Συντεταγμένοι με τους προβληματισμούς των επενδυτικών κεφαλαίων αλλά όχι με τα προβλήματα των πολιτών δείχνουν οι διεθνείς οργανισμοί.

Οι προβλέψεις τους κάνουν λόγο για ταχύτερη ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας - το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτίμησε χαρακτηριστικά ότι η ανάκαμψη θα αρχίσει το τρέχον τρίμηνο αντί της αρχικής πρόβλεψης για το α΄ τρίμηνο του 2010-, επικυρώνοντας ουσιαστικά αυτό που λέγεται στα τμήματα ανάλυσης των επενδυτικών οίκων, οι οποίοι επιδιώκουν να βρίσκονται μπροστά από τις εξελίξεις ώστε να τοποθετηθούν ανάλογα στις επενδυτικές αξίες.

Όμως, η κατάσταση είναι παρόμοια μεταξύ των πολιτών; Η εικόνα που αναδύεται από το καταναλωτικό κλίμα και την αγορά εργασίας στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου παραμένει προβληματική, επιβεβαιώνοντας το γνωστό περί ευημερίας των αριθμών αλλά όχι των ανθρώπων. Και αυτό διότι οι Αμερικανοί εξακολουθούν να βλέπουν ύφεση και να θεωρούν ότι υπάρχουν ακόμη αρκετά δύσκολοι μήνες μπροστά.

--- Μακριά από τις τράπεζες

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το CNN, η συντριπτική πλειονότητα των Αμερικανών (το 86%) θεωρεί ότι η οικονομία της χώρας βρίσκεται ακόμη σε ύφεση, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις του πρώην και του νυν επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, κ. Άλαν Γκρίνσπαν και Μπεν Μπερνάνκε αντίστοιχα. Μάλιστα, στον τομέα της κατανάλωσης, που συμβάλλει κατά τα 2/3 στην οικονομική ανάπτυξη, η τάση είναι αρνητική.

Οι Αμερικανοί δεν έχουν καμία διάθεση να προχωρήσουν σε οποιαδήποτε αύξηση των δαπανών τους το επόμενο διάστημα, παρότι έως τώρα έχουν μειώσει δραματικά τις δαπάνες τους με αποτέλεσμα να καταγράφεται η μεγαλύτερη μείωση της κατανάλωσης τα τελευταία 30 χρόνια στη χώρα.

Έρευνα του πρακτορείου Bloomberg έδειξε ότι μόλις το 8% των Αμερικανών σχεδιάζει να αυξήσει τις δαπάνες τους. Στον αντίποδα, το 36% θα τις μειώσει, ενώ το 58% δήλωσε ότι θα τις διατηρήσει σταθερές. Ο λόγος είναι η ανησυχία τους για την πορεία της αμερικανικής οικονομίας το επόμενο εξάμηνο και το κλίμα είναι σαφώς αρνητικό.

Άλλωστε είναι ενδεικτικό πως οι Αμερικανοί, που έως τώρα στήριζαν το επίπεδο ζωής τους στον δανεισμό και στο πλαστικό χρήμα, μένουν μακριά από τις... τράπεζες. Τον Ιούλιο οι καταναλωτικές πιστώσεις κατέγραψαν πτώση 10% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

Το ποσοστό της κάμψης τίναξε στον αέρα τις προβλέψεις των αναλυτών, αφού ήταν πάνω από πέντε φορές μεγαλύτερο από αυτές. Ταυτόχρονα, ήταν η έκτη συνεχόμενη μηνιαία υποχώρηση των καταναλωτικών δανείων, υποδηλώνοντας την παρατεταμένη ανησυχία των πολιτών.

Το ίδιο κλίμα αναδύεται και από τις εκτιμήσεις για την πορεία τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν και τις παραγγελίες διαρκών καταναλωτικών αγαθών, που ανακοινώνονται σήμερα στις ΗΠΑ και δείχνουν οριακή μείωση.

--- Η αγορά εργασίας

Καθοριστικός παράγοντας για την επιφυλακτικότητα των καταναλωτών είναι η εικόνα της αγοράς εργασίας. Η ανεργία προβλέπεται να εκτιναχθεί στο 10% στις αρχές του επόμενου έτους, από 9,7% που είναι σήμερα. Οι ΗΠΑ είναι άλλωστε μία από τις τρεις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ (η Ισπανία και η Ιρλανδία είναι οι άλλες δύο) όπου ο τομέας της απασχόλησης επλήγη περισσότερο από την οικονομική κρίση.

Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις του οργανισμού, μόνο από τις αρχές του επόμενου έτους θα αρχίσει να βελτιώνεται η κατάσταση στην αμερικανική αγορά απασχόλησης, με αποτέλεσμα τότε να τονωθεί και το καταναλωτικό κλίμα και να αυξηθούν τα δάνεια και οι δαπάνες. Όμως, έως ότου υπάρξουν απτές αποδείξεις για βελτίωση στην κατανάλωση και στην αγορά εργασίας στις ΗΠΑ, οι αριθμοί και οι προβλέψεις θα είναι μετέωρα. 


ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙ... ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΕΣ

Εκτός από τα καταναλωτικά δάνεια και την αγορά εργασίας που χωλαίνουν, υπάρχει ένα ιδιαίτερο στοιχείο που βαραίνει στην προσπάθεια της αμερικανικής οικονομίας να ανακάμψει. Πρόκειται για τις δαπάνες των ευκατάστατων Αμερικανών.

Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν κρίνονται τόσο οι αγορές βασικών αγαθών, η πορεία των οποίων άλλωστε είναι σταθεροποιημένη, αλλά υπολογίζονται οι δαπάνες σε πολυτελή είδη που μειώνονται...

Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης, όπως ανέφερε πρόσφατη έρευνα της εφημερίδας «Washington Post», στο 20% των νοικοκυριών στις ΗΠΑ που σημειώνουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 150.000 δολάρια αντιστοιχεί το 40% των συνολικών καταναλωτικών δαπανών της χώρας. «Οι επιχειρήσεις δεν θα ανακάμψουν εάν οι εύποροι Αμερικανοί δεν αλλάξουν καταναλωτική συμπεριφορά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Πολυτελείας κ. Μίλτον Πεντράσα.

Στο πλαίσιο της καταγραφής των καταναλωτικών τάσεων το βάρος δίνεται στα μεγέθη εκείνα που θα κάνουν τους εύπορους Αμερικανούς να νιώσουν πιο ασφαλείς για την περιουσία τους και άρα θα γίνουν πιο ανοιχτοχέρηδες.

Οι αναλυτές ξεκινούν από την κατάσταση στην αγορά κατοικίας, στην οποία οι περισσότεροι έχουν επενδύσει καθώς και από την πορεία της Wall Street. Ήδη, η εικόνα σχετικά με τα ακίνητα έχει σταθεροποιηθεί με ενδείξεις ανάκαμψης αφού οι εκτιμήσεις για τις πωλήσεις των νέων κατοικιών τον Αύγουστο δείχνουν αύξηση σε σχέση με τον Ιούλιο (η ακριβής τιμή επρόκειτο να ανακοινωθεί αργά χθες το βράδυ ώρα Ελλάδος).

Από την άλλη, ο Dow Jones βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με πέρυσι τέτοια εποχή, όταν δεν είχε αρχίσει η πτώση του, ενώ ο Nasdaq είναι υψηλότερα σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2008.
Αυτά όμως δεν αρκούν. Μπορεί το χρηματιστήριο και η αγορά κατοικίας να βελτιώνονται, όμως οι ευκατάστατοι Αμερικανοί εξακολουθούν να δυσπιστούν.

Και οι αναλυτές επιστρέφουν στα επιμέρους μεγέθη της κατανάλωσης. Μόνο που στην περίπτωση των πλουσίων δεν εξετάζονται τόσο οι δαπάνες για βασικά είδη ή για διαρκή καταναλωτικά αγαθά, αφού η οικονομική τους θέση τους επιτρέπει να συνεχίζουν να δαπανούν για τα απαραίτητα.

Σημαντικό στοιχείο είναι οι δαπάνες τους σε είδη πολυτελείας. «Σε αυτές κρύβεται το μυστικό της ανάκαμψης», αποφαίνεται η έρευνα της «Washington Post». Όμως, τα πρόσφατα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στις ΗΠΑ έδειξαν ότι οι πωλήσεις πολυτελών καταναλωτικών ειδών μειώθηκαν τον Αύγουστο κατά 12% σε ετήσια βάση, δίνοντας μία ακόμη βολή σε όσους μιλούν για γρήγορη οικονομική ανάκαμψη.

* Αναδημοσίευση από το 601ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 25-29 Σεπτεμβρίου 2009.