Τις τελευταίες εβδομάδες, πολλοί Ευρωπαίοι γραφειοκράτες και εθνικοί ηγέτες έχουν εκφράσει την αισιοδοξία τους αναφορικά με το μέλλον της οικονομικής κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι τα χειρότερα της κρίσης έχουν περάσει. Ωστόσο, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών δείχνουν πως η κρίση δεν έχει τελειώσει και μάλιστα συνεχίζει να έχει όλο και πιο βαθιά κοινωνική επίπτωση στα κράτη της ευρωζώνης.

Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους στη Λισαβόνα και σε άλλες πόλεις της Πορτογαλίας στις 2 Μαρτίου για να απαιτήσουν να μπει τέλος στα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να ζητήσουν την παραίτηση του Πορτογάλου πρωθυπουργού Πέδρο Πάσος Κοέλιο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί την πορτογαλική κυβέρνηση "success story" σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας από τότε που έλαβε πακέτο διάσωσης, το 2011. Ωστόσο, η ανεργία διπλασιάστηκε στην Πορτογαλία από το 2008 μέχρι το 2012 και αυτήν τη στιγμή επηρεάζει περισσότερο από το 16% του εργατικού δυναμικού της.

Η κοινωνική επίπτωση της ευρωπαϊκής κρίσης έχει πάρει πολλές μορφές. Στην Ισπανία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 4 Μαρτίου ότι περισσότεροι από 5 εκατομμύρια άνθρωποι στη χώρα είναι άνεργοι -το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων τουλάχιστον τριάντα ετών-, ενώ αυτοκτονίες ανθρώπων που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους πυροδότησαν ισχυρές διαμαρτυρίες.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν αναφορές ότι η χώρα αντιμετωπίζει έλλειψη φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων αντιβιοτικών και αναισθητικών. Στην Πορτογαλία, οι αρμόδιες αρχές ανακοίνωσαν προσφάτως ότι έως και 240.000 άνθρωποι (περίπου το 2% του πληθυσμού) έχουν φύγει από τη χώρα από το 2011, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ανεργίας και της οικονομικής ύφεσης. Κάθε μία από τις περιπτώσεις αυτές αποκαλύπτει τις πολλές κοινωνικές πτυχές της ευρωπαϊκής κρίσης και τις επιπτώσεις της στην καθημερινή ζωή των πολιτών της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Όπως δείχνουν οι επαναλαμβανόμενες διαμαρτυρίες στην Ισπανία, στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία, υπάρχει μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια σε πολλά κράτη μέλη της Ε.Ε. για τα μέτρα λιτότητας που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και που εφαρμόζουν οι εθνικές κυβερνήσεις.

Αυτή η λαϊκή δυσαρέσκεια οδήγησε πρόσφατα στην πτώση της κυβέρνησης της Σλοβενίας και στο μετεκλογικό πολιτικό αδιέξοδο της Ιταλίας. Ακόμα και στη Βουλγαρία, η οποία δεν είναι μέλος της ευρωζώνης, οι διαδηλώσεις για τα μέτρα λιτότητας και το αυξανόμενο κόστος ζωής οδήγησαν σε πρόωρη παραίτηση της κυβέρνησης.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια στην Ευρώπη οφείλεται σε έναν συνδυασμό οικονομικής ύφεσης και πολιτικής διαφθοράς. Στη Σλοβενία, η κυβέρνηση ανετράπη διότι δεν εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης λόγω των κατηγοριών για διαφθορά κατά του πρωθυπουργού της χώρας, Γιάνεζ Γιάνσα. Στην Ιταλία, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων βάσισε την εκστρατεία του στη σκληρή κριτική για τη διαφθορά των κυβερνουσών ελίτ.

Στην Ισπανία, οι διαδηλώσεις, που αρχικά επικεντρώνονταν στα οικονομικά προβλήματα της χώρας, πλέον περιλαμβάνουν τη δυσαρέσκεια για τις κατηγορίες διαφθοράς που αντιμετωπίζει το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα.

Αυτοί οι παράγοντες εξηγούν την αυξανόμενη κρίση νομιμότητας που αντιμετωπίζουν πλέον οι κυβερνώσες ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό προσανατολισμό τους, οι περισσότερες κυβερνήσεις της Ε.Ε. έχουν εφαρμόσει τις πολιτικές λιτότητας που έχουν προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η έλλειψη εναλλακτικών των παραδοσιακών κομμάτων κατά της λιτότητας έχει δημιουργήσει μια αυξανόμενη αγωνία στους τοπικούς πληθυσμούς. Ως αποτέλεσμα, σε ορισμένες χώρες έχει αυξηθεί η στήριξη προς αντικαθεστωτικά κόμματα. Τέτοιες κρίσεις νομιμότητας συχνά συνοδεύονται από αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, αφού πολλά από αυτά τα νέα κόμματα συνδυάζουν την αντικαθεστωτική ρητορική τους με την αντίθεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την ηγεσία της Γερμανίας.

Ο συνδυασμός των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών κρίσεων που αυξάνονται στην Ευρώπη ανησυχεί τις Βρυξέλλες για πολλούς λόγους:

Πρώτον, η πολιτική αβεβαιότητα συχνά δημιουργεί αστάθεια στις χρηματοοικονομικές αγορές. Δεύτερον, και ίσως πιο σημαντικό, η οικονομική κρίση δημιουργεί ένα περιβάλλον που συμβάλλει στην ανάπτυξη ακραίων πολιτικών απόψεων, τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά. Στην Ευρώπη, αυτή η διαδικασία δεν φαίνεται μόνο από την αυξανόμενη στήριξη που λαμβάνουν τα ακραία κόμματα -η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα είναι ένα μόνο παράδειγμα- αλλά και από τη διεύρυνση ακραίων αντιλήψεων στους κόλπους πιο μετριοπαθών κομμάτων. Από την αρχή της οικονομικής κρίσης, πολλά παραδοσιακά μετριοπαθή κόμματα έχουν τηρήσει πιο σκληρή στάση σε θέματα όπως η μετανάστευση και η ελεύθερη κινητικότητα των ανθρώπων στην Ευρώπη.

Ορισμένα μέλη της γραφειοκρατίας της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι και του προέδρου του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, εξέφρασαν πρόσφατα την αισιοδοξία τους για την ευρωπαϊκή κρίση. Και πολλά βήματα που έγιναν στα μέσα του 2012, όπως για παράδειγμα η υιοθέτηση του μόνιμου ταμείου διάσωσης της Ε.Ε. και η υπόσχεση της ΕΚΤ για παρέμβαση στις αγορές ομολόγων, πράγματι έφεραν κάποια ανακούφιση στις χώρες της ευρωζώνης που δέχονται ασφυκτικές πιέσεις από τις αγορές, ιδιαίτερα η Ισπανία και η Ιταλία.

Ωστόσο, από πολιτική και κοινωνική άποψη, η ευρωπαϊκή κρίση απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει…


*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.