Ψύχραιμα και παρά την άμεση διεύρυνση των spreads των ελληνικών ομολόγων αντιμετωπίζουν στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) την προειδοποίηση της Moody’s για πιθανή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας.

Με την έκθεσή της ο οίκος, λίγες μέρες μετά την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας από τον οίκο Fitch, θέτει υπό αναθεώρηση τις αξιολογήσεις «Α1» για την ξένη και την εγχώρια ισοτιμία και διατηρεί αμετάβλητες τις αντίστοιχες για ομόλογα και τραπεζικές καταθέσεις στο «ΑΑΑ», όπως και της υπόλοιπης ευρωζώνης. «Πρόκειται για απόλυτα αναμενόμενη εξέλιξη και μάλιστα πιο ήπια από αυτή που περιμέναμε και εμείς και οι αγορές», σχολιάζει αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών.

Η ίδια πηγή μάλιστα εκτιμά πως δεν θα υπάρξει αντίδραση στην ίδια κατεύθυνση και από τη Standard and Poor’s, όπως προεξοφλούν στελέχη της αγοράς ομολόγων. «Δεν έχω τέτοια δείγματα, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον», σημειώνει, αναγνωρίζοντας πως, αν η Standard and Poor’s προχωρήσει σε υποβάθμιση, τότε τα πράγματα θα ζορίσουν πολύ για την ελληνική οικονομία συνολικά.
 
Σήμερα η βαθμολογία της Standard and Poor’s βρίσκεται στο «Α-» (όπως και της Fitch), γεγονός που σημαίνει πως το αμέσως επόμενο σκαλί σε μία υποβάθμιση είναι στην κλίμακα «Β».

Αυτό το ενδεχόμενο θα ήταν πραγματικά καταστροφικό, καθώς θα προκαλούσε πρόβλημα στις ελληνικές τράπεζες και στον δανεισμό τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η ΕΚΤ, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που υπήρξαν εξαιτίας της διεθνούς κρίσης κάνει αποδεκτά ως ενέχυρο για δανεισμό των τραπεζών ομόλογα βαθμολογίας έως «Α-», βαθμολογία που «απολαμβάνουν» σήμερα οι ελληνικοί τίτλοι. Μεγαλύτερη μείωση της αξιολόγησης των ελληνικών ομολόγων σημαίνει πως δεν θα είναι πια αποδεκτά από την ΕΚΤ...

--- Οι προειδοποιήσεις

Με την έκθεσή της η Moody’s κρούει κώδωνα κινδύνου για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, σημειώνοντας ότι, αν δεν αντιμετωπιστούν οι δημοσιονομικές ανισορροπίες και οι διαρθρωτικές αδυναμίες, τότε η Ελλάδα θα έρθει αντιμέτωπη με «υποχώρηση χωρίς σταματημό».

Ο αντιπρόεδρος της Moody’s κ. Arnaud Mares τονίζει: «Η νέα ελληνική κυβέρνηση που ήρθε στην εξουσία στις 4 Οκτωβρίου αποκάλυψε αναθεωρημένα στοιχεία για το έλλειμμα του 2008 και του 2009 που δείχνουν οξεία επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών, έναντι των προηγούμενων προβλέψεων.

Παρόλο που η ύφεση είναι λιγότερο σοβαρή στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες, το αναμενόμενο έλλειμμα για το τρέχον έτος αναθεωρήθηκε στο 12,5% του ΑΕΠ, ποσοστό διπλάσιο έναντι των προηγούμενων προβλέψεων και υψηλότερο του μέσου όρου των χωρών της ευρωζώνης. Το μέγεθος της αναθεώρησης επιβεβαιώνει τις μακροχρόνιες ανησυχίες της Moody’s σχετικά με τη διαφάνεια και την αξιοπιστία των επίσημων στατιστικών στην Ελλάδα».

Στην έκθεση τονίζεται ακόμα πως η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους θα είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση, δεδομένης και της οικονομικής κρίσης, ενώ στο μέτωπο της ανάπτυξης θεωρείται πως η πιθανότητα επανόδου των ρυθμών ανάπτυξης σε επίπεδα προ της κρίσης είναι σχεδόν μηδαμινή.

Οι επενδυτές μετά την κρίση διαχωρίζουν τις επενδύσεις τους ολοένα και περισσότερο ανάλογα με την πιστοληπτική διαβάθμιση μιας χώρας και τον ενδεχόμενο κίνδυνο που αναλαμβάνουν, σημειώνει η Moody’s, δίνοντας στίγμα ανοδικής κίνησης των επιτοκίων.

Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης θεωρεί πως οι τάσεις στα επιτόκια θα είναι ανοδικές και ίσως πιο μόνιμου χαρακτήρα εν συγκρίσει με άλλες χώρες που έχουν την ίδια βαθμολογία (π.χ. Σλοβακία) κι αυτό γιατί η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από «αρνητικά δημοσιονομικά επιτεύγματα».

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΣΤΗΚΑΝ ΤΑ ΟΜΟΛΟΓΑ

Η είδηση της έκθεσης της Moody’s είχε άμεσο αντίκτυπο (αν και αρχικά περιορισμένο) στην αγορά ομολόγων όπου το spread στους δεκαετείς τίτλους αναρριχήθηκε στις 141 μονάδες βάσης από 137 προηγουμένως. Αναλυτές της αγοράς ομολόγων δεν περιμένουν τεράστιες μεταβολές σύντομα στα spreads, αν και πολλά θα κριθούν από τις αποφάσεις για τον πρόσθετο δανεισμό που θα απαιτηθεί έως το τέλος του έτους.
 
Η ηγεσία του ΟΔΔΗΧ τις προηγούμενες ημέρες είχε αλλεπάλληλες συσκέψεις με τον υπουργό Οικονομικών κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου για την οριστικοποίηση των πρόσθετων δανειακών αναγκών έως το τέλος του έτους. Αναμένεται πως το Δημόσιο θα δανειστεί περισσότερα από 5 δισ. ευρώ (δεν αποκλείεται ακόμα και 10 δισ. ευρώ, γεγονός που συναρτάται με το μέγεθος των αποπληρωμών χρεών παρελθόντων ετών, όπως χρέη προς νοσοκομεία και κατασκευαστικές), με πιθανότερη την έκδοση δεκαετών ομολόγων.

Το μεγάλο στοίχημα είναι πλέον στις αρχές του επόμενου έτους, όταν θα ξεκινήσει το νέο δανειακό πρόγραμμα του Δημοσίου με στόχο την άντληση ποσού που θα υπερβαίνει τα 56 δισ. ευρώ.

Το 2010 οι δαπάνες τόκων ανέρχονται σε 11,817 δισ. ευρώ, που αποτελούν και τη βάση για τον προσδιορισμό των αναγκών δανεισμού. Στο ποσό αυτό έρχονται να προστεθούν οι λήξεις, τα δανεικά δηλαδή που θα πρέπει να ξεχρεωθούν.

Για ομόλογα το 2010 το ελληνικό δημόσιο πρέπει να καταβάλει 17,065 δισ. ευρώ, για έντοκα γραμμάτια 3,975 δισ. ευρώ και για ECP (euro commercial papers) 1,877 δισ. ευρώ. Έτσι, χωρίς να υπολογίζονται καθόλου οι όποιες μαύρες τρύπες προκύψουν στον προϋπολογισμό, ο δανεισμός ξεκινά από τα 34,735 δισ. ευρώ.

Στο ποσό αυτό έρχεται να προστεθεί το έλλειμμα για να διαμορφωθούν οι τελικές δανειακές ανάγκες. Τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι το έλλειμμα θα κλείσει φέτος στην περιοχή του 12% - 13% του ΑΕΠ και στόχος είναι το επόμενο έτος να μειωθεί στο 9% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 21,6 δισ. ευρώ που λείπουν και θα πρέπει να δανειστεί για να καλύψει το Δημόσιο τις ανάγκες του. Έτσι, αισίως τα δανεικά που χρειάζονται φτάνουν στα 56,335 δισ. ευρώ.

* Αναδημοσίευση από το 606ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 30/10 - 3/11/2009.