* Δείτε τους πίνακες με τις αποδόσεις των ελληνικών τραπεζών και τις αποτιμήσεις τους σε σχέση με τις ευρωπαϊκές στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Ποια μέτωπα ανοίγουν

1- Επικείμενος νόμος της κυβέρνησης για τη ρύθμιση των οφειλών των δανειοληπτών και η υπουργός κ. Κατσέλη την Τρίτη θα ανακοινώσει το προσχέδιο του νόμου.
2- Επιβολή ανώτατου πλαφόν σε συγκεκριμένες χρεώσεις των τραπεζών στους πελάτες τους.
3- Ενδεχόμενη επιβολή έκτακτης φορολόγησης στα κέρδη των πιστωτικών ιδρυμάτων.
4- Αντιμετώπιση του θέματος των μεταχρονολογημένων επιταγών.


Σε παιχνίδι σκληρού πόκερ εξελίσσεται η αντιπαράθεση μεταξύ νέας κυβέρνησης και τραπεζιτών, σε μια σειρά φλέγοντα θέματα: χρηματοδότηση της οικονομίας, ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, επιβολή ανώτατου ορίου στις επιβαρύνσεις πελατών, κρατικά μέτρα στήριξης, πιθανότητα έκτακτης φορολογικής επιβάρυνσης κ.λπ.

Καμιά από τις δύο πλευρές δεν ανοίγει τα χαρτιά της, αλλά στέλνει τα δικά της μηνύματα μέσω ανακοινώσεων και... διαρροών!

Παρ’ όλα αυτά, το μόνο βέβαιο είναι ότι οι δύο πλευρές τελικά θα τα βρουν. Στην παρούσα συγκυρία άλλωστε, η μία έχει την ανάγκη της άλλης. Μιλάμε για ένα «new deal» που βρίσκεται υπό διαμόρφωση. Το ζήτημα είναι το τελικό περιεχόμενο της «νέας συμφωνίας» και ποιες επιδράσεις θα έχει στην οικονομία, στις επιχειρήσεις και στο χρηματιστήριο.

Το δεύτερο βέβαιο στοιχείο είναι ότι μέχρι σήμερα οι αναλυτές των εγχώριων και των ξένων οίκων -που εστιάζουν ακόμη και στην... τελευταία λεπτομέρεια των πιθανών εξελίξεων- ελάχιστα αναφέρονται στην κόντρα κυβέρνησης - τραπεζιτών. Και μάλιστα, σε καμία περίπτωση δεν τη θεωρούν παράγοντα που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τα κέρδη τους και τις τιμές των μετοχών τους στο Χρηματιστήριο της Αθήνας.

Άγνοια κινδύνου; Επιλογή να μην ανακατευτούν εκεί που δεν τους σπέρνουν; Ή, τέλος, μήπως ξέρουν κάτι παραπάνω από εμάς τους υπόλοιπους, ότι δηλαδή ίσως αυτή η «κόντρα» καταλήξει προς αμοιβαίο όφελος και των δύο πλευρών;

Πάντως, το κύμα ρευστοποιήσεων που σημειώθηκε στον τραπεζικό κλάδο κατά τις νέες συνεδριάσεις λέγεται ότι πέρα από τη διεθνή συγκυρία οφείλεται και στην αβεβαιότητα που έχει προκύψει γύρω από το συγκεκριμένο θέμα.

Δεν είναι καθόλου λίγες οι περιπτώσεις όπου το ΠΑΣΟΚ είχε καταφερθεί εναντίον των διοικήσεων των τραπεζών πριν από τις εκλογές στις 4 Οκτωβρίου, όταν και ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Ενδεικτικά, να υπενθυμίσουμε τη διαφωνία με το περιεχόμενο του κρατικού πακέτου στήριξης προς τα πιστωτικά ιδρύματα, την πρόταση για πάγωμα πλειστηριασμών και την κατάθεση ενός νέου νόμου για το πτωχευτικό δίκαιο (την πρώτη φάση του νόμου την είδαμε την Τρίτη 27/10/09), την επιλογή των τραπεζών να κλείσουν την κάνουλα της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις κ.λπ.

Σήμερα, λοιπόν, όπου το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στην κυβέρνηση, καλείται να υλοποιήσει τις προεκλογικές του θέσεις και δεσμεύσεις και παράγοντες της αγοράς φοβούνται πως όσο νερό και να βάλει στο κρασί του οι τραπεζίτες μάλλον έχουν να χάσουν από την όλη διαδικασία παρά να κερδίσουν. Προς την κατεύθυνση αυτή, άλλωστε, συντείνει και το γεγονός πως το όλο θέμα της αντιπαράθεσης ξεκίνησε από την κυβέρνηση και όχι από αυτούς. Και επίσης το ότι σε αυτή τη διαδικασία συνολικά που θα ακολουθήσει στόχος των τραπεζών είναι όχι να κερδίσουν, αφού στην ουσία δεν διεκδικούν κάτι καινούργιο...

Όσον αφορά στην πολιτική πλευρά, μάλιστα, τα όποια μέτρα λάβει η κυβέρνηση μάλλον θα ωφελήσουν τη δημοτικότητά της παρά θα τη βλάψουν, άρα -σύμφωνα με ορισμένους- δεν θα πρέπει να έχει και ιδιαίτερους ενδοιασμούς να προχωρήσει σε τέτοιες ρυθμίσεις, ιδιαίτερα τώρα όπου η ρευστότητα του συστήματος είναι άνετη και οι προβλέψεις για τα κέρδη του κλάδου έντονα ανοδικές...

Η άλλη... μισή αλήθεια

Όλα αυτά όμως αποτελούν τη... μισή αλήθεια και αυτό γιατί η κυβέρνηση έχει και αυτή (με τη σειρά της) ανάγκη τη συναίνεση και τη σύμπλευση των τραπεζών. Όταν για παράδειγμα θέλει να επιτύχει την ανάταξη της οικονομίας και την τόνωση της αγοράς, αυτό δεν μπορεί να γίνει τη στιγμή που οι τράπεζες δεν συμβάλλουν και αυτές με αυξημένα δάνεια προς τους πελάτες τους.
Επιπλέον, η κυβέρνηση ποντάρει στην αύξηση των επενδύσεων και τα πιστωτικά ιδρύματα θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν πολλά από αυτά τα projects.

Ποιος ξεχνά επίσης ότι οι τράπεζες είναι πολύ καλός πελάτης των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, σε μια περίοδο όπου το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί, και πως μέσα στο επόμενο οκτάμηνο θα αντληθούν πολύ μεγάλα ποσά για τη χρηματοδότηση της χώρας; Η κυβέρνηση, επιπρόσθετα, θα επιθυμούσε να εισπράξει κάποια δισ. ευρώ ζεστό χρήμα μέσα στο 2010 από τις τράπεζες, σε περίπτωση που οι τελευταίες προχωρήσουν στην αποπληρωμή των περυσινών κεφαλαίων που άντλησαν με τη μορφή έκδοσης προνομιούχων μετοχών.

Εμείς, από την πλευρά μας, παραθέτουμε το απόσπασμα της τελευταίας έκθεσης του διεθνούς οίκου Nomura για τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα: «Αν και δεν προβλέπουμε ότι κάποια τράπεζα θα αποπληρώσει τις προνομιούχες μετοχές του Δημοσίου μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2010, πιστεύουμε ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν από τώρα τη δυνατότητα να το πράξουν. Πιστεύουμε ότι πολιτικές θεωρήσεις (political considerations) αποτελούν παράγοντα στην καθυστέρηση αποπληρωμής αυτών των κεφαλαίων».

Επιπλέον, παρά τη «σιγήν ιχθύος» που επιλέγουν γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα οι ξένοι θεσμικοί, φαίνεται πως μέρος των ρευστοποιήσεων που σημειώθηκαν κατά τις τελευταίες συνεδριάσεις αποδίδεται εκεί.

Τέλος, υπάρχει και η κοινή λογική που λέει πως, για παράδειγμα, έκτακτη φορολόγηση των κερδών των τραπεζών μόνο συμβολικό και επικοινωνιακό ρόλο θα είχε, καθώς τα ποσά που θα εισπράττονταν θα ήταν πολύ μικρά σε σχέση με τη δημοσιονομική «τρύπα». Ή επίσης η άλλη κοινή λογική που υποστηρίζει ότι είναι πολύ διαφορετικό να προστατέψεις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες σε περίοδο κρίσης από καταχρηστικούς όρους των τραπεζών και άλλο να δημιουργήσεις γενικότερο κλίμα στο οποίο κανείς δεν πληρώνει και μάλιστα με τη... βούλα του Δημοσίου! Στην κυβέρνηση, δηλαδή, επισημαίνουν οι ίδιοι κύκλοι, γνωρίζουν πολύ καλά πως το ζήτημα δεν είναι να λύσουν για λίγο ένα πρόβλημα (να ευνοήσουν κάποιους δανειολήπτες «εδώ και τώρα») και να προκαλέσουν ένα μεγαλύτερο στο μέλλον, μέσα από τη δημιουργία ενός ευρύτερου κύματος καθυστερήσεων στις αποπληρωμές των δανείων...

Σημεία αμοιβαίου οφέλους

Άρα λοιπόν οι κυβερνητικοί χειρισμοί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί. Επίσης, αλήθεια είναι ότι και σήμερα οι τράπεζες σπάνια εξαντλούν τα περιθώρια που τους δίνει ο νόμος και προχωρούν χωρίς νομοθετική παρέμβαση, σε αναχρηματοδοτήσεις δανείων, σε ρυθμίσεις δανείων, ή και σε συμβιβασμούς, στους οποίους «χαρίζουν» μεγάλα ποσοστά των απαιτήσεών τους.

Γι’ αυτό άλλωστε και οι αντιδράσεις των τραπεζιτών στο σχέδιο νόμου της κ. Κατσέλη ήταν ήπιου χαρακτήρα. «Η θεσμοθέτηση του ιδιωτικού πτωχευτικού δικαίου κρίνεται από τους τραπεζίτες απαραίτητη» τόνισαν, ωστόσο ακολούθησαν και κάποια «αλλά»...

Χρηματιστηριακοί παράγοντες, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι αν ο νόμος περάσει με έξυπνο τρόπο, τότε θα μπορούν να είναι ευχαριστημένοι την ίδια στιγμή τόσο η κυβέρνηση όσο και οι τραπεζίτες. Αν λόγου χάρη στους έχοντες τα περιουσιακά στοιχεία και τα εισοδήματα, ώστε να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, δοθεί από το δικαστήριο παράταση κάποιων ετών, αυτό δεν πλήττει τις τράπεζες, αφού κάτι τέτοιο (λιγότερο ή περισσότερο, συντομότερα ή αργότερα) θα έκαναν και οι ίδιες... Αν επίσης στους μη έχοντες περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα, ώστε να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, χαριστεί ένα μεγάλο ποσοστό των χρεών τους, ούτε και τότε υπάρχει πρόβλημα για τις τράπεζες, καθώς αυτές έχουν ήδη διαγράψει από τις απαιτήσεις τους (write off) τα συγκεκριμένα δάνεια...

Άρα ο νόμος δεν έρχεται να διαφοροποιήσει ριζικά τις μέχρι τώρα πολιτικές που ακολουθούσαν οι ίδιες οι τράπεζες. Και μάλιστα, επειδή παρεμβαίνει τώρα και το ίδιο το Δημόσιο, θα δώσει ενδεχομένως στις τράπεζες τη δυνατότητα να εισπράξουν μεγαλύτερα ποσά σε σχέση με το παρελθόν...

Κοινά σημεία μεταξύ της κυβέρνησης και των τραπεζιτών μπορούν επίσης να υπάρξουν και στο θέμα της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, με δεδομένο ότι οι τράπεζες σήμερα διαθέτουν υψηλή ρευστότητα, πλην όμως φοβούνται να ανοιχτούν λόγω του αυξημένου κινδύνου επισφαλειών.

Αν, για παράδειγμα, το κράτος παρέμβει στο μέτωπο των μεταχρονολογημένων επιταγών μειώνοντας το ρίσκο για τις τράπεζες, τότε οι τελευταίες θα είναι χαζές αν δεν προχωρήσουν με τη σειρά τους προς ανετότερη χρηματοδότηση της οικονομίας.

* Δείτε τους πίνακες με τις αποδόσεις των ελληνικών τραπεζών και τις αποτιμήσεις τους σε σχέση με τις ευρωπαϊκές στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 606ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 30 Οκτωβρίου- 3 Νοεμβρίου 2009.