είχαν την εμπιστοσύνη του λαού τα χρόνια πριν από την κρίση. Πράγματι, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι τα 500ευρα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους εγκληματίες και σε αυτούς που φοροαποφεύγουν:

-Τα ανταλλακτήρια στη Βρετανία σταμάτησαν να πουλούν 500ευρα από τις 20 Απριλίου 2010 λόγω της χρήσης τους στο ξέπλυμα χρήματος. Πράγματι, σύμφωνα με το Serious Organized Crime Agency, το 90% όλων των 500ευρων που πουλήθηκαν στη Βρετανία βρίσκεται στα χέρια του οργανωμένου εγκλήματος.

-Σύμφωνα με τους New York Times, το ένα τέταρτο των 500ευρων το 2006 βρισκόταν στην Ισπανία, παρά το γεγονός ότι το ΑΕΠ της χώρας ήταν μόλις 11,5% του ΑΕΠ της ευρωζώνης την περίοδο εκείνη. Αυτό ενδέχεται να σχετίζεται με το μεγάλο μερίδιο της μαύρης οικονομίας στη χώρα. Οι Ισπανοί μάλιστα είχαν βαπτίσει τα 500ευρα Μπιν Λάντεν καθώς όλοι ήξεραν ότι υπάρχουν, αλλά κανένας δεν τα είχε δει ποτέ.

-Υπάρχουν αναφορές ότι η αστυνομία σε διάφορες χώρες χρησιμοποιεί 500ευρα για να εντοπίσει υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος.

-Άλλες χώρες έχουν αποσύρει τα μεγάλης αξίας νομίσματα λόγω τέτοιων ανησυχιών. Το 1969, ο Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον διέταξε την παύση της κυκλοφορίας του 500δόλαρου για να αντιμετωπιστεί το ξέπλυμα χρήματος από το οργανωμένο έγκλημα. Ο Καναδάς απέσυρε το 1.000δόλαρο το 2000 λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών ότι χρησιμοποιείται από το οργανωμένο έγκλημα.


Μήπως ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από τα 500ευρα;

Σύμφωνα με τη Merrill Lynch, παρά το γεγονός ότι η ΕΚΤ δεν σχεδιάζει να αποσύρει το συγκεκριμένο χαρτονόμισμα από την κυκλοφορία, αν το πράξει θα υπάρξουν πολλά οφέλη. Θα μειωθεί η ζήτηση του ευρώ ως μέσου αποθησαύρισης, γεγονός που θα οδηγήσει σε αποδυνάμωσή του, και αυτό με τη σειρά του θα βοηθήσει στην ανάκαμψη της ευρωζώνης από τη συνεχιζόμενη ύφεση. Θα καθησυχάσει τις ανησυχίες περί χρήσης του χαρτονομίσματος αυτού για την απόκρυψη εσόδων από παράνομες πηγές. Και, το σημαντικότερο, θα βοηθήσει στην άντληση σημαντικών εσόδων από φορολόγηση της παράνομης δραστηριότητας, αν χρησιμοποιηθεί το παρακάτω πρόγραμμα:

-Ο κόσμος έχει περιθώριο ενός μόνο μήνα να καταθέσει όλα τα 500ευρα σε τράπεζα, και μετά το πέρας της περιόδου αυτής το χαρτονόμισμα δεν θα έχει καμία αξία. Η κατάθεση μπορεί να γίνει μόνο σε ευρωπαϊκή τράπεζα, στην Ευρώπη η εκτός Ευρώπης.

-Οι καταθέτες θα πρέπει να παρουσιάσουν αποδείξεις για την πηγή των εσόδων για κατάθεση 500ευρων πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό - ας πούμε 10.000 ευρώ.

-Όλα τα 500ευρα που δεν θα κατατεθούν σε τράπεζα εντός ενός μηνός, ή που δεν δικαιολογούνται από νόμιμα έσοδα, θα μετατρέπονται σε κέρδος για την ΕΚΤ.  

-Τέλος, η ευρωζώνη μπορεί να χρησιμοποιήσει τα έσοδα αυτά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της περιφέρειας, την κεφαλαιοποίηση του ESM ή και για τη μείωση του χρέους των χωρών της ευρωπεριφέρειας.

«Θα ήταν μια win-win ιδέα», καταλήγει η Merrill Lynch.